کارمزد سبدگردانی در بورس چیست؟

سبدگردانی یکی از روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار سهام است. عموما افرادی که تجربه و دانش اندکی در این حوزه دارند یا زمان کافی برای فعالیت در بازار سرمایه را ندارند، از این طریق مدیریت سرمایه خود را به افراد باتجربه می‌سپارند. در مقابل نهادهای مالی توسط افرادی متخصص اقدام به سبدگردانی می‌کنند. سبدگردانی قوانین خاص خود را دارد. کارمزد سبدگردانی یکی از موارد مهم برای سرمایه‌گذار و سبدگردان است. با توجه به اهمیت این موضوع در مقاله پیش‌رو به هزینه‌های مرتبط با سبدگردانی و محاسبه کارمزد سبدگردانی و مدیریت سبد سهام و موارد مهم آن پرداخته شده است.

برای آشنایی بیشتر با خدمات سبدگردانی مقاله سبدگردانی چیست پیشنهاد می‌شود.

کارمزد سبدگردانی چیست؟

در این روش سرمایه‌گذاری، سبدگردان‌ها با توجه به میزان ریسکی که افراد دارند، یک سبد سرمایه‌گذاری مناسب تهیه می‌کنند. این سرمایه‌گذاری شامل سبد متنوعی از اوراق بهادار از جمله سهام، اوراق مشارکت و سایر ابزارهای بازار سرمایه است. در سبدگردان‌ها تحلیلگران متخصص و معامله‌گران حرفه‌ای با تحلیل دقیق و رصد تغییرات بازار به سرمایه‌گذار کمک می‌کنند تا سرمایه خود را مدیریت کنند. باید به یاد داشت که برای ارائه خدمات سبدگردانی، از سرمایه‌گذار کارمزدی دریافت می‌شود. بخشی از این کارمزد مطابق با قوانین و مقررات سازمان بورس اوراق بهادار تعیین شده و بخشی دیگر مطابق توافق سبدگران با مشتری تنظیم می‌شود. برای مثال ممکن است این کارمزد به صورت روزانه، ماهانه یا سالانه و همچنین بر اساس میزان سرمایه‌گذاری و بازدهی تعیین شود. در ادامه این مطلب به محاسبه کارمزد سبدگردانی و دیگر موارد مهم در رابطه با سود سبدگردانی پرداخته شده است.

محاسبه کارمزد سبدگردانی

سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین‌کننده مقررات و مصوبات مربوط به محاسبه کارمزد سبدگردانی است. در ادامه کارمزد کل سبدگردانی به صورت جمع دو کارمزد بر اساس فرمول ذیل محاسبه می‌شود.

طبق فرمول فوق محاسبه کارمزد سبدگردانی در بازار سرمایه به دو بخش اصلی کارمزد مدیریت سبد و کارمزد عملکرد سبد تقسیم می‌شود که این دو بخش با هم کارمزد نهایی را تشکیل می‌دهند.

کارمزد مدیریت سبد (ثابت)

این بخش کارمزدی است که به عنوان پایه برای ارائه خدمات مدیریت سبد به سرمایه‌گذار تعیین می‌شود و روزانه محاسبه و در پایان قرارداد از اصل سرمایه کسر خواهد شد. نرخ کارمزد سبدگردانی معمولا به صورت 1 تا 2 درصد از سرمایه‌گذاری در سبد تعیین می‌شود و ثابت است. لازم به ذکر است هرچه مبلغ سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، میزان کارمزد ثابت بالاتر است.

کارمزد عملکرد سبد (متناسب با سود یا متغیر)

این بخش از کارمزد بر اساس عملکرد سبد متغیر است. در واقع این کارمزد درصدی از بازده واقعی است که در سبد سرمایه‌گذاری محقق شده است. کارمزد عملکرد، به عنوان یک اصطلاح در بازار سرمایه، به توافقی اشاره دارد که میان مدیر سبد و سرمایه‌گذار منعقد می‌شود. این توافق معمولا به گونه‌ای نوشته و اجرا می‌شود که انگیزه‌ بیشتری برای مدیر سبد (سبدگردان) برای کسب سود بیشتر و انتفاع از آن ایجاد می‌کند.

مثال برای محاسبه کارمزد سبدگردانی:

فرض کنید سرمایه‌گذاری یک میلیارد تومان را تحت مدیریت سبدگردانی قرار داده است. سبد سرمایه‌گذاری او پس از یک سال، بازدهی 40 درصدی (معادل400 میلیون تومان سود) داشته است. طبق قرارداد با سبدگردان، اگر بازدهی کل بیشتر از 20 درصد باشد، حدود 20 درصد از مازاد سود (معادل 40 میلیون تومان) تحت عنوان کارمزد عملکرد به سبدگردان تعلق می‌گیرد. همچنین، کارمزد ثابت که حدود یک درصد از میزان سرمایه‌گذاری شده است (معادل 10 میلیون تومان)، هم باید به این مبلغ اضافه شود. بنابراین مجموع کارمزد سبدگردان، حدود 50 میلیون تومان خواهد بود.

