تحلیل بنیادی کالا – شرکت بورس کالای ایران
در این مقاله به تحلیل کالا و بررسی صورت‌های مالی آن پرداخته شده است. شرکت بورس کالای ایران سال 1386 با هدف ایجاد بازاری متشکل و سازمان‌یافته برای تقابل آزاد عرضه و تقاضا با ادغام دو سازمان پا به عرصه گذاشت. پیش از آن این شرکت تحت عنوان دو سازمان مجزا با عنوان‌های سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران (تاسیس در سال 1382) و سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی (تاسیس در سال 1386) فعالیت داشت. شرکت بورس کالای ایران در سال 1390 در بازار پایه‌ی شرکت فرابورس پذیرفته شد. در ادامه به ابعاد مختلف تحلیل بنیادی کالا مانند سهامداران و صورت‌های مالی این شرکت پرداخته شده است.
- برای آشنایی بیشتر با تحلیل فاندامنتال مقاله تحلیل بنیادی چیست پیشنهاد می‌شود.
موضوع فعالیت شرکت بورس کالای ایران
بورس کالای ایران با بیش از ۱۵ سال سابقه، بستری مناسب برای معاملات انواع محصولات صنعتی و معدنی، محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی و محصولات کشاورزی در قالب انواع قرارداد نظیر نقد، سلف، نسیه و… است. بورس کالای ایران توانسته است علاوه بر توسعه معاملات کالاها با استفاده از قراردادهای نقد، نسيه و سلف در بازار فيزیکی، روش‌های معاملاتی دیگر را نيز به بازار معرفی کند که به شرح زیر هستند:
بازار فیزیکی
در این بازار چهار گروه کالایی اصلی به شرح لیست زیر مورد معامله قرار می‌گيرند:
- محصولات صنعتی و معدنی: فولاد، مس، آلومینیوم، سیمان، سنگ‌آهن، روی، کک، کنسانتره، طلا، سرب، خودرو، آهن اسفنجی و کنتور برق
- محصولات کشاورزی: جو، ذرت، گندم، شکر، روغن خام، کنجاله‌ها، مرغ منجمد و…
- محصولات پتروشیمی: شیمیایی، پلیمر، گازها و خوراک‌ها
- محصولات فرآورده‌های نفتی: روغن، انواع قیر، وکیوم باتوم، گوگرد، لوب‌کات، سلاپس‌واکس، عایق رطوبتی و…
روش‌های معاملاتی در این بازار شامل چهار نوع قرارداد نقدی، نسيه، سلف و کشف پریميوم است که به سه روش نقدی، اعتباری و روش ترکيبی (نقدی/اعتباری) تسویه می‌شوند.
بازار فرعی
در این بازار، معاملات همانند بازار فیزیکی انجام می‌شود؛ با این تفاوت که کالاهای بازار فرعی به‌دليل عدم دارابودن ویژگی تداوم عرضه یا استانداردپذیری، امکان پذیرش و معامله در بازار اصلی معاملات کالاهای فيزیکی بورس کالای ایران را ندارند. طبق دستورالعمل بازار فرعی بورس کالای ایران اموال غيرمنقول از‌جمله کالاهایی هستند که امکان معامله در بازار فرعی بورس کالا را دارند. انواع محصولات تک‌محموله‌ای ازقبیل فولاد، ضایعات، پلیمر، شیمیایی، روی، معدنی، سولفات، آهک، صنعتی، خوراک و مس در این گروه قرار می‌گیرند.
بازار مشتقه در تحلیل بنیادی کالا
ابزارهای تعریف‌شده در این بازار، با هدف مدیریت ریسک نوسان قیمت طراحی شده‌اند. دو ابزار مشتقه اصلی یعنی قرارداد آتی و قرارداد اختيار معامله که متعارف‌ترین ابزارهای جهانی مدیریت ریسک به‌شمار می‌روند در بورس کالای ایران معرفی شده است که به‌صورت پيوسته و روزانه مورد معامله قرار می‌گيرند.
