تاثیر نرخ گاز بر پتروشیمی‌ها – نرخ خوراک 9 ماهه 1402 پتروشیمی‌ها اعلام شد

نرخ‌گذاری در ایران همواره با چالش‌های فراوانی همراه بوده است. نرخ‌گذاری خوراک پتروشیمی‌ها از این امر مستثنی نیست و همواره مورد انتقاد فعالان حوزه پتروشیمی است. از آنجا که سهم پتروشیمی‌ها در بازار سهام بزرگ و نرخ خوراک به طور مستقیم بر صنعت پتروشیمی و غیرمستقیم بر سایر صنایع همچون سیمان، فولاد و… اثر دارد، تخمین درست این نرخ برای تحلیلگران بازار سهام بسیار اهمیت دارد، چرا که هرگونه تغییر در قیمت‌ها یا نحوه قیمت‌گذاری‌ها سود شرکت‌ها را کم یا زیاد خواهد کرد. در این مطلب به بررسی اهمیت نرخ خوراک پتروشیمی و تاثیر آن بر شرکت‌های پتروشیمی بررسی شده است.

صنعت پتروشیمی در بازار سهام

صنعت پتروشیمی سهم بسیار مهمی در اقتصاد کشور و ارزآوری آن دارد. فرآیند تولید شرکت‌های پتروشیمی به زبان ساده بدین‌صورت است که از نفت و گاز طبیعی فرآورده‌های شیمیایی تولید می‌کنند. صنعت پتروشیمی که زیر مجموعه محصولات شیمیایی در بازار سهام است، جایگاه ویژه‌ای در بورس ایران دارد. این صنعت به عنوان بزرگترین صنعت در بازار سهام، 23 درصد از کل ارزش بازار سهام را به خود اختصاص داده است. بنابراین تحولات این صنعت تاثیر بسزایی بر کلیات بازار سهام دارد.

صنعت پتروشیمی از جهت نوع محصولات تولیدی به 5 دسته؛ اوره‌سازان، متانول‌سازان، پلیمری‌ها، آروماتیک‌سازان و پوتیلیتی‌ها تقسیم می‌شوند.

مقاله‌های پیشنهادی:

← تحلیل صنعت اوره و آمونیاک

← تحلیل صنعت متانول

منظور از خوراک پتروشیمی چیست؟

شرکت‌های پتروشیمی‌ بسته به نوع تولیدات، هیدروکربن‌های نفت یا گاز طبیعی را دریافت و آن را تبدیل به فرآورده‌های پتروشیمی می‌کنند. بنابراین خوراک در واقع همان مواد اولیه برای تولید برخی محصولات پتروشیمی است. شرکت‌های پتروشیمی بسته به نوع و ماهیت، خوراک گازی یا مایع مصرف می‌کنند. خوراک اوره‌سازان و متانول‌سازان عمدتا گازی و پلیمری‌ها و آروماتیک‌سازان عمدتا مایع است.

نرخ خوراک پتروشیمی‌ها چه اهمیتی دارد؟

از آنجا که نرخ سوخت صنایعی چون سیمان، فولاد و … بر مبنای نرخ خوراک پتروشیمی‌ها تعیین می‌شود، بنابراین نرخ خوراک پتروشیمی‌ها اهمیت بیشتری پیدا خواهد کرد. همچنین قیمت خوراک نه تنها بر حاشیه سود شرکت‌های پتروشیمی اثر دارد، به طور غیرمستقیم تا حدودی بر صنایعی که مواد اولیه خود را از شرکت‌های پتروشیمی دریافت می‌کنند نیز اثر خواهد گذاشت. بنابراین به همین جهت است که نرخ خوراک پتروشیمی‌ها برای بازار سهام بسیار اهمیت دارد.

تاثیر نرخ خوراک بر شرکت‌های اوره‌ساز و متانول‌ساز

 به طور میانگین بیش از 55 درصد بهای تمام شده اوره‌سازان به خوراک گاز اختصاص دارد. برای متانولی‌ها اما این درصد بسیار بیشتر و تا 72 درصد هزینه‌های تمام شده محصول است.

در جدول ذیل تاثیر قیمت خوراک بر سود شرکت‌های اوره‌ساز و متانولی‌ برای سال 1402 محاسبه شده است. میانگین قیمت دلار 40 هزار تومان، نرخ متانول 278 دلار، نرخ اوره خلیج فارس 330 دلار، اوره پریل 318 و اوره گرانوله 306 دلار فرض شده است.

