دارایی چیست و انواع آن کدامند؟
وقتی صحبت از امور مالی و سرمایه‌گذاری می‌شود، اصطلاح “دارایی” یکی از مواردی است که افراد اغلب با آن مواجه می‌شوند. در واقع یک معیار مهم هنگام تعیین ارزش یک شرکت یا یک فرد، در نظر گرفتن دارایی‌های آن‌ها است. بنابراین در این مقاله به تعریف دارایی، انواع آن و تفاوت آن با سرمایه پرداخته شده است.
تعریف دارایی
یک دارایی اساسا منبعی است که دارای ارزش اقتصادی است و تحت مالکیت یا کنترل یک فرد، شرکت یا کشور قرار دارد. یک دارایی در آینده می‌تواند جریان نقدی ایجاد کند، هزینه‌ها را کاهش دهد یا درآمدها را بهبود بخشد. بنابراین دارایی یک منبع اقتصادی برای یک شرکت، فرد یا شرکت است و می‌توانند اشکال مختلفی داشته باشند، از پول نقد و سرمایه‌گذاری گرفته تا املاک، تجهیزات و حتی وسایل شخصی همه و همه دارایی هستند. ارزش یک دارایی معمولاً بر اساس ارزش بازار آن، یا مبلغی که کسی مایل است برای آن در بازار آزاد بپردازد، تعیین می‌شود. این ارزش می‌تواند براساس عوامل مختلفی از جمله شرایط اقتصادی، روند بازار و عرضه و تقاضا در نوسان باشد.
دارایی‌های تجاری و شخصی چیستند؟
دارایی تجاری منابعی هستند که یک شرکت قصد دارد از آن برای ایجاد جریان نقدی، بهبود فروش یا کاهش هزینه‌ها استفاده کند. دارایی‌های شخصی منابع ارزشمندی هستند که یک فرد در اختیار دارد و ثروت بیشتری برای آن فرد ایجاد می‌کند. بنابراین می‌توان گفت که دارایی‌های متعلق به یک شرکت دارای ارزش اقتصادی است، عملیات روزانه را تسهیل و ارزش پولی شرکت را تعیین می‌کند. دارایی‌های تجاری شامل وجه نقد یا معادل‌های نقدی، زمین و ساختمان، سرمایه‌گذاری‌ها و مطالبات است. در مقابل دارایی‌های شخصی اقلام باارزشی هستند که یک فرد ثروت خود را با آن‌ها می‌سنجد.
ویژگی‌های یک دارایی کدامند؟
یک دارایی سه ویژگی مهم دارد:
مالکیت: دارایی‌ها باید نشان‌دهنده مالکیتی باشد که در نهایت می‌تواند به وجه نقد و معادل‌های نقدی تبدیل شود.
ارزش اقتصادی: دارایی باید دارای ارزش اقتصادی بوده و قابل مبادله یا فروش باشد.
منابع: دارایی‌ها منابعی هستند که می‌توان از آن‌ها برای ایجاد منافع اقتصادی آتی استفاده کرد.
نحوه طبقه‌بندی دارایی‌ها
دارایی‌ها به طور کلی به سه روش طبقه‌بندی می‌شوند:
قابلیت تبدیل: در یک روش طبقه‌بندی دارایی‌ها بر اساس آسانی تبدیل آن‌ها به پول نقد انجام می‌شود.
وجود فیزیکی: در روش دیگر، طبقه‌بندی دارایی‌ها بر اساس وجود فیزیکی آن‌ها صورت می‌گیرد.
نحوه استفاده: در روش سوم، طبقه‌بندی دارایی‌ها بر اساس نحوه استفاده و هدف عملیات تجاری آن‌ها انجام می‌شود.
انواع دارایی
همان‌طور که گفته شد، دارایی‌ها بر اساس سرعت تبدیل آن‌ها به پول نقد، حضور فیزیکی یا غیرفیزیکی یا براساس استفاده و هدف طبقه‌بندی می‌شوند. در زیر به تفکیک برخی از انواع مختلف دارایی‌ها اشاره شده است.
دارایی‌های جاری: دارایی جاری، دارایی‌هایی با نقدشوندگی بالا هستند که می‌توانند به سرعت فروخته و به پول نقد تبدیل شوند. دارایی‌های مالی مانند وجه نقد، اوراق قرضه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، سهام و سایر اوراق بهادار به عنوان نقدشونده‌ترین دارایی‌های جاری در نظر گرفته می‌شوند.
دارایی‌های ثابت یا غیرجاری: دارایی‌های ثابت که به آن دارایی غیرجاری یا دارایی‌های بلندمدت نیز گفته می‌شود، ممکن است زمان زیادی طول بکشد تا ارزش نقدی به دست آورند و عموما نقدشوندگی پایینی دارند. برخی از نمونه‌های دارایی‌های ثابت شامل ساختمان‌ها، زمین، مبلمان یا هر نوع دارایی دیگر است.
