سبدگردانی یکی از روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار سهام است. عموما افرادی که تجربه و دانش اندکی در این حوزه دارند یا زمان کافی برای فعالیت در بازار سرمایه را ندارند، از این طریق مدیریت سرمایه خود را به افراد باتجربه می‌سپارند. در مقابل نهادهای مالی توسط افرادی متخصص اقدام به سبدگردانی می‌کنند. سبدگردانی قوانین خاص خود را دارد. کارمزد سبدگردانی یکی از موارد مهم برای سرمایه‌گذار و سبدگردان است. باتوجه به اهمیت این موضوع در این مقاله به هزینه‌های مرتبط با سبدگردانی و محاسبه کارمزد سبدگردانی و مدیریت سبد سهام و موارد مهم آن پرداخته شده است.
برای آشنایی بیشتر با خدمات سبدگردانی مقاله سبدگردانی چیست پیشنهاد می‌شود.
سبدگردانی چیست؟
سبدگردانی یکی از روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار سهام است که معامله‌گران برای مدیریت سرمایه‌گذاری از آن استفاده می‌کنند. در این روش، سبدگردان‌ها با توجه به میزان ریسکی که افراد دارند، یک سبد سرمایه‌گذاری مناسب تهیه می‌کنند. این سبد شامل تنوعی از اوراق بهادار از جمله سهام، اوراق مشارکت و سایر ابزارهای بازار سرمایه می‌شود. در سبدگردان‌ها تحلیلگران متخصص و معامله‌گران حرفه‌ای با تحلیل دقیق و رصد تغییرات بازار به سرمایه‌گذار کمک می‌کنند تا سرمایه خود را مدیریت کنند. باید به یاد داشت که برای ارائه خدمات سبدگردانی، از سرمایه‌گذار کارمزدی دریافت می‌شود. این کارمزد ممکن است به صورت روزانه، ماهانه یا سالانه و بر اساس میزان سرمایه‌گذاری و بازدهی تعیین شود. در ادامه این مطلب به محاسبه کارمزد سبدگردانی و دیگر موارد مهم در رابطه با سود سبدگردانی پرداخته شده است.
هزینه‌های مرتبط با کارمزد سبدگردانی و مدیریت سبد سهام
کارمزد سبدگردانی: کارمزدی که سرمایه‌گذار برای مدیریت دارایی‌های سهامی خود به سبدگردان پرداخت می‌کند. این کارمزد معمولاً بر اساس درصدی از ارزش کل دارایی‌های سهامی و میزان بازدهی سبد تعیین می‌شود.
کارمزد معاملات: کارمزدی که به دلیل خرید و فروش دارایی‌های سبد پرداخت می‌شود. این کارمزد ممکن است بر اساس تعداد معاملات یا ارزش مالی آن‌ها محاسبه شود.
مالیات: هزینه‌های مربوط به مالیات که بر انتقال و فروش دارایی‌ها در سبد تحمیل می‌شود. مالیات ممکن است به دلیل سود حاصل از فروش دارایی‌ها پرداخت شود.
کارمزد فروش دارایی‌ها: اگر دارایی‌های موجود در سبد سهام توسط سبدگردان به فروش برسند، پس از اتمام قرارداد، کارمزدی به عنوان هزینه جداگانه برای فروش دارایی‌ها به سبدگردان پرداخت می‌شود.
پرداخت این هزینه‌ها بر عهده سرمایه‌گذار است و تاثیر مهمی بر بهره‌مندی نهایی سرمایه‌گذار دارند.
کارمزد مدیریت سبد و کارمزد عملکرد سبد
محاسبه کارمزد سبدگردانی در بازار سرمایه به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: کارمزد مدیریت سبد و کارمزد عملکرد سبد. این دو بخش باهم کارمزد نهایی را تشکیل می‌دهند.
