صندوق سرمایهگذاری مختلط چیست و برای چه افرادی مناسب است؟
صندوق سرمایهگذاری مختلط نوعی صندوق سرمایهگذاری مشترک است که داراییهای خود را بهطور همزمان در دو طبقه اصلی سهام و اوراق با درآمد ثابت تخصیص میدهد. این ساختار ترکیبی باعث میشود ریسک صندوق کمتر از صندوقهای سهامی و بیشتر از صندوقهای درآمد ثابت باشد و در رده ابزارهای سرمایهگذاری با ریسکپذیری متوسط قرار گیرد. هدف این صندوق ایجاد تعادل میان بازده بالقوه بازار سهام و ثبات مالی ابزارهای کمریسکتر است تا سرمایهگذار بتواند در کنار کسب سود مناسب، شدت نوسانات سرمایهگذاری را نیز کنترل کند.
مدیر صندوق با توجه به شرایط بازار و تحلیل چشمانداز اقتصادی، نسبت سرمایهگذاری در سهام و اوراق را تنظیم میکند؛ در دورههای صعود بازار، وزن سهام را افزایش میدهد تا امکان بهرهبرداری از رشد قیمتها فراهم شود و در دورههای رکود یا نوسانات شدید، وزن اوراق با درآمد ثابت را بالا میبرد تا افت ارزش داراییها محدود شود. نتیجه این الگوی مدیریتی صندوقی است که نه ریسک بالای صندوقهای کاملا سهامی را دارد و نه بازده محدود صندوقهای صرفا درآمد ثابت را تکرار میکند؛ بلکه عملکرد آن معمولا میان این دو قرار میگیرد و برای سرمایهگذارانی که به دنبال بازده مناسب با ریسک کنترلشده هستند، گزینهای متعادل و کارآمد محسوب میشود.
میتوانید در مقاله صندوق سرمایهگذاری با مفاهیم و انواع صندوقهای سرمایهگذاری آشنا شوید.
ترکیب داراییهای صندوق سرمایهگذاری مختلط
در ادامه به ترکیب داراییهای صندوقهای سرمایهگذاری مختلط پرداخته شده است. صندوقهای سرمایهگذاری مختلط در حوزههای مختلف به شرح زیر سرمایهگذاری میکنند.
| شرح | نسبت از کل داراییهای صندوق |
|---|---|
| سرمایهگذاری در سهام پذیرفتهشده در بورس یا بازار اول و دوم فرابورس | حداقل 40٪ و حداکثر 60٪ از داراییهای صندوق |
| سهام و حقتقدم منتشرشده از طرف یک ناشر 1. پذیرفتهشده در بورس 2. پذیرفتهشده در بازار اول و دوم فرابورس ایران 3. سهام و حقتقدم پذیرفتهشده در یک صنعت 4. سهام و حقتقدم پذیرفتهشده در بازار اول و دوم فرابورس 5. سهام و حقتقدم منتشره از یک ناشر | حداکثر 10٪ از داراییهای صندوق حداکثر 5٪ از داراییهای صندوق حداکثر 30٪ از داراییهای صندوق حداکثر 10٪ از داراییهای صندوق حداکثر 5٪ از داراییهای صندوق |
| سرمایهگذاری در اوراق مشارکت، گواهی سپرده بانکی و اوراق بهادار با درآمد ثابت | حداقل 40٪ و حداکثر 60٪ از داراییهای صندوق |
همچنین در ادامه ترکیب داراییهای صندوق سرمایهگذاری مختلط در قالب نمودار نشان داده شده است.
