شاخص کل فرابورس چیست؟ انواع شاخص های فرابورس

شاخص فرابورس یکی از مهمترین نماگرهای بورس تهران است که عمدتا در بازار اول و دوم فرابورس تمرکز دارد. در این مقاله به بررسی مفهوم و نحوه کارکرد شاخص فرابورس بازار سهام پرداخته شده است. شاخص کل فرابورس، سطح عمومی قیمت‌ سهام شرکت‌های موجود در فرابورس ایران را به همراه بازدهی آن نشان می‌دهد. معیار وزن‌دهی در این شاخص، تعداد سهام منتشر شده شرکت‌ها است. از این رو شرکت‌های بزرگ‌تر از نظر ارزش بازار، تاثیر بیشتری در شاخص کل فرابورس دارند و بالطبع شرکت‌های کوچک‌تر تاثیرگذاری کمتری دارند.

شاخص کل فرابورس به زبان ساده

شاخص فرابورس بازار سهام (IFX) به عنوان یکی از مهمترین شاخص‌های بازار سرمایه شناخته می‌شود. این شاخص، عملکرد کلی بازار سهام فرابورس را نمایش می‌دهد و تغییرات قیمت‌ اوراق بهادار واگذاری شده در این بازار را معین می‌کند. محاسبه شاخص فرابورس بازار سهام معمولا بر اساس روش‌های وزنی انجام می‌شود، به این معنا که ارزش هر شرکت در شاخص بر اساس ارزش بازار (ارزش شرکت ضرب در قیمت سهم) آن شرکت محاسبه می‌شود و سپس این ارزش‌ها به طور وزنی در محاسبه نهایی شاخص استفاده می‌شوند. این روش باعث می‌شود تاثیر شرکت‌های بزرگ‌تر، بیشتر از شرکت‌های کوچک‌تر در شاخص دیده شود.

در نمودار زیر به تحلیل شاخص کل فرابورس پرداخته شده است. بر اساس نمودار شاخص کل فرابورس از ابتدای 1402 تاکنون حدود 2 درصد بازدهی مثبت داشته و به سطح 25 هزار واحد رسیده است.

تفاوت شاخص کل بورس و فرابورس در چیست؟

در ابتدا لازم است مروری بر بازارهای بورس و فرابورس داشته باشیم و پس از آن تفاوت شاخص‌های این دو بازار را بررسی کنیم. قوانین ورود شرکت‌ها به بازارهای بورس و فرابورس متفاوت است. در واقع، فرابورس دارای بازارهای بیشتری نسبت به بورس بوده و فرآیند پذیرش شرکت‌ها در این بازار کمی راحت‌تر از بورس است. براین اساس، مزیت فرابورس را می‌توان قوانین انعطاف‌پذیر آن در مقایسه با بورس تهران عنوان کرد. در بازار فرابورس ابزارهای سرمایه‌گذاری متنوع‌تری وجود دارد و تعداد بازارهای بزرگ و کوچک در آن بیشتر است. یکی از مهترین تفاوت‌های این دو بازار، راحت‌تر بودن شرایط معاملات فرابورس در مقایسه با بورس است. از این رو، شاخص‌ کل بورس معمولا با توجه به عملکرد سهام شرکت‌ها در بورس محاسبه می‌شود. در مقابل، شاخص‌های فرابورس بر اساس عملکرد دارایی‌های مالی این بازار مانند اوراق تسهیلات، اوراق قرض‌الحسنه و اوراق تجاری محاسبه می‌شوند.

مقاله پیشنهادی: سرمایه گذاری در بورس

بررسی انواع شاخص فرابورس

شاخص کل فرابورس ایران انواع مختلفی دارد که محاسبه هر کدام از آن‌ها از طریق اعداد و ارقام و فرمول‌های خاص ریاضی انجام می‌شود. در ادامه به توضیح انواع شاخص‌های فرابورس پرداخته شده است:

شاخص کل فرابورس: این نماگر نشان‌دهنده میانگین وزنی قیمت سهام و بازدهی سالانه شرکت‌های موجود در بازار اول و دوم فرابورس است.

شاخص کل هم‌وزن فرابورس: این شاخص همانند شاخص کل فرابورس ایران است با این تفاوت که در محاسبه مقدار آن تمام شرکت‌ها وزن مشابهی دارند. شاخص کل هم وزن فرابورس بدون در نظر گرفتن اندازه شرکت‌ها میزان تغییرات قیمت و بازدهی آن‌ها را به شکل میانگین نشان می‌دهد.

