صندوق بازنشستگی تکمیلی چیست؟
عمده افراد در طول زمان خدمت خود در بازار کار، اقداماتی برای آینده کاری خود و زمان بازنشستگی انجام می‌دهند و برای آن زمان برنامه‌ریزی می‌کنند. علت این امر آن است که در زمان بازنشستگی افراد توان کارکردن به شیوه گذشته را ندارند و باید قبلا برای روزهای بازنشستگی عاقبت‌اندیشی کنند. یکی از این اقدامات عضویت آنان در صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی است که به تازگی مجوز آن از سوی سازمان بورس صادر شده است. اما صندوق بازنشستگی تکمیلی چیست؟ در این مقاله به طور مفصل در مورد آن توضیحاتی ارائه شده است.
تعریف صندوق بازنشستگی تکمیلی
زندگی پس از بازنشستگی یکی از مهم‌ترین مراحل زندگی هر فردی است، از این رو برنامه‌ریزی برای آن باید یکی از اولویت‌ها برای افراد باشد. به همین منظور سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای دوران بازنشستگی می‌تواند انتخاب خوبی باشد.
صندوق بازنشستگی تکمیلی نوعی صندوق سرمایه‌گذاری است که شرکت‌ها، سازمان‌ها و ارگان‌ها با ایجاد آن امکان ذخیره‌سازی سرمایه برای نیروی کار خود جهت عاقبت‌اندیشی دوران بازنشستگی ایجاد کرده، تا آنان برای خود اندوخته ایجاد کنند. این صندوق‌ها راهی برای ورود به بازار سرمایه است و افراد می‌توانند با خرید واحدهای این صندوق به صورت غیرمستقیم در بورس سرمایه‌گذاری کنند. علاوه بر افراد شاغل افراد عادی نیز امکان سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها را دارند، اما ماهیت آن برای دریافت مستمری و ایجاد پشتوانه مالی پس از پایان دوران خدمت و در دوران بازنشستگی است.
تاریخچه و شرایط تاسیس صندوق بازنشستگی تکمیلی
در خردادماه 1402 مصوبه هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازنشستگی تكمیلی ابلاغ شد. براساس این مصوبه شرایطی برای تاسیس این نوع صندوق‌ها در نظر گرفته شد که در ادامه به صورت مختصر به آن پرداخته شده است:
برای تاسیس این نوع صندوق، باید حداقل سرمایه صندوق ۵۰۰۰ میلیارد ریال و حداقل تعداد سرمایه‌گذار ۵۰۰ شخص باشد. همچنین حداقل ارزش مجموع واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز ۱۰۰ میلیارد ریال است. از طرفی در هر صندوق یک یا چند کارفرما می‌تواند مشارکت داشته باشد.
- سایر شرایطی که در مصوبه مذکور ذکر شده است را اینجا بخوانید…
ترکیب دارایی‌های صندوق
این نوع صندوق از جهت ترکیب دارایی، در قالب صندوق‌های سهامی، صندوق‌های در سهام با ویژگی شاخصی یا صندوق در صندوق سهامی قرار دارند. در صندوق‌های سهامی ترکیب دارایی‌ها به این نحو است که حداقل 70 درصد از صندوق باید متشکل از سهام، حق تقدم سهام و… باشد و الباقی به درآمدثابت‌ها و گزینه‌های کم‌ریسک‌تر تعلق گیرد. در صندوق‌های صندوق در صندوق اما 85 درصد از دارایی‌های صندوق به واحدهای سایر صندوق‌ها و الباقی به واحدهای صندوق‌ها با میزان ریسک کمتر همچون درآمدثابت‌ها یا گواهی سپرده بانکی و… تعلق دارد. در صندوق‌های شاخصی نیز عمده دارایی، سهام شرکت‌هایی است که با شاخصی مشخصی در بازار سهام همچون شاخص کل بورس انطباق داشته باشند.