لیست صندوقهای سرمایه گذاری مختلط
با مراجعه به سایت فیپیران امکان مشاهده تمامی صندوقهای سرمایهگذاری مختلط وجود دارد. در حال حاضر 17 صندوق مختلط در ایران با مجموع ارزش خالص دارایی 75٬016٬84 میلیارد ریال وجود دارند که برخی از آنها عبارتند از:
- صندوق سرمایهگذاری آرمان سپهر آشنا «آسام»
- صندوق سرمایهگذاری اعتماد تمدن
- صندوق سرمایهگذاری تعالی دانش مالی اسلامی
- صندوق سرمایهگذاری کاریزما
- صندوق سرمایهگذاری مشترک آسمان خاورمیانه «هیبرید»
- صندوق سرمایهگذاری یکم نیکوکاری آگاه
بازده و نحوه عملکرد صندوقهای مختلط
صندوقهای سرمایهگذاری مختلط معمولا با افق زمانی میانمدت بازدهی بالاتری نسبت به سپردههای بانکی و صندوقهای با درآمد ثابت ایجاد میکنند، اما همچنان رویکردی محتاطانه دارند و بخش قابلتوجهی از داراییهای خود را در ابزارهای کمریسک مانند اوراق با درآمد ثابت نگه میدارند. همین ترکیب باعث میشود سطح ریسک و بازده این صندوقها میان صندوقهای سهامی و صندوقهای درآمد ثابت قرار گیرد و برای سرمایهگذارانی که بهدنبال سود مناسب با نوسان کنترلشده هستند، انتخابی متعادل باشد.
عملکرد این صندوقها بر اساس جمعآوری وجوه از سرمایهگذاران و سرمایهگذاری آنها در چارچوب نسبتهای تعیینشده در امیدنامه و اساسنامه شکل میگیرد. ارزش روزانه پرتفوی صندوق شامل سهام و اوراق با درآمد ثابت محاسبه میشود و تغییرات قیمت این داراییها مستقیما بر ارزش واحدهای صندوق اثر میگذارد. سود سرمایهگذاران در این صندوقها عمدتا از طریق افزایش ارزش واحدهای سرمایهگذاری و تفاوت میان قیمت خرید و فروش واحدها محقق میشود.
همچنین کارمزدهای مدیریتی و عملیاتی مطابق مقررات از دارایی صندوق کسر میشود و در عملکرد نهایی صندوق انعکاس مییابد. ترکیب این سازوکار باعث میشود صندوقهای مختلط در دورههای صعود بازار سهام از بازده بالاتر بهرهمند شوند و در دورههای رکود، بهواسطه وزن قابلتوجه اوراق با درآمد ثابت، افت ارزش کمتری تجربه کنند.
نحوه سرمایهگذاری در صندوقهای سرمایهگذاری مختلط
این صندوقها به دو دسته صدور و ابطالی و قابل معامله (ETF) تقسیم میشوند. بنابراین برای سرمایهگذاری در این صندوق توجه به نوع آن اهمیت دارد، زیرا روش سرمایهگذاری در هر یک متفاوت خواهد بود.
برای سرمایهگذاری در صندوق سرمایهگذاری مختلط به روش صدور و ابطال ابتدا باید نسبت به ثبت نام و احراز هویت در سامانه سجام اقدام کنید. سپس به سایت صندوق مدنظر مراجعه کرده و با ثبت نام در آن، میزان وجه موردنیاز برای سرمایهگذاری را واریز میکنید. پس از انجام این مراحل، به صدور واحدهای سرمایهگذاری صندوق دلخواه اقدام میکنید.
اما به منظور سرمایهگذاری در صندوق مختلط ETF بعد از احزار هویت در سامانه سجام و ثبت نام در کارگزاری مربوطه، تنها با واریز وجه و جستجوی نماد مورد نظر در پنل کارگزاری میتوانید واحدهای صندوق سرمایهگذاری مورد نظر خود را خریداری کنید.
مزایا و کاربردهای صندوق سرمایه گذاری مختلط
تمامی صندوقهای سرمایهگذاری دارای مزایایی هستند که باعث جذب سرمایهگذاران میشود. در این بخش به بررسی مهمترین مزایای صندوقهای سرمایهگذاری مختلط پرداخته شده است.
