پی به ای چیست؟ نسبت P/E در بورس چگونه محاسبه می‌شود؟

نسبت P/E در بورس از مهم‌ترین موارد تحلیل بنیادی است. P/E نسبت قیمت سهم (Price) به سود هر سهم (Earning per share) است. محاسبه نسبت پی به ای در بورس، یکی از روش‌های رایج ارزش‌گذاری سهام در تحلیل بنیادی است که از طریق آن با تخمین سود خالص شرکت‌ها، ارزندگی سهام بررسی می‌شود. این نسبت عموما برای شرکت‌های تولیدی و سودده مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله می‌توان با نسبت p به e و نحوه محاسبه آن آشنا شد.

می‌توانید در مقاله تحلیل بنیادی با سایر روش‌های ارزش‌گذاری آشنا شوید.

تعریف نسبت P/E در بورس

نسبت قیمت به سود خالص هر سهم یا همان EPS یک شرکت را نسبت P/E می‌گویند. قیمت (price) نیز ارزش روز آن سهم است که در سایت www.tsetmc.com وجود دارد. P/E یکی از مهم‌ترین نسبت‌های مالی است که تحلیلگران و سرمایه‌گذاران برای ارزش‌گذاری سهام از آن استفاده می‌کنند. به‌طور کلی، نسبت P/E یعنی سرمایه‌گذار حاضر است بابت هر ریال سود شرکت چه میزان پول پرداخت کند. همچنین این نسبت نشان می‌دهد که چند سال زمان لازم است تا سودی معادل پولی که سرمایه‌گذاری شده به دست آید.

برای مثال اگر یک بانک 20 درصد سود سالانه پرداخت کند، اگر شخصی 10 میلیون تومان در این بانک سرمایه‌گذاری کند، در طول یک سال 2 میلیون تومان سود دریافت خواهد کرد. به عبارتی پس از 5 سال شخص به اندازه پولی که سرمایه‌گذاری کرده است (10 میلیون تومان) سود کسب خواهد کرد. در مثال ذکر شده نسبت P/E بانک 5 است.

فرمول محاسبه نسبت پی به ای در بورس

همانطور که گفته شد برای محاسبه نسبت P/E در بورس به دو پارامتر قیمت سهم و EPS آن نیاز است. قیمت لحظه‌ای در سایت TSE قابل مشاهده است. در ادامه نحوه محاسبه EPS توضیح داده شده است.

به سود هر سهم EPS گفته می‌شود که مخفف عبارت Earning Per Share است. برای محاسبه EPS باید سود خالص یک شرکت را بر تعداد سهام آن تقسیم کرد.

تعداد سهام شرکت/سود خالص شرکت=EPS

تعداد سهام شرکت در فرمول فوق از تقسیم سرمایه شرکت بر ارزش اسمی هر سهم (1000 ریال) به دست می‌آید.

شرکت‌ها موظف‌اند صورت‌های مالی خود را به‌صورت دوره‌ای در سامانه کدال منتشر کنند. میزان سود شرکت‌ها در صورت سود و زیان آن‌ها گزارش می‌شود. در ادامه نمونه‌ای از صورت سود و زیان یک شرکت در سامانه کدال نمایش داده شده است.

کاربرد نسبت پی بر ای در بورس

محاسبه نسبت پی به ای یکی از روش های ارزش گذاری در بورس است. هرچه نسبت پی به ای یک سهم کمتر باشد، آن سهم از ارزندگی بیشتری برخوردار است. البته نمی‌توان تنها با این معیار شرکت‌ها را ارزش‌گذاری کرد، زیرا سودسازی شرکت‌ها به عوامل مختلف دیگری مانند سایز آن‌ها و صنعتی که در آن فعالیت می‌کنند بستگی دارند. در ادامه با بررسی تمامی این عوامل می‌توان دید واضح‌تری نسبت به این موضوع پیدا کرد.

