استراتژی در بورس چیست؟ انواع و چگونگی تدوین آن
بورس بازاری مناسب برای تامین مالی و جذب سرمایه است و همواره مورد توجه معامله‌گران و سرمایه‌گذاران بسیاری بوده است. اما موفقیت در این بازار مستلزم کسب مهارت‌های لازم و رعایت اصول و قواعدی مشخص یا اصطلاحا داشتن استراتژی بورس است. در این مقاله سعی شده تا به زبانی ساده‌تر به آموزش استراتژی بورس و راه‌کارهای حرفه‌ای‌تر شدن در این بازار پرداخته شود.
استراتژی در بورس چیست؟
سرمایه گذاری در بورس جزو سرمایه‌گذاری‌های پرریسک به حساب می‌آید. به رغم آنکه برخی از افراد در این بازار به دلیل نداشتن آگاهی و مهارت متحمل زیان‌های سنگینی شده‌اند، بسیاری بازدهی رضایت‌بخشی کسب کرده‌اند، اما تفاوت در چیست؟
به نظر باید تفاوت‌ها را در رویکرد افراد جستجو کرد. افرادی که برنده بازار سهام بوده‌اند، با رعایت برخی نکات و قواعد از پیش مشخص شده، به سودهای جذابی رسیده‌اند. به این اصول و قوانین که افراد را برای رساندن به اهداف مالی در بورس یاری می‌کنند، استراتژی بورسی گفته می‌شود. استراتژی سرمایه گذاری بورس بر اساس تفکرات فردی تنظیم می‌شود و می‌توان گفت به ازای هر معامله‌گر یک استراتژی بورسی وجود دارد که تهیه و تنظیم آن مانند برنامه‌ریزی یک نقشه راه است که با کمک آن شانس موفقیت افراد به حداکثر خواهد رسید.
استراتژی معاملاتی بورس ایران
برای معامله در بورس، تدوین استراتژی بورسی از اهمیت بالایی برخوردار است. اساس و پایه معاملات در بورس مبتنی بر دو روش تحلیل تکنیکال و فاندامنتال (بنیادی) است. در واقع استراتژی بورسی بر اساس یکی از این دو روش یا ترکیبی از هر دو و کسب مهارت روانشناسی بازار تعریف و اجرا می‌شوند. معامله‌گران با این روش‌های تحلیلی سهام مستعد رشد را شناسایی و برای نحوه معاملات خود برنامه‌ریزی می‌کنند.
در تحلیل بنیادی سهام بر پایه عملکرد مالی شرکت‌ها و با در نظر گرفتن متغیرهای اساسی در سطوح کلان، صنایع و شرکت‌ها و ارزش ذاتی انتخاب می‌شوند، این در حالی است که در تحلیل تکنیکال روند قیمتی سهام بر اساس سوابق تاریخی مشخص می‌شود. بنابراین اگرچه آموزش و کسب مهارت در تحلیل این دو روش به معامله‌گران برای انتخاب سهام کمک می‌کند اما هیچ قاعده‌ای مبنی برآن‌که تحلیلگر موفق، معامله‌گری موفق باشد، وجود ندارد.
بنابراین بهترین پیشنهاد برای افراد مبتدی این است که تا زمانی که مهارت و تجارب لازم برای معاملات بورسی را ندارند، بهتر است از مشورت نهادها و افراد معتبر و روش‌های غیرمستقیم استفاده کنند. کسب مهارت و دانش کافی به افراد برای آموزش استراتژی بورس کمک خواهد کرد. از طرفی هرچه دانش و آگاهی از یک بازار بیشتر شود و افراد ماهیت معاملات را بیشتر شناسایی کنند، به موفقیت بیشتری دست خواهند یافت.
انواع استراتژی سرمایه گذاری بورس
استراتژی خرید در بورس یا فروش آن انواع گوناگونی دارد، اما در ادامه برخی از رایج‌ترین آن آورده شده است:
استراتژی معاملات روزانه: بر اساس این استراتژی افراد به صورت روزانه خرید و فروش می‌کنند. این استراتژی بورسی برای افراد مبتدی مناسب نیست و ریسک بسیاری دارد. این استراتژی عمدتا بر مبنای تابلوی روز و ترکیب با تحلیل تکنیکال است و به دلیل بالا بودن کارمزد کارگزاری این استراتژی توسط خیلی از افراد استفاده نمی‌شود.
استراتژی معاملاتی نوسانی: این استراتژی بورس بازه زمانی طولانی‌تری نسبت به روزانه دارد. افراد سهامی که مستعد رشد هستند (بنا به هر دلیل) انتخاب و طی روزهای آتی یا حتی هفته‌های آتی به فروش می‌رسانند و از اختلاف قیمت خرید و فروش سود کسب می‌کنند.
