تحلیل بنیادی شپنا «شرکت پالایش نفت اصفهان»

شرکت پالایش نفت اصفهان یکی از شرکت‌های مهم در زمینه پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در کشور است که از سال 1386 با نماد «شپنا» در بورس اوراق بهادار تهران معامله می‌شود. در ادامه علاوه بر تحلیل بنیادی شپنا به بررسی صنعت پالایشی نیز پرداخته شده است. این شرکت در سال ۱۳۸۶ با داشتن سودآوری و بهره‌وری بیشتر نسبت به سایر شرکت‌های پالایشی، به ‌عنوان یکی از مراکز نفتی پیشگام در مجموعه صنعت عظیم نفت کشور شناخته شد. در ادامه به بررسی جایگاه این شرکت در صنعت، تحلیل بنیادی شپنا و محاسبه P/E تحلیلی پرداخته شده است. روند سودسازی، p/e و p/s ttm از دیگر موضوعات بررسی‌شده در این مقاله هستند.

• برای آشنایی بیشتر با تحلیل بنیادی مقاله تحلیل بنیادی چیست پیشنهاد می‌شود.

بررسی صنعت پالایشی و جایگاه شپنا در صنعت

صنعت پالایشی یکی از بزرگ‌ترین صنایع دنیا و از صنایع زیرساختی در حوزه انرژی محسوب می‌شود. به‌طور کلی صنایع وابسته به نفت مانند صنایع پالایشگاهی و پتروشیمی به دو دسته بالادستی و پایین‌دستی تقسیم می‌شوند. در جهان شرکت‌های پالایشی عملیات پالایش و پخش را باهم انجام می‌دهند؛ درصورتی‌که در ایران شرکت‌های پالایشگاهی به پالایش نفت پرداخته و فروش توسط شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران انجام می‌شود.

در میان پالایشگاه‌های نفتی، محصولات شپنا به دو دسته اصلی و فرآورده‌های ویژه تقسیم‌بندی می‌شوند. فرآورده‌های اصلی شامل بنزین، نفت سفید، نفت گاز، نفت کوره، گاز مایع، سوخت‌های هوایی و فرآورده‌های ویژه شامل وکیومباتوم، پالت فرمیت، نفتای سبک، آیزوریسایکل، لوبکات و انواع حلال‌ها هستند. همچنین صنایع شوینده، آروماتیک، الفین‌ها و صنایع مرتبط با پالستیک، روان‌سازها، حلال‌های صنعتی و صنایع تولیدکننده قیر از مهم‌ترین صنایعی هستند که زیرمجموعه شرکت پالایش نفت اصفهان قرار دارند. شرکت‌های سهامی خاص زیرمجموعه‌ی آن شامل پتروپالایش ملاصدرا صفاهان، پتروپالایش سهروردی صفاهان، شرکت مشعل پویا اسپادانا، پتروپالایش اکسیر ایرانیان، پتروپالایش میرداماد صفه، راهبر ترابر انرژی و پالایش نفت غدیر هرمزگان هستند.

امروزه ظرفیت پالایشگاهی دنیا به حدود ۱۰۲ میلیون بشکه در روز رسیده است که در میان کشورها، ایران سهم ۲.۲۵ درصدی دارد. همچنین سهم پالایشگاه اصفهان 0.36 است که در مقایسه با کل دنیا نیز قابل توجه است. در واقع ایران از جهت ظرفیت پالایشی به عنوان یکی از ۱۰ کشور برتر شناخته می‌شود. در این بین ایالات متحده رتبه اول، چین دومین کشور و روسیه در رتبه سوم قرار دارد. در ایران 9 پالایشگاه نفت خام و یک پالایشگاه میعانات فعال هستند که شپنا از نظر ظرفیت تولید در میان پالایشگاه‌های کشور در رتبه دوم قرار دارد. در نمودار زیر ظرفیت پالایشگاه‌های کشور باهم مقایسه شدند:

شرکت پالایش نفت اصفهان سهم قابل توجهی در تامین دو فرآورده‌ی بنزین و گازوئیل دارد. چرا که در سال 1402 حدود 13 میلیون لیتر از 108 میلیون لیتر بنزین تولید نفت اصفهان بود. سهم گازوئیل آن از 119 میلیون لیتر، 25 میلیون لیتر بوده است. لازم به ذکر است تکنولوژی به‌کار گرفته شده در تولیدات جزو برترین تکنولوژی‌های روز دنیا محسوب می‌شود.

• در مقاله تحلیل شبندر می‌توان تحلیل بنیادی این شرکت توسط تیم تحلیلی انیگما را مشاهده کرد.