ریسک کم در برابر بازدهی بالا: از آنجایی که در صندوقهای مختلط حدود نیمی از داراییها در سهام شرکتهای بورسی سرمایهگذاری میشود انتظار میرود در این صندوقها نسبت به سایر صندوقهای سرمایهگذاری (صندوق سرمایهگذاری درآمد ثابت) بازدهی بیشتر باشد. بهعبارتی در این صندوقها با خرید و فروش سهام در بازههای مناسب با قیمتهای معقول، بازدهی بالا میرود. در مقابل با توجه به آنکه مابقی داراییهای صندوق، در اوراق با درآمد ثابت و سپردههای بانکی سرمایهگذاری میشود، ریسک در این صندوقها نیز نسبت به سایر صندوقهای سرمایهگذاری (صندوقهای سرمایهگذاری سهامی) پایینتر است. بنابراین صندوقهای مختلط دو ویژگی مهم از صندوقهای سهامی و اوراق با درآمد ثابت را باهم دارند.
امکان نقدشوندگی آسان: عموما صندوقهای سرمایهگذاری مختلط ضامن نقدشوندگی دارند، از این رو قدرت نقدشوندگی در این صندوقها بالا بوده و افراد به راحتی میتوانند سرمایه خود را در صورت لزوم نقد کنند.
سود بیشتر در دوران صعود و زیان کمتر در دوران نزول: اگر شرایط اقتصادی کشور در دوره رونق باشد، بازدهی و سود صندوق سرمایهگذاری مختلط نیز افزایش مییابد ولی در دوران رکود اقتصادی به دلیل ترکیب اوراق با درآمد ثابت و سهامی زیان کمتر بوده و میتوان با تغییر در ترکیب سرمایهگذاری از ایجاد ضرر جلوگیری کرد.
ریسکها و چالشهای سرمایهگذاری در صندوق مختلط
اگرچه صندوقهای مختلط با هدف تعادل میان ریسک و بازده طراحی شدهاند، اما همچنان با مجموعهای از ریسکها و محدودیتهایی همراه هستند که سرمایهگذار باید پیش از ورود به صندوق از آنها آگاه باشد.
محدودیت در خرید و نبود قیمت لحظهای (در صندوقهای صدور و ابطالی): در صندوقهای مختلط غیرقابلمعامله، تعداد واحدهای قابل صدور محدود است و در صورت تکمیل ظرفیت، سرمایهگذار تنها زمانی میتواند واحد بخرد که دیگران ابطال کنند. علاوهبراین، قیمت واحدها بهصورت لحظهای محاسبه نمیشود و مبنای معامله، NAV روز کاری قبل است؛ موضوعی که میتواند تصمیمگیری را در دورههای پرنوسان دشوار کند.
ریسک نوسان بازار سهام: با توجه به اینکه ۴۰ تا ۶۰ درصد دارایی صندوق در سهام سرمایهگذاری میشود، ارزش واحدهای صندوق تحتتاثیر نوسانات بازار قرار میگیرد. در دورههای رکود یا افت شاخص، عملکرد صندوق کاهش مییابد؛ هرچند شدت ریزش کمتر از صندوقهای تمامسهامی و بیشتر از صندوقهای درآمد ثابت خواهد بود.
ریسک اوراق با درآمد ثابت و نرخ بهره: اگرچه بخش اوراق صندوق ریسک پایینتری دارد، اما تغییرات نرخ سود بانکی و نرخ بازده بدون ریسک میتواند بر قیمت اوراق اثر بگذارد. افزایش نرخ بهره معمولا باعث کاهش قیمت اوراق میشود و این موضوع بخشی از بازده صندوق را کاهش میدهد.