استراتژی معاملات الگوریتمی: این روش معاملاتی توسط ماشین و کامپیوتر اجرا می‌شود. به رغم آنکه عواطف عاطفی و واکنش‌های هیجانی در این روش مشاهده نمی‌شود، اما عموم مردم به آن دسترسی ندارند.
استراتژی خرید و نگهداری: این استراتژی معاملاتی بورس بر این اساس است که افراد سهامی را عمدتا بر اساس تحلیل بنیادی خریداری و بسته به وضعیت کلان اقتصادی و احتمال پتاسیل‌های رشد برای آن، به مدت طولانی نگهداری می‌کنند. برای مبتدیان این روش از ریسک کمتری برخوردار است.
استراتژی متنوع‌سازی سبد: این استراتژی بورسی به این صورت است که افراد سبد سهامی خود را متشکل از سهام با عملکرد و حوزه فعالیت متفاوت ایجاد می‌کنند. در این صورت هر زمان ریسکی صنعت یا حوزه خاصی را تهدید کرد، کل پرتفوی بورسی به چالش نمی‌خورد. در واقع این روش منجر به تعدیل ریسک می‌شود.
استراتژی خلاف جهت: افراد بر اساس این استراتژی معاملات بورس، خلاف جهت سایر معامله‌گران خرید و فروش می‌کنند. به این صورت که در صف‌های فروش خریدار و در صف‌های خرید فروشنده می‌شوند.
استراتژی سود تقسیمی: افرادی که از این استراتژی بورسی استفاده می‌کنند، نگاه بلند مدت به سهام دارند و علاوه بر قیمت سهام به سود تقسیمی آن نیز توجه دارند. گاهی افراد با نزدیک شدن به فصل مجامع شرکت‌ها، سهام آن را خریداری می‌کنند و پس از دریافت سود مجامع در زمانی که قیمت‌ها جذاب شد، سهام خود را به فروش می‌رسانند.
استراتژی خرید و فروش پلکانی: این روش برای افرادی مناسب است که اطمینان لازم برای رشد یا افت سهام را دارند اما نقطه ورود و خروج را نمی‌دانند. در نتیجه در قیمت‌های مختلف به صورت پلکانی خرید و فروش می‌کنند. یکی از روش‌های خرید پله‌ای در بازار سهام، استفاده از روش مارتینگل است. در این روش معامله‌گران سرمایه‌ای را که برای خرید سهم در نظر گرفته‌اند را به 15 قسمت نامساوی تقسیم می‌کنند و بر مبنای ضرایب مارتینگل (شامل 1، 2، 4 و 8) در قیمت‌های مختلف نسبت به خرید سهم اقدام می‌کنند.
استراتژی حد سود و ضرر: بر اساس این روش افراد با تخمین قیمت سهام، حد سود و ضرر برای خود تعیین می‌کنند. هر زمان قیمت سهم به حد سود برسد به دور از طمع سهام خود را می‌فروشند. همچنین هر زمان قیمت سهم به قیمت حد ضرر رسید، باز هم فروشنده می‌شوند. این استراتژی بورس عمدتا در تحلیل تکنیکال استفاده می‌شود، اما در سایر روش‌های تحلیلی نیز به چشم می‌خورد. حد سود و ضرر برای پوشش ریسک معاملات اجرا می‌شود.
مراحل تهیه استراتژی بورسی
برخی نکات و قواعد در تدوین استراتژی بورس ایران وجود دارد که معامله‌گران باید آن را رعایت کنند. این اصول در صورتی که با نظم و دقت بالا دنبال شود، موفقیت افراد را تضمین می‌کند.
- اهداف مالی (بازدهی مد نظر) بر اساس شرایط کشور و کلیات بازار سهام به صورت واقع‌بینانه تعیین شود.
- واچ لیست یا دیده‌بانی از سهام منتخب تهیه شود. (انتخاب سهم بر اساس روش‌های تحلیلی صورت گیرد.)
- بر اساس ویژگی‌های فردی (ریسک‌پذیری، مدیریت بحران و…) و در چارچوب ذهنی قوی استراتژی بورس تعریف شود.
- برای تحقق اهداف مالی محدوده زمانی مشخص شود.
- استراتژی بورسی در فضای آزمایشی و در یک دوره زمانی ارزیابی شود.
- برای شروع از سرمایه اندک استفاده شود.
- نقاط ورود و خروج از سهم تعیین شود.
- حد سود و حد ضرر مشخص شود.
- معامله بر اساس استراتژی بورسی تعریف شده اجرایی شود.
- پایبندی به اصول در اولویت قرار گیرد.
- در دوره‌های زمانی مشخص استراتژی معاملات بورس ارزیابی و در صورت عدم موفقیت روش جدید جایگزین شود.
