NAV یا خالص ارزش دارایی چگونه محاسبه می‌شود؟

یکی از راه‌های سرمایه‌گذاری موفق در بازار بورس، انتخاب سهام بر اساس بررسی فاصله بین ارزش ذاتی و ارزش بازاری آن‌ها است. تفاوت میان ارزش بازاری و ارزش ذاتی یک سهم، معیاری از ارزندگی سهام یک شرکت در تحلیل بنیادی است. در مقاله روش‌های ارزش‌گذاری، مطرح شد که محاسبه ارزش ذاتی برای هر یک از گروه های بازار سرمایه (تولیدی، بیمه، بانک، لیزینگ و…) متفاوت است. در ادامه این مقاله به بررسی ارزش‌گذاری شرکت‌های سرمایه‌گذاری از طریق محاسبه NAV پرداخته شده است.

 مفهوم NAV

شرکت‌های سرمایه‌گذاری از جمله گروه‌های موثر در بازار سرمایه هستند. برای محاسبه ارزش ذاتی سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری، مفهومی به نام NAV یا خالص ارزش دارایی تعریف می‌شود. NAV که به صورت «ان ای وی» و یا «ناو» نیز خوانده می‌شود، مخفف عبارت «Net Asset Value» است. از این رو، برای محاسبه NAV باید میزان دارایی‌ها محاسبه شود. میزان کل دارایی بر اساس معادله اساسی حسابداری به صورت زیر تعریف می‌شود:

کل بدهی + حقوق صاحبان سهام = کل دارایی

شرکت‌ها موظف‌اند اطلاعات مالی ازجمله دارایی‌ها و بدهی‌ها خود را به صورت دوره‌ای در صورت‌های مالی گزارش دهند. به عنوان مثال، تصویر زیر اطلاعات ترازنامه «شرکت سرمایه‌گذاری امید» از صورت‌های مالی 12 ماهه منتهی به 1399/10/10 (حسابرسی شده) را نمایش می‌دهد که رابطه فوق را تأیید می‌کند.

نکته‌ای که در این‌جا وجود دارد، این است که در ترازنامه شرکت‌ها، ارزش دفتری دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام، ارائه می‌شود که مربوط به تاریخ ثبت آن است. برای محاسبه NAV یک شرکت، ارزش روز دارایی‌ها و حقوق صاحبان سهام آن شرکت، مورد محاسبه قرار می‌گیرند.

دارایی‌های شرکت‌های سرمایه‌گذاری

شرکت‌های سرمایه‌گذاری از جمله نهادهای مالی در بازار سرمایه هستند که مطابق تعریف سازمان بورس و اوراق بهادار، هدف اصلی ایجاد آن‌ها، کسب سود از محل سرمایه‌گذاری در سهام، اوراق بهادار و غیره است. دارایی‌های این شرکت‌ها را می‌توان به دو دسته دارایی‌های بورسی و دارایی‌های غیربورسی تقسیم کرد.

دارایی‌های بورسی (پرتفوی بورسی)

دارایی‌های بورسی آن دسته از دارایی‌های شرکت است که در بورس اوراق بهادار قابل معامله است. زمانی که شرکت اقدام به خرید سهام در بورس کند، سهام خریداری شده جزء دارایی‌های بورسی شرکت به حساب می آید. اطلاعات این دارایی‌ها در صورت‌های مالی شرکت یا گزارش فعالیت ماهانه شرکت، تحت عنوان «صورت وضعیت پرتفوی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس» ارائه می‌شوند.

به‌عنوان مثال گروه سرمایه‌گذاری امید در شرکت‌هایی که در بورس معامله می‌شوند، سرمایه‌گذاری کرده است. اطلاعاتی نظیر نام شرکت، سرمایه، بهای تمام شده، تعداد سهام، درصد مالکیت و قیمت خریداری شده توسط شرکت‌های سرمایه‌گذاری گزارش می‌شوند. به این اطلاعات می‌توان در سایت کدال دسترسی داشت.

