عرضه خودرو در بورس کالا; نحوه ثبت نام و خرید خودرو در بورس کالا
پس از سال‌ها مطرح‌شدن موضوع عرضه خودرو در بورس کالا، سرانجام اردیبهشت‌ماه 1401 خودرو وارد بورس کالا شد. تاکنون نیز تعداد زیادی خودرو در بورس کالا به فروش رفته است. یکی از مزیت‌های خرید خودرو در بورس کالا، اختلاف قیمت خودرو نسبت به بازار آزاد است. برای مثال دی ماه 1401 تعداد 4٬000 خودرو پژو 207 در بورس کالا با قیمتی پایه 185 میلیون و 500 هزار تومان عرضه شد و در نهایت با قیمت 456 میلیون و 370 هزار تومان فروخته شد. این در حالی است که قیمت 207 در بازار آزاد در آن زمان حدود 575 میلیون تومان بود. باتوجه به اهمیت جزئیات خرید خودرو در بورس کالا، در این مقاله مراحل مربوط به ثبت‌نام و خرید خودرو در بورس کالا، نحوه افتتاح حساب وکالتی، قیمت و زمان معامله ماشین‌های عرضه‌شده و همچنین شرایط عرضه خودرو در بورس کالا توضیح داده شده است.
برای آشنایی بیشتر با بورس کالا، انواع محصولات عرضه شده در آن و نوع معامله در این بازار مطالعه مقاله آشنایی با بورس کالا پیشنهاد می‌شود.
عرضه خودرو در بورس کالا
باتوجه به وجود تحریم‌ها و تعلیق برجام و همچنین افت تولیدات خودروسازان داخلی، میزان عرضه خودرو از کارخانه‌ها کاهش یافت. از سوی دیگر ممنوعیت واردات نیز بر میزان عرضه و تقاضا تاثیرگذار بود و با کاهش روزافزون ارزش پول ملی، خودرو به یک کالای سرمایه‌گذاری تبدیل شد و در نتیجه آن تقاضا بالاتر رفت. بنابراین، همه موارد نامبرده موجب ایجاد بستری برای دلالی خودرو با مبالغ بالاتر شد. از این رو دولت برای از بین‌بردن این مشکل، عرضه خودرو در بورس کالا را مطرح کرد تا قیمت روز خودرو صفر میان نرخ کارخانه و بازار به مشتریان ارائه شود.
نعمت بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران، درباره تاثیر فروش خودرو در بورس کالا بر کاهش رانت گفت:
- عرضه خودرو در بورس کالا نسبت به قرعه‌کشی شرایط بهتری برای بازار خودرو ایجاد می‌کند.
- درصورتی که خودروهای عرضه‌شده در قرعه‌کشی‌ها در بورس کالا عرضه شوند، رانت فروش خودرو حذف خواهد شد.
- مزیت عرضه خودرو در بورس نسبت به قرعه‌کشی برای دولت، پرداخت مالیات و خروج دلالان است.
تاثیر عرضه خودرو در بورس کالا بر قیمت
همچنین نعمت بخش در خصوص تاثیر عرضه خودرو در این بازار بر قیمت این چنین بیان کرد که:
- نتیجه قیمت‌گذاری دستوری، توزیع سالانه مبالغ بسیاری زیادی رانت بین مردم بوده که مسبب آن تفاوت قیمت خودرو از کارخانه تا بازار بوده است.
- ادامه‌دار بودن عرضه خودرو در بورس کالا موجب تک نرخی‌شدن نرخ خودرو می‌شود.
- همچنین مداومت در این روند، موجب از بین رفتن فساد و همچنین کاهش تدریجی زیان خودروسازان خواهد شد.
نحوه تعیین قیمت خودرو در بورس کالا
قیمت روز خودرو در بورس کالا توسط شورای رقابت تعیین می‌شود. قیمت پایه خودرو بر اساس فرمول تعیین‌شده توسط شورای رقابت مشخص شده و سپس با قیمت اعلامی در بورس کالا عرضه می‌شود. با عرضه خودرو در این بازار، متقاضیان قیمت پیشنهادی خود را در سامانه ارائه می‌دهند و در نهایت مطابق با قیمت اعلام‌شده در بورس کالا، خودرو فروخته می‌شود.