دارایی‌های مشهود: دارایی‌های مشهود دارایی‌های واقعی و قابل رویت مانند موجودی کالا، املاک و مستغلات، ماشین‌آلات، پول نقد یا اثاثیه که از نظر فیزیکی قابل لمس هستند و اغلب در اختیار مالک هستند.
دارایی‌های نامشهود: دارایی‌های نامشهود اقلام یا کالاهایی هستند که به صورت فیزیکی وجود ندارند. برخی از نمونه‌های دارایی‌های نامشهود شامل مجوزها، مالکیت معنوی، ثبت اختراع، شهرت برند و علائم تجاری است که به نوبه خود ارزش خود را از طریق استفاده موفق افزایش می‌دهند.
دارایی‌های عملیاتی: دارایی عملیاتی، هر دارایی است که از طریق عملیات روزانه کسبوکار درآمد ایجاد کرده و به حفظ گردش کار کمک می‌کند. برخی از نمونه‌های دارایی‌های عملیاتی شامل پول نقد، حساب‌های دریافتنی، موجودی، ماشین آلات و تجهیزات و… می‌شود.
دارایی‌های غیرعملیاتی: دارایی‌های غیرعملیاتی اقلامی هستند که متعلق به کسبوکار هستند و منجر به درآمدزایی می‌شوند اما لزوماً برای عملیات اصلی کسبوکار یا سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت مورد نیاز نیستند. نمونه‌هایی از دارایی‌های غیرعملیاتی شامل سرمایه‌گذاری‌های کوتاه مدت، زمین و املاک (خالی)، سود حاصل از سپرده و… می‌شود.
اهمیت طبقه‌بندی دارایی‌ها برای کسبوکارها در چیست؟
طبقه‌بندی دارایی‌ها برای یک کسبوکار بسیار اهمیت دارد. به عنوان مثال، درک اینکه کدام دارایی‌ها در طبقه دارایی‌های جاری و کدام دارایی‌ها در طبقه دارایی‌های ثابت هستند در درک خالص سرمایه در گردش یک شرکت مهم است. این اطلاعات در تصمیم‌گیری برای نحوه تخصیص منابع و زمان سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید اهمیت دارد. برای یک شرکت در یک صنعت پرخطر، درک اینکه کدام دارایی‌ها مشهود و نامشهود هستند به ارزیابی پرداخت بدهی و مدیریت ریسک آن کمک می‌کند. این موضوع به این دلیل است که انواع مختلف دارایی‌ها سطوح مختلفی از ریسک را به همراه دارند. دارایی‌هایی مانند کالاها، ارزها و اوراق قرضه با بازدهی بالا ریسک زیادی دارند، چراکه دارای نوسان قیمت قابل توجهی هستند. از سوی دیگر، دارایی‌های نقدی و وجوه بازار پول دارایی‌های کم‌ریسکی هستند، زیرا می‌توانند نوسانات بازار را تحمل کنند.
تعیین اینکه کدام دارایی‌ها در طبقه دارایی‌های عملیاتی و کدام دارایی‌ها در طبقه دارایی‌های غیرعملیاتی هستند برای درک سهم درآمد از هر دارایی و همچنین در تعیین اینکه چند درصد از درآمد یک شرکت از فعالیت‌های تجاری اصلی آن حاصل می‌شود، مهم است. با این کار، شرکت‌ها می‌توانند تصمیمات سرمایه‌گذاری آگاهانه‌تری بگیرند و درنتیجه مدیریت دارایی آن‌ها بهبود می‌یابد.
معیارهای اندازه‌گیری استفاده کارآمد از دارایی‌ها
دو معیار مهم معمولا در تجزیه و تحلیل مالی برای تعیین میزان استفاده یک شرکت از دارایی‌های خود استفاده می‌شود که شامل گردش دارایی و بازده دارایی است.
گردش دارایی نسبتی است که میزان کارآمدی یک شرکت از دارایی‌های خود را برای ایجاد درآمد یا فروش اندازه می‌گیرد. این نسبت از درآمد یک شرکت تقسیم بر میانگین کل دارایی‌های آن و معمولا به صورت سالانه محاسبه می‌شود. گردش دارایی بالاتر نسبت به رقبا، نشان می‌دهد که یک شرکت بسیار کارآمد عمل می‌کند.
در پاسخ به اینکه بازده دارایی چیست؟ نیز باید گفت که بازده دارایی‌ها نسبت بین درآمد خالص و میانگین کل دارایی‌ها است. این نسبت بسیار شبیه به نسبت گردش مالی است، اما به جای رشد فروش بالا، به سودهای پایین شرکت نگاه می‌کند. این نسبت برای مشاغل بالغ بیشتر از شرکت‌های در حال توسعه مفید است. ایجاد درک اولیه از انواع دارایی‌هایی که یک شرکت در اختیار دارد و در عملیات خود استفاده می‌کند و اینکه چگونه آن دارایی‌ها را به درآمد و سود تبدیل می‌کند، می‌تواند افراد را به سرمایه‌گذار بهتری تبدیل کند.
