میزان کارمزد معاملات در بازارهای مالی

سرمایه‌گذاری و انجام معامله در بازار سرمایه هزینه‌هایی را دربردارد که هر سرمایه‌گذار موظف به پرداخت آن است. این هزینه‌ها شامل کارمزد ارکان مختلف بازار سرمایه مانند کارگزاری‌های مربوطه، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، شرکت مدیریت فناوری و… و همچنین هزینه مربوط به مالیات است که بلافاصله پس از انجام معامله، از هر دو طرف معامله کسر می‌شود. به طور کلی به مجموعه‌ای از هزینه‌ها که سرمایه‌گذاران در ازای هر معامله در بازار سرمایه پرداخت می‌کنند، کارمزد معاملاتی گفته می‌شود. در این مقاله به بررسی این مفهوم مهم، حداکثر سقف کارمزد در بازارهای مالی مختلف و همچنین نحوه محاسبه آن پرداخته شده است.

کارمزد معاملاتی چیست؟

همانطور که می‌دانید سرمایه‌گذاری‌ در بورس از جمله خرید و فروش سهم از طریق کارگزاری‌های فعال در بازار سرمایه انجام می‌شود. کارگزاری‌ها در ازای ارائه خدمات به مشتریان و واسطه‌گری میان خریداران و فروشندگان، مبلغی را به عنوان کارمزد معاملاتی دریافت می‌کند. کارمزد معامله یکی از نکات حائز اهمیت برای سرمایه‌گذاران است که بر روی سرمایه‌‌گذاری آن‌ها تاثیر می‌گذارد. این اصطلاح بورسی در واقع هزینه خدماتی است که سازمان‌ها و نهادهای مختلف ارائه می‌کنند تا امکان معامله بین خریداران و فروشندگان به وجود آید. این هزینه‌ها به منظور هزینه‌های عملیاتی، نظارت و اجرای معاملات و همچنین به عنوان منبع درآمدی برای نهادها و سازمان‌های مختلف بازار سرمایه در نظر گرفته می‌شوند.

کارمزد معاملات بورس چقدر است؟

سرمایه‌گذاران باید توجه داشته باشند که کارمزد‌ها ممکن است از جهت نوع معامله، حجم معامله و نوع اوراق بهادار متفاوت باشند. در حالت کلی، کارمزد معامله بورس شامل بخش‌های زیر است:

1. کارمزد کارگزاری: این هزینه‌ که به عنوان ارائه‌دهنده خدمات معامله به کارگزار پرداخت می‌شود، معمولا به صورت درصدی از ارزش معامله محاسبه می‌شود.
2. کارمزد سازمان بورس: هزینه‌ای که به سازمان بورس به عنوان نهاد ناظر و تنظیم‌کننده بازار پرداخت می‌شود.
3. کارمزد شرکت سپرده‌گذاری مرکزی: هزینه‌ای که به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به عنوان نهادی که مسئولیت نگهداری و تسویه اوراق بهادار را دارد، پرداخت می‌شود.
4. مالیات: بخشی از کارمزد معامله به عنوان مالیات به دولت پرداخت می‌شود. این مالیات معمولا به صورت درصدی از ارزش معامله محاسبه می‌شود.
5. هزینه مدیریت فناوری: این هزینه به شرکت مدیریت فناوری بورس تعلق می‌گیرد که وظیفه ارائه و نگهداری زیرساخت‌های فنی برای انجام معاملات بورس را بر عهده دارد.

نرخ کارمزد معاملات سهام در بورس

تمامی نهادهای مالی مطابق با مصوبه سازمان بورس و اوراق بهادار هزینه خدمات خود را از سهامدار دریافت می‌کنند. در زمان فروش سهام، علاوه بر کارمزد مبلغی نیز به عنوان مالیات از حساب سرمایه‌گذاری کسر و به صورت مستقیم نزد کارگزار پرداخت می‌شود. لازم به ذکر است مبلغ کارمزد به حساب کارگزاری واریز می‌شود. اما قسمتی از مبلغ مالیات، مربوط به نهادهای مربوطه از جمله سازمان بورس، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق و شرکت مدیریت فناوری بورسی و قسمتی نیز مربوط به کارگزاری است. همچنین برخی از کارگزاری‌ها برای مشتریان خود، تخفیف کارمزد معامله در نظر می‌گیرند.