- کارمزد مدیریت سبد (ثابت): این بخش کارمزدی است که به عنوان پایه برای ارائه خدمات مدیریت سبد به سرمایه‌گذار تعیین می‌شود و روزانه محاسبه و در پایان قرارداد از اصل سرمایه کسر خواهد شد. این کارمزد معمولا به صورت 1 تا 2 درصد از سرمایه‌گذاری در سبد تعیین می‌شود و ثابت است.
- کارمزد عملکرد سبد (متناسب با سود): این بخش از کارمزد بر اساس عملکرد سبد متغیر است. در واقع این کارمزد درصدی از بازده واقعی است که در سبد سرمایه‌گذاری محقق شده است. کارمزد عملکرد، به عنوان یک اصطلاح در بازار سرمایه، به توافقی اشاره دارد که میان مدیر سبد و سرمایه‌گذار منعقد می‌شود. این توافق معمولا به گونه‌ای نوشته و اجرا می‌شود که انگیزه بیشتری برای مدیر سبد (سبدگردان) برای کسب سود بیشتر و انتفاع از آن ایجاد می‌کند.
محاسبه کارمزد کل سبدگردانی
مقررات و مصوبات مربوط به محاسبه کارمزد سبدگردانی توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین می‌شوند. کارمزد سبدگردانی به صورت جمع دو کارمزد مذکور براساس فرمول ذیل محاسبه می‌شود.
کارمزد سبدگردانی = کارمزد مدیریت سبد (ثابت) + کارمزد عملکرد سبد (متناسب با سود)
مثال برای محاسبه کارمزد سبدگردانی
فرض کنید سرمایه‌گذاری یک میلیارد تومان را تحت مدیریت سبدگردانی قرار داده است. سبد سرمایه‌گذاری او پس از یک سال، بازدهی ۴۰ درصدی (معادل400 میلیون تومان سود) داشته است. طبق قرارداد با سبدگردان، اگر بازدهی کل بیشتر از ۲۰ درصد باشد، حدود 20 درصد از مازاد سود (معادل40 میلیون تومان) تحت عنوان کارمزد عملکرد به سبدگردان تعلق می‌گیرد. همچنین، کارمزد ثابت که حدود یک درصد از میزان سرمایه‌گذاری شده است (معادل 10 میلیون تومان)، هم باید به این مبلغ اضافه شود. بنابراین مجموع کارمزد سبدگردان، حدود 50 میلیون تومان خواهد بود.
کلاهبرداری در سبدگردان‌ها
از آن‌جا که کلاهبرداری در روش مدیریت پرتفوی سهام یا «سبدگردانی» همواره امکان‌پذیر است، بنابراین مسائل مرتبط با امنیت و حفظ منافع سرمایه‌گذاران مورد توجه سازمان بورس و اوراق بهادار قرار گرفته است. سازمان‌های نظارتی و مراقبتی در این زمینه تدابیر مختلفی اتخاذ کرده‌اند:
مجوز سبدگردانی: سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز سبدگردانی را به شرکت‌هایی صادر می‌کند که تمام شرایط و قوانین مربوط به این فعالیت را رعایت کنند و هدف آن‌ها حفظ منافع سرمایه‌گذاران باشد. این مجوز به عنوان یک ابزار نظارتی و محافظتی عمل می‌کند.
مشاهده اطلاعات: برای اطلاع‌رسانی به سرمایه‌گذاران، شرکت‌های سبدگردانی نام کاربری، رمز عبور و کد سبدگردانی اختصاصی به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهند. این اطلاعات به سرمایه‌گذاران امکان مشاهده روند سبد سهام خود را می‌دهد.
گزارشات عملکرد: سبدگردان‌ها به صورت دوره‌ای گزارش عملکرد سبد سهام را به سرمایه‌گذاران ارائه می‌کنند. این گزارش‌ها ممکن است به صورت روزانه یا ماهانه باشد و سبدگردان از استراتژی‌های خود برای مدیریت سهام سرمایه‌گذاران گزارش می‌دهد.