ریسک مدیریت و ترکیب دارایی: عملکرد صندوق به کیفیت تصمیمگیری مدیر سرمایهگذاری وابسته است. اگر وزندهی میان سهام و اوراق بهموقع و متناسب با شرایط بازار انجام نشود، صندوق ممکن است از بازدهی مورد انتظار فاصله بگیرد. تفاوت عملکرد میان صندوقهای مختلط عمدتا نتیجه اختلاف در تخصص، تحلیل و زمانبندی مدیران صندوق است.
ویژگیهای بهترین صندوق سرمایهگذاری مختلط
برای انتخاب بهترین صندوق سرمایهگذاری مختلط باید به مواردی از جمله پیشینه صندوق، ارزش خالص داراییها، میزان ریسک پذیری و بازدهی در بازههای زمانی مختلف توجه کرد. برای مثال پیشینه یک صندوق به سرمایهگذار کمک میکند تا روند معاملاتی و میزان بازدهی این صندوق را در بازههای زمانی مختلف بررسی کند و قدرت مدیریتی آن را بسنجد. همچنین برای انتخاب بهترین صندوق باید به ارزش خالص دارایی (NAV) صندوقهای سرمایهگذاری نیز دقت کرد، زیرا باعث میشود سرمایهگذار سایز صندوق را بهدرستی تشخیص دهد و در صندوقهای سرمایه گذاری مختلط متناسب با سرمایه خود سرمایهگذاری کند.
در ادامه با استفاده از سایت فیپیران به معرفی بهترین صندوقهای سرمایهگذاری مختلط از نظر کل ارزش خالص داراییها پرداخته شده است. در تصویر زیر بازدهی صندوقهای سرمایهگذاری از تاریخ 1403/08/28 تا تاریخ 1404/08/28 نشان داده شده است.
- یکی دیگر از روشهای سرمایهگذاری غیرمستقیم در بورس استفاده از سبدگردانها است که میتوانید در مقاله سبدگردانی چیست با این روش آشنا شوید.
صندوق سرمایهگذاری مختلط مناسب چه افرادی است؟
همانطور که گفته شد صندوقهای مختلط به دلیل سرمایهگذاری میانه در بازار سرمایه و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت، از نظر ریسک و بازدهی نیز در حالت تعادلی و میانه قرار دارند. بنابراین سرمایهگذاری در این صندوقها مناسب افرادی با ریسکپذیری متوسط است. زیرا این افراد با سرمایهگذاری در این نوع صندوقها میتوانند به صورت همزمان از ویژگیهای صندوقهای سهامی و همچنین صندوقهای درآمد ثابت بهرهمند شوند. ولی در حالت کلی این صندوق برای افراد ریسک پذیر یا حتی ریسک گریز مناسب نیست.
جمعبندی
بهطور کلی، صندوق سرمایهگذاری مختلط با تخصیص همزمان دارایی به سهام و اوراق با درآمد ثابت، در سطح ریسک متوسط رو به پایین قرار میگیرد و جایگاهی میان صندوقهای سهامی و صندوقهای با درآمد ثابت دارد. این صندوق با افزایش وزن سهام در دورههای رونق و تقویت بخش اوراق در زمان رکود، ترکیبی متعادل از بازده و ریسک ارائه میدهد. به همین دلیل، برای سرمایهگذارانی مناسب است که ریسکپذیری متوسط دارند و میخواهند بازدهی بیشتری از سپرده و صندوقهای درآمد ثابت کسب کنند، بدون آنکه در معرض نوسانات شدید صندوقهای سهامی قرار بگیرند.
سوالات متداول
صندوق مختلط یکی از انواع صندوقهای سرمایهگذاری است که حدود 40 تا 60 درصد از وجوه سرمایهگذاران را در بازار سهام و الباقی را در اوراق با درآمد ثابت مانند سپردههای بانکی، اوراق مشارکت و… سرمایهگذاری میکند.
ریسک کم در برابر بازدهی بالا، امکان نقدشوندگی آسان و سود بیشتر در دوران صعود و زیان کمتر در دوران نزول
از ویژگیهای صندوق مختلط هستند.