در طرح عرضه خودرو در بورس کالا، به منظور هزینه‌کرد مابه‌التفاوت قیمت پایه و قیمت فروش خودرو در بورس کالا، تمهیداتی به شرح زیر اندیشیده شده است.
- 20 درصد این مبلغ برای توسعه حمل و نقل عمومی و جایگزنی خودروهای فرسوده و 10 درصد نیز برای افزایش کیفیت و کمیت تولید خودرو پرداخت می‌شود.
- 20 درصد از آن صرف تسهیلات به زوج‌های جوان فاقد خودرو می‌شود.
- 50 درصد باقی‌مانده به عنوان تسهیلات قرض‌الحسنه برای تحقیق و توسعه به خودروسازان در نظر گرفته شده است.
نحوه ثبت‌نام خودرو در بورس کالا
همانطور که گفته شد خودرو یک کالای مصرفی است که در شرایط تورمی گاهی تبدیل به یکی از روش‌های سرمایه گذاری می‌شود. بنابراین برخی افراد به دنبال کسب سود از این طریق هستند. حدود دو سال امکان خرید خودرو در بورس کالا برای افراد فراهم شد و عموما قیمت خودرو در این بازار و بازار آزاد اختلاف داشت. از این‌رو افراد به دنبال خرید خودرو در بورس کالا بودند. اما در حال حاضر تنها خودوره‌های تجاری و سنگین در بورس کالا عرضه می‌شوند. بنابراین در ادامه نحوه ثبت‌نام خودرو در بورس کالا آموزش داده شده است.
خرید ماشین یا کالاهای دیگر در بازار بورس کالا، مانند بورس اوراق بهادار مراحل مختلفی دارد. برای انجام معامله در بورس کالا می‌بایست از کد معاملاتی بورس کالا استفاده شود و در این روش به کد بورسی نیازی نیست، بلکه افراد باید کد معاملاتی بورس کالا را دریافت کرده و از طریق آن به خرید ماشین در بورس اقدام کنند. در ادامه مراحل ثبت‌نام بورس کالا توضیح داده شده است.
1- ثبت نام در سامانه سجام
اولین مرحله برای انجام ثبت‌نام، احراز هویت در سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) به آدرس (profilesejam.csdiran.ir) است. در تصویر زیر مراحل ثبت‌نام در سامانه سجام و نحوه احراز هویت برای ثبت‌نام خودرو در بورس کالا به‌صورت گام به گام نمایش داده شده است.
2- دریافت کد بورس کالا
پس از ثبت‌نام و ورود به سامانه سجام، باید از طریق سایت EBGO.ir کد آنلاین بورس کالا را دریافت کرد. کادر قرمز در تصویر زیر محل ورود به سامانه EBGO را نشان می‌دهد.
جهت دریافت کد بورس کالا به مدارک ضروری از جمله تصویر صفحات کارت ملی، شناسنامه و همچنین گواهی امضا نیاز است. شخص در این مرحله باید یکی از کارگزاری‌های متصل به سامانه بورس کالا را انتخاب کند. 94 کارگزاری متصل به بورس کالا در حال فعالیت هستند. از جمله این کارگزاری‌ها می‌توان به کارگزاری آگاه، مفید، اقتصاد بیدار، آتیه، پیشگامان، تدبیرگران فردا و… اشاره کرد.
3- حساب وکالتی
در این مرحله پس از احزار هویت در سامانه سجام و دریافت کد بورس کالا، برای معرفی شماره حساب، باید نزد یکی از بانک‌های مورد پذیرش بورس کالا حساب وکالتی افتتاح کرد. حساب وکالتی به حسابی گفته می‌شود که از طریق آن مبلغ پیش پرداخت و تسویه کالای فیزیکی به بورس کالا پرداخت شده و بورس کالا امکان دسترسی و برداشت از این حساب را دارد.