مبلغ کارمزد پرداختی و نرخ‌های آن مطابق با نوع سرمایه قابل معامله که شامل سهام، اوراق بهادار و واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری است و همچنین با توجه به بازار مورد معامله ازجمله بورس، فرابورس، بورس انرژی، بورس کالا، متفاوت خواهد بود.

جدول زیر سقف کارمزدها در بورس اوراق بهادار را نشان می‌دهد:

مطابق جدول کارمزد معاملات بورس، برای خرید و فروش سهام در مجموع، 0٫003712 از مبلغ خرید سهام و 0٫0088 از مبلغ فروش بابت کارمزد معامله کسر می‌شود. حداکثر درصد کارمزد معاملات بورس (تقریبا) 1٫25% ارزش معامله است.

فرمول محاسبه کارمزد معاملات بورس

کارمزد معاملات بورس کالا

کارمزد بورس کالا نیز همانند بورس شامل مجموعه‌ای از هزینه‌ها است که به ازای هر معامله در بورس کالا، از سرمایه‌گذاران و معامله‌گران دریافت می‌شود. این کارمزد به بخش‌های زیر تقسیم می‌شود:

1. کارمزد کارگزاری: این کارمزد به کارگزاران بورس کالا تعلق می‌گیرد که به عنوان واسطه میان خریداران و فروشندگان عمل می‌کنند.
2. حق نظارت سازمان بورس: سازمان بورس و اوراق بهادار برای نظارت بر معاملات و تنظیم بازار بورس کالا هزینه‌ای را دریافت می‌کند. این هزینه به صورت درصدی از ارزش معامله به سازمان بورس پرداخت می‌شود.
3. کارمزد بورس کالا: بورس کالا به عنوان بستر معاملاتی، هزینه‌ای را برای ارائه خدمات و زیرساخت‌های لازم برای انجام معاملات دریافت می‌کند.

نرخ کارمزد معاملات بورس کالا به شرح جدول زیر نمایش داده شده است:

کارمزد خرید و فروش صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس

کارمزد خرید و فروش صندوق‌های سرمایه گذاری به عنوان هزینه‌ای است که سرمایه‌گذاران برای دریافت خدمات به صندوق پرداخت می‌کنند. درصد کارمزد معاملات بورس در صندوق‌های سرمایه‌گذاری از ارزش کل دارایی تعیین می‌شود. اهمیت این کارمزد می‌تواند تاثیر مستقیمی بر نرخ بازدهی سرمایه‌گذاری داشته باشد و باید به دقت ارزیابی شود.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله، معاف از مالیات هستند اما مبلغی به عنوان کارمزد خرید و فروش از طرفین معامله دریافت می‌شود. کارمزد خرید صندوق‌های قابل معامله 0٫00116 و کارمزد فروش 0٫0011875 و در مجموع 0٫0023475 است. لازم به ذکر است که کارمزد معامله صندوق اهرم و کارمزد معامله صندوق سهامی نیز به همین صورت است.

کارمزد معاملات صندوق طلا در هر معامله 0٫00125 است که این درصد کارمزد در قیمت اوراق ضرب شده و در زمان معامله از طرفین معامله دریافت می‌شود. به عنوان مثال در یک معامله 20 میلیونی، کارمزد خریدار و فروشنده 25 هزار تومان خواهد بود.