انواع نسبت P/E در بورس

سهام شرکت‌ها از دو روش گذشته‌نگر (TTM) و آینده‌نگر (Forward) تحلیل و ارزش‌گذاری می‌شوند. در ادامه هر یک از این روش‌ها بررسی شده است.

نسبت P/E گذشته‌نگر

نسبت P/E گذشته‌نگر یا همان TTM که مخفف (Trailing Twelve Months) است با EPS گذشته‌نگر محاسبه می‌شود. EPS گذشته‌نگر به سودی گفته می‌شود که شرکت در 4 فصل گذشته به دست آورده است. سود خالصی که در صورت مالی سود و زیان گزارش می‌شود، EPS گذشته‌نگر است. باید توجه داشت در صورت‌های مالی 3 ماهه، شرکت‌ها میزان سود یک فصل خود را گزارش می‌دهند. برای محاسبه ای پی اس گذشته‌نگر باید سود این فصل را با میزان سود 3 فصل گذشته جمع کرد.

سود خالص شرکت در 12 ماه گذشته/ قیمت روز سهم= P/E

نسبت P/E گذشته‌نگر به‌صورت لحظه‌ای در سایت www.tsetmc.com نمایش داده می‌شود. این عدد عملکرد شرکت در 4 فصل گذشته را نشان می‌دهد و در قیمت روز سهم لحاظ شده است. تصویر زیر P/E گذشته‌نگر در این سایت را نشان می‌دهد.

در این مثال قیمت پایانی سهم (215،042 ریال) بر EPS سهم (29،591 ریال) تقسیم شده است. EPS گزارش شده در این سامانه همان EPS گذشته‌نگر گزارش شده توسط شرکت‌ها است.

نسبت P/E آینده‌نگر

P/E آینده‌نگر (Forward) که به آن پی به ای تحلیلی نیز گفته می‌شود، با توجه به سود پیش‌بینی شده شرکت برای 12 ماه آینده، محاسبه می‌شود. معمولا برخی شرکت‌ها میزان فروش و سودسازی خود در یک سال آینده را به‌صورت سالیانه در گزارش تفسیری یا گزارش هیئت‌مدیره خود پیش‌بینی و منتشر می‌کنند. اما باید توجه داشت که این پیش‌بینی در طول سال دستخوش تغییراتی از قبیل نرخ‌های جهانی، نرخ فروش، نرخ ارز و… خواهد شد که در سود پیش‌بینی شده توسط شرکت لحاظ نمی‌شود. فرمول نسبت پی بر ای تحلیلی مطابق زیر است:

سود خالص شرکت در 12 ماه آینده/ قیمت روز سهم= P/E

باتوجه به اینکه نکته مهم برای افراد سودآوری شرکت در آینده است، برخی تحلیلگران به عدد گزارش شده توسط شرکت بسنده نکرده و باتوجه به شرایط شرکت و سایر مسائل اقتصادی در سطح کلان و خرد، سود شرکت در آینده را برآورد می‌کنند. باتوجه به سود پیش‌بینی شده و محاسبه P/E فوروارد، می‌توان ارزندگی سهام آن شرکت را بررسی کرد.

مقایسه P/E گذشته‌نگر و آینده‌نگر

برخی از سرمایه‌گذاران از P/E گذشته‌نگر استفاده می‌کنند. زیرا این عدد با فرض اینکه شرکت‌ها درآمد خود را به‌طور دقیق گزارش کرده باشند عددی قابل اعتماد است. این افراد معمولا معتقدند برآورد درآمد تحلیلگران برای آینده یک شرکت ممکن است صحیح و مطمئن نباشد.

از سوی دیگر همانطور که گفته شد افراد برای کسب سود در آینده نسبت به خرید سهام اقدام می‌کنند. بنابراین چیزی که برای سرمایه‌گذار اهمیت دارد میزان سودسازی شرکت در آینده است. قیمت کنونی سهام باتوجه به گذشته شرکت مشخص شده است یا به عبارتی EPS گذشته‌نگر تاثیر خود را بر قیمت سهام گذاشته است. بنابراین سرمایه‌گذاران باید پول خود را براساس میزان سودسازی آینده شرکت سرمایه‌گذاری کنند و آنچه برای سرمایه‌گذار دارای ارزش است، EPS آینده‌نگر شرکت است.