سرمایه و ترکیب سهامداران شرکت پالایش نفت اصفهان

سرمایه‌ی شرکت در زمان تاسیس مبلغ 100 میلیون ریال بوده که طی چندین مرحله افزایش، تا پایان سال 1402 به مبلغ 526,820 میلیارد ریال رسید. در ادامه برخی از سهامداران عمده شپنا به ‌همراه تعداد سهام و ارزش هر یک به تاریخ 1404/01/25 قابل مشاهده هستند. طبق جدول زیر آوای پردیس سلامت با 15 درصد بیشترین مالکیت از این نماد را در اختیار دارد.

لازم به ذکر است در سامانه تحلیل بنیادی انیگما علاوه بر سهامداران عادی، لیست سهامداران تلفیقی نیز در دسترس است. در تصویر زیر دو سهامدار تلفیقی با بیشترین سهم قابل مشاهده هستند.

تحلیل بنیادی شپنا

در بخش قبلی اطلاعاتی در خصوص سهامداران، جایگاه و سایر اطلاعات مهم و شرکتی شپنا ارائه شد. در بخش تحلیل بنیادی به مواردی همچون تولیدات، فروش، هزینه‌ها، سود شناسایی شده در دوره قبل و برآورد EPS و P/E آن پرداخته شده است.

بررسی مقدار تولید و فروش شرکت و نحوه توزیع آن

همانطور که پیش‌تر به آن اشاره شد محصولات شرکت پالایش نفت اصفهان به دو دسته‌ی محصولات اصلی و فرآورده‌های ویژه تقسیم‌بندی می‌شوند. تمامی این محصولات با ظرفیت عملی هر یک داخل جدول زیر قابل مشاهد هستند. لازم به ذکر است واحد سنجش تمامی محصولات مترمکعب است.

نوع محصول	ظرفیت عملی
نفت سفید	981،071
گازوئیل(نفت گاز)	7،350،974
گاز مایع شده (LPG)	724،764
نفت کوره (مازوت)	2،825،797
پروپان	23،734
انواع حلال	256،437
وکیوم باتوم (حاصل از پاالایشگاه نفت و پتروشیمی)	1،790،451
آروماتیک سنگین (حاصل از پالایشگاه نفت و پتروشیمی)	6،820
گوگرد استحصال شده از نفت خام(حاصل از پالایشگاه نفت و پتروشیمی)	20،339
لوب کات (حاصل از پالایشگاه نفت و پتروشیمی)	612،826
آیزوریسایکل (حاصل از پالایشگاه نفت و پتروشیمی)	114،418
آیزوفید(حاصل از پالایشگاه نفت و پتروشیمی)	546،199
سوخت هواپیما	517،975
سوخت جت 4JP	13،054
بنزین	4،006،216
نفتای سبک (حاصل از پالایشگاه نفت و پتروشیمی)	158،740
نفتای سنگین (حاصل از پالایشگاه نفت و پتروشیمی)	55،171
هیدروژن	12،620
جمع	20,017,608

فرآورده‌های اصلی شرکت از قبیل بنزین، نفت سفید، نفت گاز، نفت کوره و گاز مایع برای توزیع به شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ارسال می‌شوند. فرآورده‌های ویژه نظیر آیزوریسایکل، لوبکات سنگین، انواع حلال‌ها و… که در زمره خوراک صنایع مختلف قرار می‌گیرند، در بورس کالا و بورس انرژی به‌صورت مستمر عرضه می‌شوند.

شرکت پالایش نفت اصفهان به عنوان تامین‌کننده خوراک پنج شرکت بزرگ تولیدی نفت جی، سرمایه‌گذاری صنایع شیمیایی ایران، پتروشیمی اراک، پتروشیمی اصفهان و نفت سپاهان نقش مهمی در اقتصاد کشور ایفا می‌کند. وکیوم باتوم، هیدروکربورهای بدون شاخه، نفتا، مخلوط آروماتیک‌های سبک و روغن پایه محصولات ویژه‌ای هستند که خوراک این شرکت‌ها را فراهم می‌کنند.

مجموع فروش شپنا در 9 ماه منتهی  به 1403/09/30 برابر با 16,852،660 مترمکعب بوده است که تنها حدود 4 درصد نسب به دوره مشابه سال گذشته افزایش داشته است. تصویر زیر مقدار فروش هر یک از محصولات این شرکت را در 4 دوره مالی گذشته و پیش‌بینی آن برای دو دوره منتهی به اسفندماه 1404 را نشان می‌دهد.

در نمودار زیر به مقایسه تعداد تولید و فروش فولاد دوره‌های ۹ ماهه طی 3 سال گذشته پرداخته شده است.