نحوه نرخ‌گذاری خوراک پتروشیمی‌ها

نرخ‌گذاری خوراک پتروشیمی‌ها به عنوان اصلی‌ترین چالش این صنعت همواره باابهامات فراوانی همراه بوده است. این امر مهم از زمان هدفمندسازی یارانه‌ها و به دنبال آن رشد قیمت حامل‌های انرژی به صورت جدی دنبال شد. پس از آن با افزایش قیمت دلار نرخ خوراک گاز افزایش یافت و مشکلاتی برای پتروشیمی‌ها ایجاد کرد. به دنبال این مشکلات در سال 1394 دولت نرخ خوراک پتروشیمی‌ها را بر اساس یک فرمول واحد تعیین کرد که براساس آن قیمت خوراک پتروشیمی‌ها براساس میانگین قیمت گاز مصرفی در داخل کشور و 4 هاب جهانی تعیین می‌شد. نوسان قیمت گاز به ویژه در فصول سرد سال افزایش قیمت نرخ خوراک را در پیش داشت. بنابراین در بودجه سال 1401، دولت نرخ ثابت 5 هزار تومان را برای خوراک پتروشیمی‌ها تعیین کرد. این امر تا جایی ادامه داشت که در اواخر خرداد 1402، هیات دولت مصوبه تعیین قیمت ثابت 7000 تومان را ابلاغ کرد. اما این امر مورد قبول مجلس قرار نگرفت و اعلام شد که از جهاتی با قوانین مغایرت دارد. به عبارتی بسیاری معتقد بودند در شرایطی که نرخ گاز جهانی و داخل کشور در حال تغییر است، تعیین نرخ واحد تنها به نفع پتروشیمی‌هاست و برای کشور نفعی ندارد. از طرفی رشد قیمت خوراک، پتروشیمی‌ها را به سمت خام‌فروشی سوق می‌دهد. به هر حال در اواسط شهریورماه 1402 اعلام شد که نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بار دیگر با اصلاحاتی براساس فرمول قبلی تعیین خواهد شد.

فرمول نرخ خوراک پتروشیمی‌ها

با توجه به ابلاغیه وازارت نفت، از ابتدای سال 95 تا پایان سال 1405 نرخ گاز سوخت پتروشیمی‌ها به صورت ماهانه از طریق فرمول زیر تعیین می‌شود.

قیمت گاز خوراک =0٫5 × متوسط قیمت داخلی گاز + 0٫5× متوسط قیمت گاز در 4 هاب تعیین شده

براین اساس فرمول بالا، معدل وزنی قیمت داخلی، وارداتی و صادراتی گاز براساس فرمول ذیل مشخص می‌شود:

همچنین براساس فرمول نرخ خوراک گازی، منظور از متوسط قیمت ماهانه گاز در 4 هاب بین‌المللی؛ هاب‌های هنری هاب آمریکا، آلبرتا کانادا، NBP  انگلستان و TTF هلند است.

وزارت نفت قیمت خوراک‌های مایع را بر اساس ۹۵ درصد قیمت‌های فوب خلیج فارس تعیین می‌کند.

البته همان‌طور که گفته شد اصلاحاتی نیز در تعیین قیمت به روش فرمول ایجاد شده که به موجب آن  قيمت گاز در «بازار تعيين شده» نباید از 5000 تومان كمتر و از ميانگين ماه قبل قيمت صادراتي گاز ايران بيشتر شود.

نرخ خوراک برای 9 ماهه سال 1402 اعلام شد

بر اساس جدیدترین ابلاغیه، نرخ خوراک واحدهای پتروشیمی تا مردادماه 7000 تومان و در شهریور 56452 تومان تعیین شده است. در مهرماه 62968 تومان، آبان 66942 تومان و در آذرماه 63421 تومان محاسبه شده است. برای سایر صنایع نیز قیمت سوخت براساس نرخ خوراک گازی واحدهای پتروشیمی تعیین شده است. همان‌طور که در تصویر ذیل مشاهده می‌کنید، قیمت خوراک به واسطه کاهش قیمت گاز در فصل پاییز کاهش یافته است.

همچنین نرخ خوراک گاز متانول‌سازان طی 5 ماهه ابتدای سال 1402 معادل (90) درصد و پس از آن با این شرط که بهای خوراک طی سی روز پس از دریافت صورتحساب تسویه شود، معادل نود و پنج درصد (۹۵%) نرخ خوراک پتروشیمی‌ها تعیین می‌شود.

نکته

لازم به توضیح است که گاز خوراک به گازی گفته می‌شود که به عنوان ماده اولیه در تولیدات شرکت مصرف می‌شود، ولی گاز سوخت گازی است که سوخته می‌شود تا گرمای مورد نیاز برای انجام فرآیندهای شیمیایی را تولید کند. گاز سوخت در گزارشات منتشر شده در سامانه کدال، در قسمت هزینه انرژی سربار قرار می‌گیرد و گاز خوراک به‌عنوان ماده اولیه مستقیم شرکت در مواد اولیه می‌آید.

سوالات متداول