نسبت P/E گروه در بورس

سرمایه‌گذاران و تحلیلگران برای تعیین ارزش نسبی سهام از طریق نسبت P/E، شرکت‌های یک صنعت را در مقایسه با یکدیگر ارزش‌گذاری می‌کنند. برای هر صنعت P/E گروه محاسبه می‌شود. این نسبت در سایت www.tsetmc.com  در قسمت دیده‌بان بازار گزارش می‌شود. P/E هر صنعت میانگینی از پی‌به‌ای‌های شرکت‌های حاضر در آن صنعت است. P/E میانگین محاسبه شده شرکت‌ها نیز گذشته‌نگر است. در این روش باید توجه داشت که P/E یک شرکت از یک گروه با P/E گروه دیگر سنجیده نشود. همچنین می‌توان یک شرکت را در برابر سوابق تاریخی خود مورد تحلیل و مقایسه قرار داد. در ادامه به بررسی ارزش‌گذاری به این روش پرداخته شده است.

مقایسه P/E هر سهم با P/E گروه

برای ارزش‌گذاری به روش P/E، می‌توان یک شرکت را در گروه خود سنجید و قیمت آن را پیش‌بینی کرد. برای مثال نسبت P/E در یک صنعت که شرکت‌ها از نظر حاشیه سود، فروش، ارزش بازار و… مشابه  هستند 6 محاسبه شده است.  یعنی در این صنعت افراد به ازای هر واحد سود به‌طور میانگین 6 واحد پول پرداخت می‌کنند. پس P/E پایین‌تر از این عدد می‌تواند به این معنی باشد که این شرکت با قیمتی پایین‌تر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شود و می‌توان انتظار داشت قیمت این سهم رشد داشته باشد. باید توجه داشت که میانگین P/E هر صنعت مانند پی ‌به ‌ای شرکت‌ها نیز می‌تواند با گذر زمان تغییر کند. در این روش P/E بالاتر از پی به ای صنعت نیز می‌تواند نشانگر بالا بودن قیمت یک سهم باشد. پس می‌توان انتظار داشت با گذر زمان قیمت سهم کاهش یابد.

• نکته‌ای که در این روش ارزش‌گذاری مقایسه‎‌ای باید به آن توجه داشت این است که در یک صنعت شرکت‌‎هایی در یک گروه مقایسه‌ای قرار بگیرند که از لحاظ سایز، تکنولوژی، کیفیت محصول و… تاحدودی مشابه باشند. زیرا ممکن است اگر شرکتی در یک صنعت دارای تکنولوژی به‌روزتر یا برند معتبرتری نسبت به سایر شرکت‌های موجود در آن صنعت باشد، بازار پی به ای بالاتری نسبت به پی به ای متوسط صنعت به آن شرکت اختصاص دهد.

نکات ارزش‌گذاری نسبت P/E در بورس

گاهی برای شرکت‌هایی با P/E بالا گفته می‌شود که این شرکت‌ها رشدی هستند. اکنون این سوال مطرح است که شرکت‌ رشدی چه شرکتی است و چرا P/E بالایی دارد؟