نحوه قیمت‌گذاری محصولات و مبلغ فروش شپنا

شپنا در دوره 9 ماهه منتهی به 1403/09/30 مبلغ 369,904 میلیارد تومان فروش داشته است که بیشترین فروش آن متعلق به نفت گاز به میزان 16,788 میلیارد تومان بوده است. در جدول زیر مبلغ فروش شرکت و پیش‌بینی آن تا پایان سال مالی 1404 را نشان می‌دهد.

در تحلیل بنیادی شپنا مبنای محاسبه قیمت‌های مربوط به پنج فرآورده اصلی و سوخت هوایی دریافتی از پالایشگاه‌ها معادل متوسط ماهانه قیمت دیگر تولیدکنندگان فرآورده به ماخذ فوب خلیج‌فارس گزارش‌شده در نشریه بین‌المللی پلتس با لحاظ شاخص کیفیت است. همچنین نرخ فروش بنزین شپنا برابر با میانگین نرخ بنزین اکتان 95 یورو 5 طبق فرمول زیر با استفاده از نرخ های آخرین نشریه پالایشی پلتس محاسبه شده است.

بنزین 95 یورو 5 = بنزین 95 سنگاپور – 2.3 * (بنزین 95 سنگاپور – بنزین 92 سنگاپور)

نرخ فروش گاز مایع نیز برابر با میانگین آخرین نرخ پروپان و بوتان اعلامی دفتر ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی و قیمت فروش سوخت جت نیز برابر با آخرین نرخ نفت سفید خلیج‌فارس به اضافه‌ی 1 دلار بر بشکه فرض شده است.

نفت گاز شرکت طبق دیتای کنفرانس منتشر شده در سامانه کدال، برابر 85 درصد نفت گاز با درجه سولفور کمتر از 10 ppm و 15درصد با درجه سولفور بین 500 و 2500ppm در نظر گرفته شده است. میزان گوگرد موجود در نفت کوره معادل 3.04 درصد است و نرخ فروش نفت کوره شرکت معادل آخرین نرخ نفت کوره 380 خلیج‌فارس فرض شده است.

بهای تمام شده در تحلیل بنیادی شپنا

 بهای تمام شده شرکت پالایش نفت اصفهان مانند تمامی شرکت‌ها از مواد مستقیم مصرفی، دستمزد مستقیم و سربار تولید تشکیل شده است. بهای تمام شده‌ی این شرکت در دوره 9 ماه منتهی به 1403/09/30 حدود 347 هزار میلیارد تومان بوده است. همانطور که از نمودار زیر مشخص است بخش زیادی از بهای تمام شده شپنا صرف مواد مصرفی مستقیم می‌شود. به طوری که در دوره 9 ماه منتهی به 1403/09/30 حدود 98 درصد از بهای تمام شده مربوط به مواد مصرفی مستقیم، 0.06 درصد مربوط به دستمزد و 1.86 درصد نیز مربوط به سربار گزارش شده است.

در ادامه اجزای بهای تمام شده شپنا طی 4 دوره با هم مقایسه شده‌اند.

مقدار، قیمت و مبلغ مواد اولیه مصرفی در تحلیل شپنا

مواد اولیه شرکت مورد بحث شامل میعانات گازی، نفتا، نفت خام و MTBE  می‌شوند. نفت خام و میعانات گازی شپنا از شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران تامین می‌شود. شرکت‌های پتروشیمی بندر امام و شیمی بافت تامین‌کننده‌ی MTBE هستند. در تصویر زیر میزان مصرف مواد اولیه و نرخ آن طی 4 دوره آمده است. با بررسی جدول زیر می‌توان دریافت بیشترین ماده برای استفاده در تولید نفت خام است که در دوره 9 ماه منتهی به 1403/09/30 حدود 337,355 میلیارد تومان هزینه برداشته است.

سربار شپنا

سربار شپنا طبق جدول زیر گزارش شده است. سربار شامل حقوق و مزایا، استهلاک، سوخت و هزینه حمل و نقل مطابق تصویر زیر می‌شود. طبق گزارشات منتشر شده جمع سربار در دوره 9 ماه منتهی سال 1403 حدود 6,477 میلیارد تومان بوده است. به این معنا که این عدد نسبت به دوره مشابه سال 1402 حدود 4 درصد افزایش داشته است. با توجه به افزایش 30 درصدی نرخ حقوق و دستمزد در سال 1404 و در نظر گرفتن تورم 30 درصدی و همچنین دلار 75 هزار تومانی پیش‌بینی می‌شود در 12 ماه منتهی به 1404/12/29 سربار شپنا به 14,747 میلیارد تومان برسد. 