شاخص بازار اول فرابورس: در این شاخص عملکرد شرکت‌های موجود در بازار اول فرابورس محاسبه می‌شود. برای محاسبه آن، از میانگین وزنی استفاده می‌شود و شرکت‌های بزرگ‌تر تاثیر بیشتری در آن دارند. تفاوت شرکت‌های موجود در بازار اول و دوم فرابورس در این است که معمولا سرمایه ثبتی شرکت‌ها در بازار اول بیش‌از سرمایه ثبتی شرکت‌ها در بازار دوم فرابورس است. چرا که شرایط پذیرش شرکت‌ها در بازار دوم فرابورس نسبت به بازار اول، انعطاف بیشتری دارد.

شاخص بازار دوم فرابورس: شاخص بازار دوم فرابورس همان طور که از نام آن مشخص است میانگین وزنی قیمت و سود شرکت‌های موجود در بازار دوم فرابورس را نشان می‌دهد. که نحوه محاسبه آن نیز مانند شاخص بازار اول فرابورس است.

شاخص قیمت فرابورس: در محاسبه فرمول شاخص قیمت فرابورس از میانگین وزنی قیمت سهام شرکت‌ها استفاده می‌شود. براین اساس، سود نقدی شرکت‌های موجود در بازار اول و دوم فرابورس در محاسبه این شاخص تاثیری ندارد.

شاخص قیمت هم وزن فرابورس: این شاخص مشابه شاخص قیمت فرابورس است اما وزن همه شرکت‌های موجود در بازار اول و دوم فرابورس در آن یکی است. به عبارتی دیگر بزرگی و کوچکی شرکت‌ها تاثیری در مقدار این شاخص ندارد.

شاخص کل صکوک فرابورس: شاخص کل صکوک فرابورس یا شاخص اوراق بدهی میزان بازدهی سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی را نشان می‌دهد. میزان بازدهی اوراق بدهی از دو بازده قیمت (Price return) و بازده بهره (Interest return) تشکیل می‌شود. بازده قیمت در این شاخص تغییر قیمت ورقه در بازار را نشان می‌دهد. بازده بهره نیز مربوط به کوپن ورقه بدهی از زمان آخرین پرداخت آن است. شاخص بدهی فرابورس انواع مختلف اسناد خزانه اسلامی فرابورس ایران، شاخص اوراق دولتی فرابورس ایران و شاخص اوراق غیردولتی فرابورس ایران را شامل می‌شود.

انواع شاخص کل فرابورس از نظر صنعت

شرکت‌های موجود در بازار فرابورس را می‌توان از نظر صنعت نیز دسته‌بندی کرد. در ادامه شاخص صنایع فرابورسی معرفی شده است.

• شاخص ارکان و نهادهای مالی: هم‌ اکنون دو نماد «تماوند» و «فرابورس» تنها نمادهای موجود در شاخص ارکان و نهادهای مالی فرابورس هستند.
• شاخص چوب: در حال حاضر نماد «چخزر» تنها نماد موجود در شاخص چوب فرابورس است.
• شاخص دستگاه‌های برقی: هم‌ اکنون نماد «بکابل» تنها نماد موجود در شاخص دستگاه‌های برقی فرابورس است.
• شاخص فنی مهندسی: در حال حاضر نماد «رنیک» تنها نماد موجود در شاخص فنی مهندسی فرابورس است.
• شاخص لاستیک: در حال حاضر دو نماد «پارتا» و «پیزد» تنها نمادهای موجود در شاخص لاستیک فرابورس هستند.
• شاخص ماشین آلات فرابورس: هم‌ اکنون دو نماد «گلدیرا» و «انتخاب» تنها نمادهای موجود در شاخص ماشین آلات فرابورس هستند.

جمع‌بندی

شاخص کل فرابورس به عنوان یک ابزار مالی مهم، عملکرد کلی فرابورس را نشان می‌دهد. این شاخص با توجه به قیمت و حجم معاملات سهام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس، تغییرات و نوسانات بازار را منعکس می‌کند. در واقع، شاخص فرابورس به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با تحلیل روندها و مقایسه با سایر شاخص‌های بازار، تصمیمات بهتری برای سرمایه‌گذاری بگیرند.

سوالات متداول