در برخی تقسیم‌بندی‌ها شرکت‌ها به دو گروه رشدی و ارزشی تقسیم می‌شوند. شرکتی که به ثبات رسیده و بالغ شده‌ است، شرکت‌ ارزشی نام دارد. این شرکت‌ها امکان رشد بیشتری ندارند و شرایط باثباتی از لحاظ میزان تولید، فروش، حاشیه سود و… دارند. شرکت رشدی به شرکتی گفته می‌شود که در چرخه عمر خود هنوز به بلوغ نرسیده‌ است و امکان رشد قابل‌توجهی برای آن‌ وجود دارد. رشد این شرکت‌ها می‌تواند در میزان تولید، مبلغ فروش یا عوامل دیگری باشد که در نهایت باعث رشد سودآوری آن‌ها شود. شرکت‌های صنعت دارو و IT عمدتا در گروه شرکت‌های رشدی قرار دارند. شرکت‌های رشدی ممکن است در ابتدا سود نداشته باشند یا سود آن‌ها بسیار اندک باشد؛ با گذشت زمان و انتظار سوددسازی بالای این شرکت‌ها در آینده، قیمت سهام آن‌ها به مرور رشد خواهد کرد.

در محاسبات انجام شده با پایین بودن مخرج این کسر یعنی سود خالص به ازای هر سهم و رشد قیمت روز سهام آن (صورت کسر)، نسبت P/E  این شرکت‌ها افزایش پیدا خواهد کرد. به‌عبارتی می‌توان گفت P/E بالا برای شرکت‌های رشدی یعنی افراد پول بیشتری برای خرید این سهم پرداخت می‌کنند و انتظار سوددهی بیشتری از آینده این شرکت دارند.

نکته‌ی دیگری که باید در خصوص ارزش‌گذاری به روش پی بر ای به آن توجه کرد این است که اگر P/E  یک شرکت ارزشی در مدت طولانی پایین باشد و رشد نکند می‌تواند نشان‌دهنده کاهش سودآوری آن در سال‌های آینده باشد. بنابراین افراد فعال در بازار سرمایه حاضر نیستند سهام این شرکت را با قیمت بالاتری خریداری کنند. در ادامه به سوال اهمیت ارزش‌گذاری به روش پی به ای در بورس چیست ، پاسخ داده شده است.

نسبت P/E فوروارد و TTM کل بازار بورس

همانطور که گفته شد آنچه برای سرمایه‌گذار ارزش دارد پی به ای فوروارد است. پس محاسبه دقیق P/E فوروارد اهمیت زیادی در تحلیل شرکت‌ها دارد. از طرفی محاسبه این نسبت به عوامل زیادی مانند میزان نرخ تورم، عوامل موثر در صنعت آن شرکت و موارد بسیار دیگر بستگی دارد.

با توجه به اینکه محاسبه این نسبت برای تحلیل بنیادی تمام شرکت‌ها به دانش و زمان زیادی نیاز دارد، افراد بسیاری از پی به ای TTM برای تحلیل شرکت‌ها استفاده می‌کنند.

تیمی از متخصصین در انیگما تحلیل بنیادی تمامی شرکت‌های تولیدی را انجام داده‌اند و با محاسبه سود سهم این شرکت‌ها، پی ای فوروارد هر یک از آن‌ها را باتوجه به قیمت لحظه‌ای محاسبه کرده و در اختیار کاربران قرار گرفته است. در ادامه نمودار نسبت P/E در بورس برای کلیه شرکت‌های تولیدی به‌صورت مقایسه برای گذشته و آینده قابل مشاهده است. همچنین می‌توانید از طریق لینک بهترین سهام می‌توانید لیست بهترین نسبت P/E تحلیلی در سایت انیگما را مشاهده کنید.

در خرداد 1403 و افت قیمت سهام شرکت‌ها، P/E گذشته‌نگر معادل 7.28 و P/E تحلیلی معادل 5.89 واحد است. طبق نمودار زیر نسبت P/E ttm بازار نسبت به اوج خود کاهش زیادی داشته، این امر بیانگر این است که قیمت‌های کنونی بسیاری از سهام بسیار کمتر از ارزش ذاتی آن‌ها معامله می‌شوند. بر اساس این نمودار شاهد واگرایی دو نسبت P/E گذشته‌نگر و فوروارد هستیم. این نشان می‌دهد که تحلیلگران انتظار رشد بیشتر قیمت‌ها را بر اساس معیارهای ارزندگی همچون سودآوری را دارند.

سوالات متداول