در گذشته امکان تائید حساب وکالتی تنها از طریق تعداد محدودی از بانک‌ها امکان‌پذیر بود. اما اکنون از سوی سازمان بورس کالای ایران جهت سرعت بخشی عملیات ثبت‌نام برای خرید خودرو، تائید حساب‌های وکالتی از طریق بانک‌های زیر امکان‌پذیر است:
- بانک ملی
- بانک ملت
- بانک صنعت و معدن
- بانک سامان
- بانک اقتصاد نوین
- بانک کشاورزی
- بانک صادرات
- بانک شهر
- بانک پارسیان
- بانک رفاه کارگران
- بانک تجارت
- بانک کارآفرین
- بانک سپه
- بانک آینده
برای اخذ حساب وکالتی ابتدا باید معرفی‌نامه مربوط به بانک مورد نظر را دریافت کرد؛ سپس با معرفی‌نامه به شعب بانک انتخابی مراجعه کرده و حساب وکالتی افتتاح کرد. در صورتی که شخص دارای حساب کوتاه مدت در بانک مدنظر باشد، می‌تواند آن را به حساب وکالتی تبدیل کند. پس از اخذ حساب وکالتی باید آن را در سامانه آنلاین بورس کالا که در قسمت زیر نمایش داده شده است وارد کرد.
4- واریز پیش پرداخت
لازم است تا یک روز پیش از تاریخ ثبت سفارش برای واریز پیش‌پرداخت هزینه خودرو، مبلغ پایه به حساب وکالتی واریز شود. مبلغ پیش‌پرداخت در خودروهای مختلف متفاوت است و می‌تواند درصدی یا کل مبلغ پایه تعیین‌شده خودرو را شامل شود.
5- ثبت سفارش و شرکت در حراج
کاربران پس از انجام تمامی مراحل فوق و واریز مبلغ به حساب وکالتی، باید در روز عرضه خودرو در بورس کالا به سامانه آنلاین بورس کالا مراجعه کرده و سفارش خود را ثبت کنند. در این مرحله درخواست خرید خودرو به کارگزاری ارسال شده و در صورت امکان، خودرو خریداری می‌شود. امکان خرید خودرو به میزان عرضه و تقاضا تا لحظه خرید بستگی دارد.
6- تسویه قیمت پایه و پرداخت سایر الزامات قانونی
در صورت تائید از سوی کارگزاری، لازم است که خریدار نمایندگی مورد نظر خود جهت دریافت خودرو را در سامانه آنلاین بورس کالا مشخص کند. در انتها نیز باید مابقی قیمت پایه خودرو و مالیات بر ارزش افزوده آن پرداخت شود.
7- ثبت سفارش خرید خودرو
متقاضی خرید خودرو در بورس کالا پس از تسویه قیمت پایه و پرداخت سایر الزامات قانونی در حساب وکالتی خود، لازم است تا در روز عرضه مشخص شده، به سامانه آنلاین بورس کالا وارد شود و درخواست خود را ثبت کند. پس از ثبت درخواست در سامانه آنلاین بورس کالا، این درخواست به قسمت معاملات کالای کارگزاری ارسال می‌شود و خودرو انتخاب شده توسط متقاضی در بورس کالا، مراحل خرید را طی می‌کند.
8- تعیین نمایندگی
زمانی که خرید خودرو توسط کارگزاری تایید شد، متقاضی خودرو باید نمایندگی خود را تعیین کند. این امر جهت دریافت خودرو مورد نظر در سامانه آنلاین بورس کالا است. با انجام تمام مراحل ذکرشده در این مقاله، متقاضیان می‌توانند به آسانی از بورس کالا، خودرو خود را خریداری و دریافت کنند. هزینه‌های دیگر شامل شماره‌گذاری، هزینه بیمه شخص ثالث و مالیات بر ارزش افزوده، عوارض و و سایر هزینه های اداری هستند.
چه خودروهایی از ابتدای سال 1403 در بورس کالا عرضه شده‌اند؟
نوع، قیمت و زمان عرضه خودرو تجاری و سنگین در بورس کالا، از چند هفته پیش از عرضه به طور دقیق در سایت بورس کالا اطلاع‌رسانی می‌شوند. جدول زیر لیست ماشین‌های عرضه‌شده در بورس کالا طی چند ماه اخیر را نشان می‌دهد.