مدیریت سرمایه و کارمزد: در سبدگردانی، کارمزدها بر اساس میزان سرمایه اولیه و بازدهی تعیین می‌شوند. بنابراین عمدتا قرارداد بین طرفین می‌تواند قبل از پایان دوره لغو شود، اما در این صورت جریمه‌ای از این بابت پرداخت نمی‌شود.
به طور کلی، این تدابیر و محدودیت‌ها به منظور جلوگیری از کلاهبرداری و حفظ منافع سرمایه‌گذاران در سبدگردانی و بازار سهام به کار می‌روند. تنظیمات دقیق و قوانین مربوطه توسط سازمان‌های نظارتی تعیین می‌شوند تا سبدگردان‌ها به این اهداف پایبند باشند.
نکات مهم محاسبه کارمزد سبدگردانی
توافق‌نامه یا قراردادها میان سرمایه‌گذاران و سبدگردان‌ها می‌توانند مفاد مختلفی داشته باشند. برخی از شرکت‌ها توافق می‌کنند که اگر سبدگردان موفقیت کمتری داشته باشد و بازدهی کمتر از مقدار مشخصی باشد، تنها کارمزد مدیریت را دریافت کند. اما اگر بازدهی بیشتر از حد مشخص باشد، درصدی از آن به سبدگردان تعلق می‌گیرد.
در مدیریت دارایی‌ها، متناسب با هدف‌ها و نیازهای سرمایه‌گذاران، روش‌های مختلفی برای انتخاب سبدگردانی و مدیریت دارایی‌ها وجود دارد. سبدگردانی به عنوان یکی از مهم‌ترین خدمات در این زمینه، امکان مدیریت دارایی‌ها به شیوه‌ای مدرن‌تر و بهتر ارائه می‌دهد. در این فرآیند، موارد زیر تاثیرگذار هستند:
مدت زمان قراردادها
مدت زمان قراردادهای سبدگردانی متفاوت است، اما این مدت زمان عمدتا یکساله تعیین می‌شود. علت این امر این است که تمامی متغیرهای اقتصادی و با اهمیت بر بازار سهام در یک بازه زمانی یکساله اثر خود را نشان می‌دهند، از طرفی مجامع بورسی برای تقسیم سود سالانه برگزار شده و صورت‌ها و گزارش‌های عملکرد شرکت‌ها سالانه ارائه می‌شوند، بنابراین از جهت تحلیلی بازدهی یک سهم ممکن است در مدت زمان بیشتر مثلا یکساله مشخص شود. در این خصوص اگر سرمایه‌گذاران بخواهند زودتر از تاریخ سررسید قرارداد انصراف بدهند یا قرارداد خود را لغو کنند، عمدتا بدون پرداخت جریمه (مطابق با مفاد قراداد و توافق‌های پیشین) این کار میسر خواهد بود اما در مواقعی بر حسب توافق کارمزد بیشتری باید پرداخت شود.
مقایسه با سود بانکی
سرمایه‌گذاری در قالب سپرده‌گذاری در بانک‌ها همواره راهی کم‌ریسک و مطمئن برای افراد محافظه‌کار بوده است. در این میان هرچند سود دریافتی نرخ تورم کشور را پوشش نمی‌دهد، اما برخی همواره این روش را برای نگهداری سرمایه خود انتخاب می‌کنند. بنابراین گرچه سپرده‌گذاری در بانک، روشی کم‌ریسک است اما در شرایط تورمی کشور به مرور زمان از ارزش پول کاسته می‌شود و سودهای بانکی توان حفظ ارزش پول ملی کشور را ندارد. در مقابل، سبدگردان‌های معتبر با استفاده از دانش تحلیلگران و افراد متخصص کسب بازدهی بیشتر را میسر می‌کنند.