نحوه تعیین ارزش دارایی
کسبوکارها از روش‌های مختلفی برای تعیین ارزش دارایی‌های خود استفاده می‌کنند. متداول‌ترین روش‌ها شامل روش استهلاک، روش ارزش بازار و روش بهای‌تمام شده استاندارد است.
روش استهلاک: روش‌های مختلفی برای محاسبه استهلاک وجود دارد که متداول‌ترین روش، استهلاک خط مستقیم است. این روش با در نظر گرفتن بهای‌تمام‌شده دارایی، ایجاد ذخیره برای آنچه به عنوان ارزش باقیمانده شناخته می‌شود و تقسیم آن بر عمر مفید تخمینی دارایی محاسبه می‌شود.
روش ارزش بازار: روش ارزش بازار، ارزش دارایی را بر اساس مقداری که ممکن است در بازار به فروش برساند، تخمین می‌زند. در واقع قیمتی را نشان می‌دهد که خریدار مایل است به فروشنده بپردازد، با این فرض که هر دو از ارزش دارایی آگاهی دارند. نوسانات عرضه و تقاضا بر ارزش بازار تاثیر می‌گذارد.
روش بهای تمام‌شده استاندارد: روش بهای تمام‌شده استاندارد از بهای تمام‌شده مورد انتظار یک دارایی به جای بهای‌تمام‌شده واقعی آن استفاده می‌کند که این اغلب بر اساس تجربه گذشته یک شرکت است و با ثبت تفاوت بین بهای تمام‌شده مورد انتظار و واقعی تعیین می‌شود.
این کار در مواردی انجام می‌شود که جمع‌آوری داده‌ها برای هزینه‌های واقعی بسیار زمان‌بر است. در عوض بهای‌تمام‌شده استاندارد به عنوان تخمینی نزدیک از بهای‌تمام‌شده واقعی استفاده می‌شود، زیرا بهای‌تمام‌شده استاندارد معمولا فقط اندکی با بهای‌تمام‌شده واقعی متفاوت است.
دارایی در مقابل بدهی
بدهی نقطه مقابل دارایی است. در واقع بدهی‌ها تعهدات مالی یک فرد یا شرکت هستند که باید در آینده انجام شوند. بدهی، پولی است که باید بازپرداخت، کالایی است که باید ارائه و خدماتی است که باید انجام شود. این مسئولیت‌ها از معاملات گذشته ناشی شده و باید از طریق دارایی‌ها تسویه شوند.
خالص دارایی چیست؟
خالص ارزش دارایی در واقع مجموع دارایی‌های یک فرد یا شرکت، منهای بدهی‌های آن است. خالص دارایی یک راه آسان برای اندازه‌گیری وضعیت مالی یک شخص یا شرکت است که محاسبه آن می‌تواند به افراد کمک کند تا مدیریت مالی بهتری از خود ارائه دهند.
تفاوت دارایی با سرمایه در چیست؟
دارایی‌ها منابعی هستند که متعلق به یک فرد یا یک تجارت بوده و ارزش اقتصادی دارند. همچنین می‌توانند منافع آتی به همراه داشته باشند. سرمایه اما عموما به منابع مالی اشاره دارد که برای تأمین مالی عملیات و رشد یک کسب و کار استفاده می‌شود. سرمایه نشان‌دهنده ثروتی است که می‌توان از آن برای تولید کالاها و خدمات استفاده کرد.
سرمایه و دارایی از جهات ذیل با یکدیگر متفاوتند:
ماهیت: دارایی‌ها منابعی با ارزش ذاتی هستند، در حالی که سرمایه به ابزار مالی مورد استفاده برای تامین مالی عملیات یک شرکت اشاره دارد.
عملکرد: دارایی‌ها می‌توانند درآمد ایجاد کنند و در تولید کالاها یا خدمات استفاده شوند، در حالی که سرمایه به طور خاص با تامین مالی و سرمایه‌گذاری در تجارت مرتبط است.
نمایش در ترازنامه: دارایی‌ها در ترازنامه به عنوان منابع متعلق به شرکت ظاهر می‌شوند، در حالی که سرمایه در بخش حقوق صاحبان سهام منعکس می‌شود.
به طور خلاصه باید گفت، سرمایه را می‌توان نوعی دارایی در نظر گرفت (به این معنا که نشان‌دهنده یک منبع است)، همه دارایی‌ها اما سرمایه نیستند. دارایی‌ها طیف وسیع‌تری از منابع را در بر می‌گیرند، در حالی که سرمایه به طور خاص به منابع مالی مورد استفاده برای سرمایه‌گذاری و اهداف عملیاتی اشاره دارد.
جمع‌بندی
در این مقاله در خصوص چیستی دارایی، انواع و نحوه طبقه‌بندی آن توضیحاتی ارائه شد. در واقع درک دارایی‌ها و نحوه مدیریت موثر آن‌ها برای هر کسی که به دنبال ایجاد ثروت یا مدیریت موثر در امور مالی خود است، ضروری است.