- قراردادهای آتی: زعفران، زیره، پسته، نقره، صندوق طلای لوتوس و مس کاتد
- قراردادهای اختیار معامله: سکه طلا و زعفران
بازار مالی
برخی ابزارهای تعریف‌شده در بورس کالای ایران با رویکرد تامین مالی طراحی شده‌اند که سرمایه‌گذاران بیشتری را به‌سوی بازارهای کالایی جذب کنند. از این ابزارها در تحلیل کالا ، می‌توان به اوراق سلف موازی استاندارد و گواهی سپرده کالایی اشاره کرد.
- اوراق سلف استاندارد: سیمان، فولاد، پلی‌اتیلن، سنگ‌آهن، کنسانتره سنگ‌آهن، مرغ منجمد، گندم، اوره، پی وی سی و سکه طلا
- گواهی سپرده کالایی: سکه، طلا، زعفران، ذرت، جو، پسته، برنج، رطب، زیره، کشمش، شیشه، سیمان، میلگرد، مس کاتد، نخود و شمش طلا
صندوق کالایی
این بازار به‌دليل ایجاد امکان سرمایه‌گذاری در بازارهای کالایی برای عموم، موفقيت قابل‌ملاحظه‌ای را در بازارهای مالی جهان به‌دست آورده است. در تحلیل بنیادی کالا ، این صندوق‌ها امکان پيروی از بازده تغييرات قيمتی یک یا چند کالای معين را فراهم کرده‌اند که واحدهای آن‌ها در بورس قابل معامله است.
تغییرات سرمایه شرکت
سرمایه‌ی شرکت بورس کالای ایران در بدو تاسیس مبلغ 10 میلیارد تومان بوده است. جدول زیر تغییرات سرمایه‌ی شرکت را نمایش می‌دهد. طبق جدول زیر، طی چندین مرحله افزایش سرمایه، در حال حاضر سرمایه‌ی شرکت معادل 500 میلیارد تومان است که آخرین افزایش سرمایه در سال 1400 از محل سود انباشته و اندوخته‌ی احتیاطی بوده است.
| تاریخ | درصد افزایش سرمایه | میزان سرمایه پس از افزایش (میلیارد ریال) | محل افزایش سرمایه |
|---|---|---|---|
| 1390/02/20 | 20 | 120 | سود انباشته |
| 1391/02/30 | 67 | 200 | سود انباشته و اندوخته احتیاطی |
| 1392/02/30 | 50 | 300 | سود انباشته |
| 1393/03/05 | 50 | 450 | سود انباشته و اندوخته احتیاطی |
| 1395/04/28 | 100 | 900 | سود انباشته و اندوخته احتیاطی |
| 1397/05/24 | 37.78 | 1.240 | سود انباشته و اندوخته احتیاطی |
| 1398/04/03 | 50 | 1.860 | سود انباشته و اندوخته احتیاطی |
| 1399/04/08 | 34 | 2.500 | سود انباشته و اندوخته احتیاطی |
| 1400/04/13 | 100 | 5.000 | سود انباشته و اندوخته احتیاطی |
سهامداران در تحلیل کالا
ترکیب سهامداران در تحلیل بنیادی کالا مطابق جدول زیر است. باتوجه به جدول زیر بانک تجارت با 3.47 درصد، گروه مالی ملت با 3.37 درصد و بیمه ایران با 3.24 درصد مالکیت از سهامداران عمده کالا هستند. در ادامه برخی از مهم‌ترین سهامداران این نماد نمایش داده شده است.
در سایت انیگما علاوه بر سهامداران عادی، ترکیب سهامداران تلفیقی تمامی شرکت‌ها نیز قابل مشاهده است. سهامدار تلفیقی، سهامداری است که از طریق شرکت‌های زیرمجموعه خود بخشی از سهام یک شرکت را در اختیار دارد. برای مثال در تحلیل بنیادی کالا ، سازمان تامین اجتماعی به‌صورت تلفیقی مالک 4.24 درصد از سهام این شرکت است. در جدول زیر بخشی از سهامداران تلفیقی نماد کالا نمایش داده شده است.