هزینه‌های مرتبط با کارمزد سبدگردانی و مدیریت سبد سهام

کارمزد سبدگردانی: کارمزدی که سرمایه‌گذار برای مدیریت دارایی‌های سهامی خود به سبدگردان پرداخت می‌کند. این کارمزد معمولا بر اساس درصدی از ارزش کل دارایی‌های سهامی و میزان بازدهی سبد تعیین می‌شود.

کارمزد معاملات: کارمزدی که به دلیل خرید و فروش دارایی‌های سبد پرداخت می‌شود. این کارمزد ممکن است بر اساس تعداد معاملات یا ارزش مالی آن‌ها محاسبه شود.

مالیات: هزینه‌های مربوط به مالیات که بر انتقال و فروش دارایی‌ها در سبد تحمیل می‌شود. مالیات ممکن است به دلیل سود حاصل از فروش دارایی‌ها پرداخت شود.

کارمزد فروش دارایی‌ها: اگر دارایی‌های موجود در سبد سهام توسط سبدگردان به فروش برسند، پس از اتمام قرارداد، کارمزدی به عنوان هزینه جداگانه برای فروش دارایی‌ها به سبدگردان پرداخت می‌شود.

پرداخت این هزینه‌ها بر عهده سرمایه‌گذار است و تاثیر مهمی بر بهره‌مندی نهایی سرمایه‌گذار دارند.

نکات مهم محاسبه کارمزد سبدگردانی

توافق‌نامه‌ یا قرارداد سبدگردانی میان سرمایه‌گذاران و سبدگردان‌ها می‌توانند مفاد مختلفی داشته باشند. برخی از شرکت‌ها توافق می‌کنند که اگر سبدگردان موفقیت کمتری داشته باشد و بازدهی کمتر از مقدار مشخصی باشد، تنها کارمزد مدیریت را دریافت کند. اما اگر بازدهی بیشتر از حد مشخص باشد، درصدی از آن به سبدگردان تعلق می‌گیرد.

در مدیریت دارایی‌ها، متناسب با هدف‌ها و نیازهای سرمایه‌گذاران، روش‌های مختلفی برای انتخاب سبدگردانی و مدیریت دارایی‌ها وجود دارد. سبدگردانی به عنوان یکی از مهم‌ترین خدمات در این زمینه، امکان مدیریت دارایی‌ها را به شیوه‌ای مدرن‌تر و بهتر ارائه می‌دهد که باید در کارمزد سبدگردانی در نظر گرفته شود:

مدت زمان قراردادها

مدت زمان قراردادهای سبدگردانی متفاوت است، اما این مدت زمان عمدتا یک ساله تعیین می‌شود. علت این امر این است که تمامی متغیرهای اقتصادی و با اهمیت بر بازار سهام در یک بازه زمانی یک ساله اثر خود را نشان می‌دهند، از طرفی مجامع بورسی برای تقسیم سود سالانه برگزار شده و صورت‌ها و گزارش‌های عملکرد شرکت‌ها سالانه ارائه می‌شوند، بنابراین از جهت تحلیلی بازدهی یک سهم ممکن است در مدت زمان بیشتر مثلا یک سال مشخص شود. در این خصوص اگر سرمایه‌گذاران بخواهند زودتر از تاریخ سررسید قرارداد انصراف بدهند یا قرارداد خود را لغو کنند، عمدتا بدون پرداخت جریمه (مطابق با مفاد قراداد و توافق‌های پیشین) این کار میسر خواهد بود اما در مواقعی بر حسب توافق کارمزد بیشتری باید پرداخت شود.

مقایسه با سود بانکی

سرمایه‌گذاری در قالب سپرده‌گذاری در بانک‌ها همواره راهی کم‌ریسک و مطمئن برای افراد محافظه‌کار بوده است. در برخی از سال‌ها سود دریافتی نرخ تورم کشور را پوشش نمی‌د‌اد، اما برخی افراد همواره این روش را برای نگهداری سرمایه خود انتخاب می‌کنند. بنابراین گرچه سپرده‌گذاری در بانک، روشی کم‌ریسک است اما در شرایط تورمی کشور به مرور زمان از ارزش پول کاسته می‌شود و سودهای بانکی توان حفظ ارزش پول ملی کشور را ندارند. در مقابل، سبدگردان‌های معتبر با استفاده از دانش تحلیلگران و افراد متخصص کسب بازدهی بیشتر را میسر می‌کنند.

در نهایت، انتخاب بین سبدگردان و بانک برای مدیریت دارایی بستگی به اهداف و ریسک‌پذیری شخصی سرمایه‌گذاران دارد. سبدگردانی ارائه‌دهنده مزایایی مثل تخصص و مدیریت بهتر دارایی‌ها است که می‌تواند سودآوری را افزایش دهد. در این بین هم بانک و هم سبدگردان در ازای سرمایه‌گذاری با دارایی افراد، کارمزد دریافت می‌کنند.

کلام آخر

استفاده از سبدگردانی یکی از روش‌های رایج برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس است. سبدگردان‌ها به ازای سبدگردانی، کارمزد دریافت می‌کنند. بنابراین کارمزد سبدگردانی بخش مهمی است که سرمایه‌گذاران برای استفاده از سبدگردانی باید به آن توجه کنند.