در نهایت، انتخاب بین سبدگردان و بانک برای مدیریت دارایی بستگی به اهداف و ریسک‌پذیری شخصی سرمایه‌گذاران دارد. سبدگردانی ارائه‌دهنده مزایایی مثل تخصص و مدیریت بهتر دارایی‌ها است که می‌تواند سودآوری را افزایش دهد. در این بین هم بانک و هم سبدگردان در ازای سرمایه‌گذاری با دارایی افراد، کارمزد دریافت می‌کنند.
سبد پیشنهادی انیگما
سبد پیشنهادی انیگما یک روش سبدگردانی است که توسط تیم تحلیلی انیگما هر هفته ارائه می‌شود. در این روش، مدیریت دارایی و سرمایه‌گذاری به عهده خود سرمایه‌گذار قرار دارد. انیگما در تدوین سبد پیشنهادی خود تلاش می‌کند تا ایرادات موجود در روش‌های سبدگردانی معمولی را پوشش دهد تا سرمایه‌گذاران بتوانند حداکثر بازدهی را در مدت زمان بلند مدت ایجاد کنند. برخی از مزایای سبد پیشنهادی انیگما و تفاوت‌های آن با روش‌های سبدگردانی معمولی به شرح زیر است:
کارمزد کمتر: در مقایسه با کارمزد‌های بالا که توسط شرکت‌های سبدگردان دریافت می‌شود، انیگما تنها ۱۲ میلیون تومان در سال از سرمایه‌گذاران دریافت می‌کند. این به معنای این است که میزان سرمایه‌گذاری شما تاثیری در هزینه پرداختی شما نخواهد داشت و درصد کمی از سرمایه شما را شامل می‌شود.
محدودیت سرمایه: در سبد پیشنهادی انیگما محدودیتی در میزان سرمایه وجود ندارد. افراد با هر میزان سرمایه‌ای می‌توانند از پرتفوی سهام معرفی شده در سبد پیشنهادی انیگما استفاده کنند.
تحلیل بنیادی: سهم‌های پیشنهادی انیگما به همراه تحلیل بنیادی ارائه می‌شوند. این موضوع به افراد اجازه می‌دهد با آگاهی و دانش بیشتری روی این سهام سرمایه‌گذاری کنند.
در آخر می‌توان این نتیجه مهم را گرفت که سبد پیشنهادی انیگما یک روش سبدگردانی کارآمدتر با کارمزد کمتر و امکان سرمایه‌گذاری برای همه افراد بدون محدودیت سرمایه است که با تحلیل بنیادی هر سهم اطلاعات بیشتری به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهد.
کلام آخر
به طور کلی، سبدگردان با دقت و مهارت کافی به مدیریت سبد سهامی سرمایه‌گذاران بورسی می‌پردازد. هدف اصلی سبدگردانی افزایش بازدهی و کاهش ضررها با استفاده از استراتژی‌ها و تصمیماتی است که مبتنی بر تحلیل بازار و مدیریت ریسک به مقدار معقولی از ریسک‌پذیری صورت می‌گیرد. این بدان معناست که سبدگردان تلاش می‌کند دارایی سرمایه‌گذار را به نحوی مدیریت کند که بازدهی به حداکثر برسد و در عین حال ریسک‌های مرتبط با بازار سهام کنترل شود.
با این حال، برخی از افراد ترجیح می‌دهند که مدیریت سهام و دارایی خود را خود به عهده گیرند. در این حالت اگر سرمایه‌گذار دانش و تجربه لازم و کافی را داشته باشد، می‌تواند مستقیما نسبت به سرمایه‌گذاری در بورس اقدام کند، در غیر اینصورت به سرمایه‌گذاران مبتدی با دانش ناکافی پیشنهاد می‌شود جهت کاهش ریسک سرمایه‌گذاری از خدمات سبدگردانی استفاده کنند. این امر به کنترل هیجانات بازار سهام کمک و بازار سهام را به بستری امن برای سرمایه‌گذاری تبدیل خواهد کرد.