عرضه‌های تالار خودرو از تاریخ 1403/01/01 لغایت 1403/07/01
| عنوان عرضه | عرضه کننده | تاریخ عرضه خودرو | تعداد | تاریخ تحویل | قیمت پایه (ریال) |
|---|---|---|---|---|---|
| کامیون کمپرسی FAWCA3250 J6P-460 | سیبا موتور | 1403/06/20 | 20 | 1403/09/20 | 48٬330٬000٬000 |
| کامیون کشنده BAIC-X9 | بهمن دیزل | 1403/06/26 | 20 | 1403/08/26 | 53٬860٬000٬000 |
| کامیون FORCE (3.8 تن) | بهمن دیزل | 1403/06/28 | 20 | 1403/08/28 | 8٬040٬000٬000 |
| کامیون FORCE کابین خوابدار 12 تن بدون کاربری | بهمن دیزل | 1403/05/30 | 20 | 1403/07/15 | 20٬970٬000٬000 |
| کامیون کشنده FAW J6P-460 | سیبا موتور | 1403/05/31 | 20 | 1403/07/15 | 43٬920٬000٬000 |
| کامیون کشنده FAW JPA-460 | سیباموتور | 1403/04/03 | 30 | 1403/06/03 | 43٬920٬000٬000 |
| کامیون کشنده EM POWER | بهمن دیزل | 1403/04/10 | 20 | 1403/06/10 | 44٬415٬000٬000 |
| کامیون FORCE کابین خوابدار 8.5 تن بدون کاربری | بهمن دیزل | 1403/04/10 | 20 | 1403/06/10 | 15٬820٬000٬000 |
| کامیونت FORCE کابین خوابدار 6 تن بدون کاربری | بهمن دیزل | 1403/04/16 | 20 | 1403/06/16 | 15٬610٬000٬000 |
| کامیونت FORCE کابین بدون خواب 6 تن بدون کاربری | بهمن دیزل | 1403/04/16 | 20 | 1403/06/16 | 15٬480٬000٬000 |
| کامیون EM POWER BD 300 باری | بهمن دیزل | 1403/04/20 | 20 | 1403/06/20 | 26٬850٬000٬000 |
| کامیون EM POWER BD 300 کمپرسی | بهمن دیزل | 1403/04/20 | 20 | 1403/06/20 | 26٬260٬000٬000 |
| کامیون FORCE کابین خوابدار 12 تن بدون کاربری | بهمن دیزل | 1403/04/20 | 20 | 1403/06/20 | 20٬970٬000٬000 |
| کامیون کشنده FAW J6P-460 | سیبا موتور | 1403/04/23 | 20 | 1403/06/23 | 43٬920٬000٬000 |
| کامیونت FORCE کابین خوابدار 6 تن بدون کاربری | بهمن دیزل | 1403/04/30 | 20 | 1403/06/30 | 15٬610٬000٬000 |
| کامیون کشنده FAW J6P-460 | سیبا موتور | 1403/02/09 | 30 | 1403/04/09 | 47٬780٬000٬000 |
| کامیونت FORCE کابین بدون خواب 6 تن بدون کاربری | بهمن دیزل | 1403/02/18 | 20 | 1403/04/18 | 16٬890٬000٬000 |
| کامیونت FORCE کابین خوابدار 6 تن بدون کاربری | بهمن دیزل | 1403/02/18 | 30 | 1403/04/30 | 17٬190٬000٬000 |
| کامیونت FORCE کابین خوابدار 6 تن بدون کاربری | بهمن دیزل | 1403/02/30 | 70 | 1403/04/30 | 17٬190٬000٬000 |
عرضه کنندگان خودرو به تفکیک تولیدکنندگان در سال 1402
در سال گذشته نیز تولیدکنندگان زیادی نسبت به عرضه خودروهای تولیدی خود در بورس کالا اقدام کردند، که در ادامه لیست عرضه‌کنندگان در سال 1402 به تفکیک تولیدکنندگان آورده شده است.