سبد پیشنهادی انیگما، هر هفته با معرفی 5 سهم ارزنده که بیشترین پتانسیل رشد را دارند، به سهامداران برای شناسایی سهام ارزنده و مدیریت زمان خرید و فروش هر سهم، کمک می‌کند. در پرتفوی بورسی انیگما سرمایه‌گذار تنها هزینه سبد را پرداخت می‌کند و شرکت انیگما در سود حاصل از سرمایه گذاری، سهمی ندارد.
نمونه استراتژی سرمایه گذاری بورس
13 پیشنهاد در تهیه و تنظیم قوی ترین استراتژی خرید و فروش در بورس وجود دارد که تمامی معامله‌گران باید نسبت به آن آگاه باشند:
- قبل از خرید و فروش سهام حتما باید حد سود و حد ضرر مشخص شود.
- پرتفوی بورسی متشکل از تنها یک سهم نباشد.
- تصمیمات معاملاتی پیش از شروع معاملات اخذ و در زمان معاملات اجرا شوند. (کنترل هیجانات)
- در چینش سبد سهامی، مدیریت ریسک صورت گیرد.
- بیش از اندازه معامله نشود.
- پیش از واکنش به اخبار از صحت آن مطمئن شوند.
- در بین تعطیلی، آخر هفته یا پیش از شروع تعطیلات گسترده ترجیحا معامله انجام نشود.
- اهداف بلند مدت تعیین شوند.
- به صورت پلکانی معامله شود.
- مبتدی‌ها ترجیحا سهام شاخص‌ساز را در پرتفوی خود داشته باشند.
- همسو با روند خرید و فروش صورت گیرد.
- تا زمان حرفه‌ای شدن، اعتبار دریافت نشود.
- اخبار بازارهای موازی با دقت پیگیری شود.
بهترین استراتژی در بورس ایران
از آن‌جا که موفقیت در هر بازاری نسبی است و از فردی به فرد دیگر متفاوت است، در نتیجه معیار مشخصی برای انتخاب بهترین و قوی ترین استراتژی معاملات بورس وجود ندارد. عمده معامله‌گران کسب بازدهی مطلوب را اصلی‌ترین دلیل سرمایه‌گذاری در بورس می‌دانند، در نتیجه اگر معامله‌گری از طریق یک استراتژی بورسی به موفقیت برسد، آن روش برای آن فرد بهترین است. برای مثال برخی از معامله‌گران استراتژی خرید و نگهداری سهام را در پیش می‌گیرند و اتفاقا از این طریق به بازدهی مد نظر می‌رسند. برخی دیگر با نوسان‌گیری روزانه به اهداف مالی خود می‌رسند.
در این میان دسته‌ای از معامله‌گران دنباله‌رو سهامداران عمده خرید می‌کنند. همه این افراد بر این باورند که این استراتژی بورس که در پیش داشتند، بهترین است. بنابراین مهم‌تر از آنکه گفته شود بهترین روش خرید و فروش در بورس بر اساس چه استراتژی سرمایه گذاری است، آن است که افراد تا چه میزان بر استراتژی تعریف شده، پایبند هستند. هر قواعد و قوانین اگر با دقت و به دور از هیجان اجرا شود، در نتیجه بهترین عملکرد را برای افراد و معامله‌گران خواهد داشت. بنابراین پس از انتخاب یک استراتژی مناسب، نحوه اجرای آن اهمیت بالایی دارد. لازم به ذکر است که موارد فوری قواعد کلی را بر هم می‌زند و شامل موارد گفته شده نمی‌شود.
آیا خرید استراتژی بورسی پیشنهاد می‌شود؟
تفکری رایج وجود دارد که بر اساس آن افراد عمدتا زمانی دیگران را در تصمیمات خود شریک و دخیل می‌کنند که ریسک تصمیم بیش از منفعت آن باشد. در واقع آن‌ها بیش از آنکه به تقسیم منافع فکر کنند، نیاز به شراکت افراد در ریسک معاملات دارند. در نتیجه اگر فردی استراتژی معاملات بورس تدوین و اجرا کرده که بهترین کارایی را داشته، به جای عرضه به دیگران منافع شخصی خود را تامین می‌کرد.
البته این موارد به این معنا نیست که این موضوع همواره برقرار است و باید از کمک و مشورت از افراد خبره و متخصص چشم‌پوشی کرد، یا تمامی افراد متخصصی که متناسب با شرایط و ویژگی‌های فردی استراتژی بورس تنطیم می‌کنند، غیرقابل اعتمادند، بلکه از آن‌جا که استراتژی معاملاتی بورس یک تفکر فردی است که توسط افراد و معامله‌گران بورسی تهیه و تدوین می‌شود، همچون اثر انگشت منحصر به فرد است و قابلیت اجرا برای تمامی افراد در تمامی شرایط را ندارد. همچنین گاهی بر اساس تغییر شرایط در سطوح کلان یا خرد اقتصاد یا در زمان بحران، استراتژی تغییر خواهد کرد.