سوالات خود را در بخش گفت‌وگوی آنلاین با کارشناسان ما در میان بگذارید.
صورت سود و زیان کالا
جدول زیر صورت سود و زیان 3 سال گذشته در تحلیل کالا را نشان می‌دهد. افزایش درآمدهای عملیاتی سال 1401 نسبت به سال 1400 عمدتا ناشی از افزایش 47 درصدی کارمزد حاصل از معاملات بازار فیزیکی بوده است.
سایر درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی در سال 1401 نسبت به سال 1400 مبلغ 1,031,855 میلیون ریال افزایش یافته است که 384,143 میلیون ریال آن مربوط به معافیت مالیاتی افزایش سرمایه از محل سود انباشته است. در نهایت سود کالا در سال 1401به‌میزان 6,805,630 میلیون ریال محقق شده است. باتوجه به سرمایه شرکت، EPS کالا در سال مالی 1401 معادل 820 ریال است.
| شرح | سال 1401 | سال 1400 | سال 1399 |
|---|---|---|---|
| درآمد عملیاتی | 6,591,251 | 4,389,471 | 2,612,313 |
| هزینه‌های عملیاتی | (1,767,136) | (1,104,724) | (706,653) |
| سایر درآمدها | 0 | 134,465 | 0 |
| سود عملیاتی | 4,824,115 | 3,419,212 | 1,905,660 |
| هزینه مالی | (40,610) | (137,340) | (19,248) |
| سایر هزینه‌ها و درآمدهای عملیاتی | 2,167,340 | 1,135,485 | 1,125,912 |
| سود قبل از کسر مالیات | 6,950,845 | 4,417,357 | 3,012,324 |
| مالیات | (145,215) | (453,029) | (275,714) |
| سود خالص | 6,805,630 | 3,964,328 | 2,736,610 |
سود نقدی (DPS) کالا
مجمع عمومی عادی سالیانه شرکت بورس کالای ایران برای سال مالی منتهی به 1400/12/29 در تاریخ 26 تیرماه سال 1401 تشکیل شد. طبق تصمیمات مجمع، از 793 ریال سودی که شرکت در سال مالی 1400 ساخته است، 80 ریال را به‌عنوان سود تقسیمی میان سهامداران در نظر گرفته است.
طبق اطلاعیه شرکت پرداخت سود در تحلیل کالا به صورت زیر است:
- کلیه سهامداران حقیقی از مرداد 1401
- سهامداران حقوقی دارای 1 تا 15 میلیون سهم: شهریور 1401
- سهامداران حقوقی 15,000,001 تا 33 میلیون و 800 سهم: از آبان 1401
- سهامداران حقوقی بالای 33 میلیون و 800 سهم: دی ماه
نسبت‌های مالی مهم در تحلیل بنیادی کالا
جدول زیر نسبت‌های مالی مهم نماد کالا مانند نسبت P/E، P/S و P/B در 5 دوره مالی گذشته را نشان می‌دهد. همچنین در تحلیل کالا حاشیه سود خالص و ناخالص نیز در این جدول قابل مشاهده است. طبق این جدول نسبت پی بر ای گذشته‌نگر کالا در سال مالی 1401 معادل 23.8 واحد است. حاشیه سود خالص شرکت در این سال معادل 103 درصد بوده است.
مقاله پیشنهادی: آموزش تحلیل بنیادی
تغییرات قیمت در تحلیل کالا
نمودار زیر تغییرات قیمتی نماد کالا را نشان می‌دهد. کالا از سال ۱۳۹۷ روندی صعودی داشته و در 23 شهریور سال ۱۴۰۰ به قیمت 4,539 تومان با ارزش بازار حدود 22 هزار میلیارد تومان رسید و پس از ۶۰ درصد ریزش، دوباره روند صعودی خود را آغاز کرد. در حال حاضر قیمت این سهم در سایت TSE در محدوده‌ی 2,500 تومان با ارزش بازار حدود 23 هزار میلیارد تومان معامله می‌شود.