بهمن موتور در بورس کالا
| نام خودرو | حجم عرضه اولیه | تاریخ معامله | قیمت پایه (ریال) | آخرین نرخ کشف شده (ریال) | میزان رقابت |
|---|---|---|---|---|---|
| کارا تک کابین | 200 | 1402/11/11 | 4٬332٬000٬000 | 5٬020٬680٬000 | 16٪ |
| کاپرا 2 سفید | 50 | 1402/11/09 | 8٬627٬000٬000 | 8٬751٬360٬000 | 1٪ |
| کارا دو کابین | 100 | 1402/08/24 | 4٬609٬000٬000 | 4٬652٬850٬000 | 1٪ |
| کارا تک کابین | 250 | 1402/03/23 | 4,070,000,000 | 4,070,000,000 | 0% |
| کاپرا 2 سفید | 150 | 1402/03/10 | 8,490,000,000 | 8,498,866,667 | 0% |
بهمن دیزل در بورس کالا
| نام خودرو | حجم عرضه اولیه | تاریخ معامله | قیمت پایه (ریال) | آخرین نرخ کشف شده (ریال) | میزان رقابت |
|---|---|---|---|---|---|
| کامیونت FORCE کابین خوابدار 6 تن بدون کاربری | 20 | 1402/10/04 | 15٬060٬000٬000 | 15٬060٬000٬000 | 0٪ |
| کامیون کشنده EM POWER | 20 | 1402/10/04 | 44٬415٬000٬000 | 44٬415٬000٬000 | 0٪ |
| کامیون EM POWER BD300 باری | 30 | 1402/06/14 | 24,360,000,000 | 25,028,666,667 | 3% |
| کامیون EM POWER BD300 کمپرسی | 30 | 1402/06/14 | 23,780,000,000 | 24,020,000,000 | 1% |
| کامیون FORCE کابین خوابدار 12 تن بدون کاربری | 30 | 1402/06/14 | 18,000,000,000 | 18,000,000,000 | 0% |
سیبا موتور
| نام خودرو | حجم عرضه اولیه | تاریخ معامله | قیمت پایه (ریال) | آخرین نرخ کشف شده (ریال) | میزان رقابت |
|---|---|---|---|---|---|
| کامیون کشنده FAW J6P-460 | 50 | 1402/11/25 | 37٬080٬000٬000 | 39٬700٬000٬000 | 7٪ |
| کامیون کشنده FAW CA4180 | 140 | 1402/03/23 | 30٬480٬000٬000 | 33٬915٬142٬857 | 11٪ |
| کامیون کمپرسی FAW CA3250 | 50 | 1402/02/19 | 35٬900٬000٬000 | 39٬111٬600٬000 | 9٪ |
| کامیون کشنده نیمه تریلر FAW CA4250 | 50 | 1402/02/19 | 34٬900٬000٬000 | 39٬030٬800٬000 | 12٪ |
قوانین عرضه خودرو در بورس کالا
متقاضیان خرید خودرو در بورس کالا باید درصدی از مبلغ پایه اعلام‌شده را با توجه به نوع خودرو، واریز کنند. این مبلغ در حساب وکالتی نزد بورس، از زمانی که سفارش ثبت می‌شود تا زمان اعلام نتایج مسدود خواهد شد.
ثبت و ارسال سفارش به معنی منتخب‌شدن افراد در این رقابت نیست. بنابراین متقاضیان خرید خودرو در بورس کالا باید تا زمان اعلام نتایج منتظر بمانند. همچنین متقاضیان باید دقت داشته باشند در صورتی که به هر دلیلی قصد انصراف از خرید را دارند یا با توجه به شرایط خود نمی‌توانند الباقی وجه را واریز کنند، برای آن‌ها جریمه‌ای در نظر گرفته می‌شود و به عنوان منتخب این رقابت موظف هستند «۵ درصد» از ارزش کل معامله و «۰٫۵ درصد» هزینه کارمزد دو سر معامله را به عنوان جریمه و هزینه انفساخ بپردازند.
منتخبان برای واریز مابقی مبلغ به حساب وکالتی خود، 3 روز کاری مهلت دارند. در صورتی که افراد در پرداخت وجه تاخیر داشته باشند، بعد از روز سوم به ازای هر روز تاخیر «۰٫۲۵» درصد از ارزش کل معامله به عنوان جریمه از آنان دریافت می‌شود.