در مثال مطرح شده، پرتفو بورسی شرکت سرمایه‌گذاری امید در سایت کدال به شکل زیر قابل مشاهده است.

در سایت انیگما تمامی دارایی‌های بورسی شرکت‌های سرمایه‌گذاری به همراه بهای تمام شده، ارزش روز و مازاد ارزش آن‌ها، وجود دارد. این اطلاعات به‌طور دائم به‌روزرسانی می‌شوند. همچنین شما می‌توانید قیمت‌ها را ویرایش کرده و مازاد ارزش دارایی‌های بورسی را بر اساس تحلیل خود تغییر دهید.

دارایی‌های غیربورسی (پرتفوی غیربورسی)

سرمایه‌گذاری‌های غیربورسی همانطور که از اسمش پیداست، به آن دسته از سرمایه‌گذاری‌هایی گفته می‌شود که در بورس قابل معامله نیستند. این سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند شامل املاک و مستغلات، سپرده بانکی، اوراق درآمد ثابت، ارز، طلا، سکه و سایر گزینه‌های سرمایه‌گذاری باشد. همچنین بسیاری از شرکت‌ها در دیگر شرکت‌های غیر بورسی سرمایه‌گذاری می‌کنند و سهامدار آن هستند. این نوع سرمایه‌گذاری‌ نیز جزو سرمایه‌گذاری‌های غیر بورسی شرکت محسوب می‌شود. اطلاعات این دارایی‌ها در صورت‌های مالی شرکت یا گزارش فعالیت ماهانه آن، تحت عنوان «صورت وضعیت پرتفوی شرکت‌های خارج از بورس» ارائه می‌شوند.

در خصوص مثال ذکر شده، تصویر پرتفوی غیربورسی شرکت سرمایه‌گذاری امید قابل مشاهده است.

در پرتفوی غیربورسی این شرکت، سرمایه‌گذاری‌های غیربورسی آن در ابتدا و انتهای دوره و تغییرات رخ داده در این میان مشاهده می‌شود. در پرتفوی غیربورسی بهای تمام شده قیمت خریداری شده آن دارایی وجود دارد.

در سایت انیگما پرتفوی غیربورسی تمامی شرکت‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد و به‌طور پیوسته به‌روزرسانی می‌شوند. علاوه بر آن تمام شرکت‌های مهم پرتفوی غیربورسی نیز ارزش‌گذاری شده‌اند که می‌تواند به محاسبه دقیق‌تر ان‌ای‌وی شرکت‌ها کمک زیادی کند. همچنین نکات تحلیل ارزش‌گذاری هر یک این این شرکت‌ها در سایت قابل دسترس است. در صورت تمایل می‌توانید با تغییر قیمت‌ها، نتیجه مازاد ارزش غیربورسی را طبق تحلیل خود مشاهده کنید.

فرمول محاسبه NAV

برای محاسبه خالص ارزش روز دارایی‌های شرکت‌های سرمایه‌گذاری باید ارزش روز حقوق صاحبان سهام و همچنین مازاد ارزش دارایی‌های بورسی و غیربورسی آن‌ها را محاسبه کنیم.

مازاد ارزش دارایی‌ها (بورسی و غیربورسی) + حقوق صاحبان سهام = خالص ارزش دارایی

در رابطه فوق، «حقوق صاحبان سهام» به صورت دوره‌ای در صورت‌های مالی شرکت‌ها در کدال منتشر می‌شود. حقوق صاحبان سهام باید متناسب با افزایش سرمایه در جریان، سود تقسیمی و جمع درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها تعدیل شود.