بررسی صورت سود و زیان در تحلیل شپنا

نکته قابل توجه این است که بهای تمام شده درآمدهای عملیاتی در دوره 9 ماه منتهی به 1403/09/30 مبلغ 346,841 میلیارد تومان و در دوره مشابه در سال 1402 مبلغ  252,268 میلیارد تومان بوده است. این افزایش 27 درصدی می‌تواند عمدتا برای افزایش نسبی قیمت‌ها در سال 1403 باشد. در همین راستا در دوره 9 ماه منتهی به 1403/09/30 سود عملیاتی شرکت حدود 45 درصد کاهش داشته است. پیش‌بینی می‌شود سود عملیاتی شپنا در دوره سال مالی 1404 مبلغ 61,270 میلیارد تومان باشد. همچنین سود خالص آن 49,328 میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. در جدول زیر صورت سود و زیان شپنا طی سه دوره‌ی گذشته نمایش داده شده است.

• مقاله پیشنهادی : آموزش تحلیل بنیادی

لازم به ذکر است طی مجمع شپنا مورخ 1403/04/28، سود و زیان خالص هر سهم 1,046 ریال گزارش شده است که سود نقدی برای هر سهم 610 ریال در نظر گرفته شد. برای کسب اطلاعات بیشتر مجمع شپنا را مطالعه کنید.

روند سودسازی شرکت پالایش نفت اصفهان

حاشیه سود خالص شپنا در دوره 9 ماهه منتهی به 1403/09/30 معادل 4 درصد بوده و حاشیه سود ناخالص آن در همین دوره 6 درصد گزارش شده است. در جدول زیر حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و  خالص آن در چهار سال مالی (۱۳۹۹ الی ۱۴۰۲) نوشته شده است.

عنوان	1402	1401	1400	1399
حاشیه سود خالص (%)	9	11	8	13
حاشیه سود ناخالص (%)	10	12	9	12

نسبت‌های مالی گذشته‌نگر شپنا

در تصویر زیر نسبت‌های مالی گذشته‌نگر شرکت پالایش نفت اصفهان در 4 دوره مالی گذشته نشان داده شده است.  طبق جدول زیر بالاترین P/E ttm مربوط به دوره 9 ماه منتهی به 1403/09/30 است.

در ادامه نمودار P/E ttm و P/S از سال 1390 قابل مشاهده است. مطابق با تصویر زیر این دو نسبت مالی در دوره 9 ماه منتهی  به 1399/09/30 افزایش چشم‌گیری داشتند. P/E ttm در این دوره 14.67 و P/S ttm معادل 1.21 بوده است.

شرکت پالایش نفت اصفهان ۱۴۰۲ در یک نگاه

مبلغ فروش سال 1402 (میلیارد تومان)	409,542
تغییر فروش نسبت به سال 1401	20% افزایش
سود خالص سال 1402 (میلیارد تومان)	38,825
تغییر سود خالص نسبت به سال 1401	7% کاهش
Eps  سال 1402 (ریال)	52% افزایش
حاشیه سود ناخالص سال 1402	36%
میزان تغییر حاشیه سود نسبت به سال 1401	1%
درصد تقسیم سود در سال 1402	100%
زمانبندی تقسیم سود	1403/06/20

محاسبه EPS و P/E تحلیلی منتهی به 1404٫12٫29

در تحلیل بنیادی شپنا برای برآورد EPS فوروارد مفروضات زیر لحاظ شده است:

• نفت دبی 79 دلار بر بشکه
• نفت عمان 79 دلار بر بشکه
• میانگین دلار سال ۱۴۰۴ معادل ۷۵ هزار تومان

با در نظر گرفتن 30 درصد نرخ تورم و افزایش حقوق و دستمزد در سال 1404، میزان سود شپنا به ازای هر سهم (EPS تحلیلی) 936 ریال پیش‌بینی شده است. همچنین قیمت سهام این شرکت در تاریخ 1404/01/25 سایت www.tsetmc.com (3,612 ریال) است. تصویر زیر نسبت P/E تحلیلی و EPS تحلیلی شپنا را نشان می‌دهد.

کاربران انیگما می‌توانند از طریق قابلیت شخصی‌سازی در سایت انیگما، مفروضات را تغییر داده و نتیجه تحلیل شپنا را مشاهده کنند. در تصویر فوق میانگین EPS تحلیلگران، میانگینی از تحلیل کاربران انیگما از این سهم است. از طریق لینک بهترین سهام می‌توانید به لیست شرکت‌های تولیدی با کمترین P/E فوروارد دسترسی داشته باشید.

نمودار قیمتی سهام شپنا

چارت زیر روند قیمتی سهام شپنا را از سال ۱۴۰۰ تا به امروز نشان می‌دهد. فولاد در تاریخ ۱۴۰۳/۱۰/۰۴ به بالاترین قیمت تاریخی خود رسید.

---

سوالات متداول