اگر برنده‌شدگان در این رقابت جهت تکمیل وجه خود بیش از شش روز تاخیر داشته باشند، معامله خودرو فسخ خواهد شد. همچنین پس از پایان روز ششم، حدود «۵٫۵ درصد» از ارزش کل معامله، برای متقاضیان به دلیل جریمه و هزینه انفساخ معامله در نظر گرفته می‌شود.
شرایط جدید عرضه خودرو در بورس کالا
مجلس شورای اسلامی شرایط جدیدی را برای عرضه خودروهای داخلی در بورس کالا تصویب کرد که در ادامه به بخشی از آن‌ها اشاره شده است.
- خودرو سازان می‌بایست تولیدات خود را یک جا و با تاریخ تحویل متفاوت عرضه کنند.
- خودروسازان بزرگ برای شرکت در هر دوره باید حداقل 20 هزار دستگاه از هر محصول و شرکت‌های خصوصی حداقل 500 دستگاه عرضه کنند.
- امکان عرضه خودرو با قیمت بیش از نصف قیمت پایه امکان‌پذیر نیست. نرخ خودروها برای تاریخ‌های تحویل عقب‌تر تعدیل می‌شود.
- خودروسازان موظف هستند اسامی خریداران محصولات در 48 ماه گذشته را قبل از شروع هر دوره‌ی عرضه خودرو، به بورس کالا اعلام کنند. این افراد و کسانی که در دوره‌های پیش خرید داشته‌اند، امکان ثبت‌نام مجدد ندارند.
- خودروسازان باید تعهدات قانونی ابلاغی (طرح جوانی جمعیت و…) را نیز به صورت مجزا و متناظر با عرضه در بورس کالا اجرا کنند.
- خودروسازان باید خودروها را به گونه‌ای در بورس کالا عرضه کنند که در تعهدات قبلی مشکلی ایجاد نشود و تعهد معوقی نیز به‌وجود نیاید.
- خودروسازان برای عرضه خودرو بیش از مجوز اخذشده یا عرضه مشتقات دیگر، حتما باید دوباره از وزارت صمت مجوز بگیرند.
افراد مجاز خرید خودرو در بورس کالا
کسانی مشمول خرید خودرو در بورس کالا هستند که شرایط زیر را دارا باشند:
- متقاضی می‌بایست 18 سال به بالا باشد.
- خریدار حداقل باید دارای گواهینامه رانندگی پایه 3 باشد.
- فرد درخواست‌کننده پلاک فعال نداشته باشد.
- متقاضی می‌تواند هر 12 ماه یکبار و با استفاده از کدملی، نسبت به خرید یک دستگاه خودرو در بورس کالا اقدام کند.
سوالات متداول
برای خرید خودرو از بورس کالا ابتدا باید در سامانه سجام ثبت‌نام و سپس کد بورس کالا را دریافت کرد. افتتاح حساب وکالتی در یکی از بانک‌های تائید شده توسط بورس کالا بخشی از مراحل ثبت نام خودرو در بورس کالا است.
حسابی که باید از طریق آن هزینه خودرو در بورس کالا را پرداخت کرد.
تصویر صفحات شناسنامه و کارت ملی- نمونه امضا متقاضی- حساب وکالتی
موعد تحویل مربوط به هر خودرو در اطلاعیه مربوط به آن اعلام می‌شود.
در صورتی که در پایان روز عرضه خرید خودرو انجام نشود، مبلغ همان روز به حساب شخص عودت داده می‌شود.
بعد از منتخب‌شدن درصورتی که تکمیل وجه بیش از شش روز تاخیر داشته باشد، معامله خودرو فسخ خواهد شد. همچنین پس از پایان روز ششم، حدود «۵٫۵ درصد» از ارزش کل معامله، برای متقاضیان به دلیل جریمه و هزینه انفساخ معامله در نظر گرفته می‌شود.
برای اطلاع از زمان و شرایط عرضه خودروه‌ها باید به سایت بورس کالا و قسمت اطلاعیه عرضه خودروهای مختلف مراجعه کرد.
حساب وکالتی پر دردسر!!!!