مزایای صندوق سرمایه گذاری بازنشستگی تکمیلی
این صندوق‌ها مزایای بسیاری به همراه دارند که در ادامه برشمرده شده است:
- سرمایه‌گذاری امن، شفاف و پربازده در بستر بازار سرمایه
- امکان خرید واحدهای صندوق توسط کارفرما و پرداخت بخشی از هزینه توسط او
- پوشش نسبی تورم در طی زمان
- مدیریت حرفه‌ای صندوق توسط افراد متخصص
- امکان صدور و ابطال در زمان دلخواه
- تشویق پرسنل با واگذاری واحدهای این صندوق به پرسنل
- ایجاد پشتوانه مالی برای دوران بازنشستگی
- کنترل ریسک با تنوع در دارایی‌های صندوق
محدودیت‌های سرمایه‌گذاری در صندوق بازنشستگی تکمیلی
علاوه بر مزایایی که این صندوق‌ها به همراه دارند، محدودیت‌هایی نیز وجود دارد که در ادامه به آن اشاره شده است.
- عدم حق رای دارندگان واحدهای عادی و دخالت در مدیریت پرتفو
- امکان بازده مناسب در بلندمدت و احتمال عدم کسب بازده در بازه‌های زمانی کوتاه به دلیل نوسانات بازار سهام
انواع واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی تکمیلی
این نوع صندوق دارای سه نوع واحد سرمایه‌گذاری عادی به شرح ذیل هستند:
واحدهای سرمایه‌گذاری عادی نوع اول: این واحدها، واحدهایی هستند که براساس درخواست کارفرما، به اسم کارفرما و با پرداخت معادل یا درصدی از مبلغ صدور واحدهای سرمایه‌گذاری عادی نوع دوم صادر می‌شود.
واحدهای سرمایه‌گذاری عادی نوع دوم: این نوع واحدها نیز در واقع واحدهایی هستند که طبق درخواست و اعلام کارفرما به اسم نیروی کار صادر می‌شود.
واحدهای سرمایه‌گذاری عادی نوع سوم: واحدهای نوع سوم نیز واحدهایی هستند که سایر سرمایه‌گذاران، در فرآیند پذیره‌نویسی امکان صدور و ابطال در زمان فعالیت صندوق را دارند و می‌توانند این واحدها را خریداری کنند.
نکته مهم آن است که این صندوق‌ها علاوه بر واحدهای عادی، دارای واحدهای ممتاز نیز هستند که این واحدها به موسسان صندوق تعلق می‌گیرد.
نحوه صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی
ساختار صندوق‌ها مبتنی بر صدور و ابطال است. در واقع به جز واحد عادی نوع دوم که به درخواست کارفرما ابطال می‌شود، در صورتی که دارندگان واحدهای عادی نوع اول و سوم واحدهای خود را ابطال کنند، پس از کسر هزینه‌هایی نظیر کارمزد و… مبلغ حاصله به حساب دارندگان واریز خواهد شد.
نحوه ثبت‌نام در صندوق بازنشستگی تکمیلی
به طور کلی شرط اصلی برای سرمایه‌گذاری در صندوق بازنشستگی تکمیلی ثبت نام در سامانه سجام و دارا بودن کد بورسی است. واحدهای نوع اول و دوم عادی تنها مختص به کارفرما و نیروی کار آنان است که به صورت تشویقی یا با کسر درصدی از حقوق ماهانه یا سالانه برای آنان صادر می‌شود و شرایط مخصوص به خود را دارند. واحدهای عادی نوع سوم اما برای سرمایه‌گذاری عموم آزاد است و افراد با مطالعه شرایط و ویژگی‌های هر صندوق، از طریق سامانه صندوق‌ها یا سایت فیپیران می‌توانند شرایط کلی صندوق، میزان و ترکیب دارایی‌های آن و سایر اطلاعات را مشاهده کنند و سپس نسبت به صدور و پس از آن ابطال در زمان مورد دلخواه اقدام کنند.
جمع‌بندی
در این مقاله در خصوص چیستی صندوق بازنشستگی تکمیلی، مزایا و محدودیت‌ها و نحوه صدور و ابطال واحدهای آن توضیحاتی ارائه شد. افراد می‌توانند از طریق سایت فیپیران به لیست این صندوق‌ها و جزییات آن از قبیل ارزش خالص دارایی‌های آن، قیمت صدور و ابطال و سایر جزییات دیگر دسترسی داشته باشند. نکته مهم آن است که این صندوق‌ها دارای افق زمانی بلند مدت است و نباید انتظار بازده عجیب و غریب و غیرواقعی از آن در مدت زمان کوتاه داشت، زیرا در این صورت ریسک سرمایه‌گذاری افزایش می‌یابد.