«مازاد ارزش دارایی‌ها» در حقیقت سود یا زیان ناشی از آن دارایی‌ها است از رابطه زیر به‌دست می‌آید:

بهای تمام شده – ارزش روز بازار= مازاد ارزش دارایی

در این رابطه، برای دارایی‌های بورسی، ارزش روز بازار شرکت برابر با تعداد سهام تحت مالکیت شرکت زیرمجموعه ضرب در قیمت روز هر سهم آن است. آخرین اطلاعات شرکت‌ها در وبسایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (TSE) قابل مشاهده است.

به عنوان مثال، شرکت سرمایه‌گذاری A، در گذشته، تعداد 20 سهم از شرکت B را در بورس به قیمت 100 ریال به ازای هر سهم، خریداری کرده است. بهای تمام شده آن برای شرکت سرمایه‌گذاری A، 2000 ریال است. حال چنانچه قیمت روز هر سهم از شرکت B مطابق TSE برابر با 300 ریال باشد، ارزش روز بازار این زیرمجموعه برابر با 20×300، معادل 6000 ریال است. در نتیجه مازاد ارزش این دارایی برابر با 4000=2000-6000 ریال است.

محاسبه مازاد ارزش دارایی‌های غیربورسی از جمله چالش‌های بزرگ در محاسبه NAV شرکت‌های سرمایه‌گذاری است. زیرا تنها بهای تمام شده این دارایی‌ها در گزارش‌های شرکت‌های سرمایه‌گذاری منتشر می‌شود و اطلاعات کمی درباره ارزش روز بازار آن‌ها در دسترس تحلیلگران است. بنابراین، برای محاسبه ارزش روز بازار این دارایی‌ها، باید از روش‌های مختلف ارزش‌گذاری استفاده کرد.

به دلیل عدم دسترسی به اطلاعات کافی از شرکت و همچنین پیچیدگی و تنوع روش‌های ارزش‌گذاری، اختلاف نظر در ارزش دارایی‌های غیربورسی در میان تحلیلگران بسیار زیاد است. عموماً برای راحتی کار، ارزش روز این دارایی‌ها را برابر با بهای تمام شده آن در نظر می گیرند؛ بنابراین مازاد ارزش آن ها در محاسبات صفر در نظر گرفته می‌شود. با توجه به این که گاهاً بخش قابل توجهی از دارایی‌های یک شرکت سرمایه‌گذاری، غیربورسی هستند، چشم‌پوشی از مازاد ارزش آن‌ها و صفر لحاظ کردن آن در محاسبات باعث کاهش دقت محاسبه NAV می‌شود.

در انیگما اطلاعات مربوط به شرکت‌های غیربورسی و سرمایه‌گذاری‌های غیربورسی به‌طور پیوسته با گزارشات کدال به‌روزرسانی و ارزش‌گذاری می‌شوند. نحوه ارزش‌گذاری سرمایه‌گذاری‌های غیر بورسی در نکات تحلیل انیگما قابل مشاهده است.

استراتژی معاملاتی در شرکت‌های سرمایه‌گذاری

برای ارزش‌گذاری از این روش باید NAV را به ازای هر سهم محاسبه کرد. با تقسیم قیمت روز بر (P/NAV) ارزندگی سهام قابل تحلیل و بررسی است. به میزانی که درصد این نسبت بالاتر باشد، قیمت سهم در بازار سرمایه به ارزش ذاتی خود نزدیک‌تر است.

تجربه نشان داده است که در شرکت‌های سرمایه‌گذاری نسبت پی به ان‌ای‌وی می‌تواند حدود 60 تا 70 درصد باشد. پس اگر این نسبت برای یک سهم 50 درصد محاسبه شود، سهم مناسبی برای خرید است. ولی اگر P/NAV یک سهم در حدود 65 یا بالاتر باشد نباید آن سهم خریداری شود. همچنین پیشنهاد می‌شود در درصدهای بالای این نسبت دارندگان آن، سهم خود را بفروشند.

برای آشنایی بیشتر می‌توانید مقاله استراتژی معاملاتی در شرکت‌های سرمایه‌گذاری را مطالعه کنید.