کارمزد معاملات قراردادهای آتی

کارمزد معامله قراردادهای آتی شامل هزینه‌هایی است که به ازای هر خرید و فروش قراردادهای آتی در بازار بورس از معامله‌گران دریافت می‌شود. این کارمزدها برای پوشش هزینه‌های عملیاتی، نظارتی، نگهداری زیرساخت‌ها و خدمات ارائه‌شده توسط نهادهای مختلف بازار بورس در نظر گرفته می‌شوند. قراردادهای آتی و اختیار معامله از ابزارهای مهم مالی در بازارهای سرمایه‌گذاری هستند که برای مدیریت ریسک و کسب سود از نوسانات قیمت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. نرخ کارمزد معاملات قراردادهای آتی و اختیار معامله به شرح زیر است:

سقف کارمزد معاملات بورس انرژی

بورس انرژی از چهار بازار فیزیکی، مشتقه، فرعی و سایر اوراق بهادار قابل معامله تشکیل شده است. مطابق قوانین بازار سرمایه تمامی معاملات در بورس انرژی نیز شامل کارمزد معاملات می‌شود. کارمزد معامله بورس انرژی هزینه‌‌ای است که برای انجام معامله در بورس انرژی از سرمایه‌گذاران و معامله‌گران دریافت می‌شود. باتوجه به آنچه در جدول زیر مشاهده می‌شود، کارمزد معاملات کالاها و قراردادهای سلف موازی (فیزیکی-برق) برای خرید 0٫00262 و برای فروش 0٫00278 است.

مقایسه کارمزد معاملات در بازار‌های مالی ایران

در بخش‌های قبل به بررسی کارمزدهای معاملاتی در بورس اوراق بهادار، بورس کالا و سایر بازارهای مالی پرداخته شد. با توجه به این بررسی می‌توان گفت هر چه مبلغ بیشتری برای سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی پرداخت شود، در مقابل کارمزد بیشتری به همراه خواهد داشت که گاهی ممکن است به ضرر معامله‌گر باشد. اما لازم به ذکر است کارمزد معاملات در صندوق‌های سرمایه‌گذاری نسبت به سایر بازارهای سرمایه از درصد کمتری برخوردار است.

کارمزد معاملات فارکس

کارمزد معاملات در فارکس شامل اسپرد، کمیسیون‌ها، سواپ و هزینه‌های پنهان است. بیشترین کارمزد، از اختلاف قیمت خرید و فروش (Spread) حاصل می‌شود. کارمزد اسپرد تنها یک بار از کاربر دریافت می‌شود و با اتمام معامله، دیگر کارمزدی پرداخت نخواهد شد. کارگزاران فارکس با گرفتن کمیسیون در هر معامله درآمد کسب می‌کنند. کمیسیون معمولا درصدی از ارزش کل معامله است.

نکات مهم کارمزد خرید و فروش انواع اوراق بهادار

معامله‌گران در هنگام انجام معاملات خود در بازارهای مالی برای محاسبه کارمزد و پرداخت آن باید به نکات زیر توجه کنند:

• مالیات شامل خرید سهام نمی‌شود، اما درصدی از مبلغ کل فروش سهام بابت مالیات کسر می‌شود.
• فروش اوراق مشارکت مشمول مالیات نمی‌شود و معامله‌گر برای خرید و فروش این اوراق فقط کارمزد می‌پردازد.
• کارمزد و مالیات معاملات سهام به‌ صورت خودکار پرداخت می‌شود و لازم نیست معامله‌گر برای پرداخت این مبلغ کار خاصی انجام بدهد.
• سودی که معامله‌گر در بورس کسب می‌کند (چه سود نقدی مجمع و چه سود حاصل از افزایش قیمت سهام) معاف از مالیات بر درآمد است.
• بخشی از درآمدی که نهادهای بازار سرمایه از محل کارمزد کسب می‌کنند به حساب صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار واریز می‌شود. هدف این صندوق حمایت و توسعه بازار سرمایه است.
• درست است که کارمزد و مالیات بخش کوچکی از مبلغ معامله است، اما اگر تعداد معاملات زیاد باشد، این مبلغ قابل توجه خواهد بود و حتی می‌تواند منجر به زیان قابل توجه برای معامله‌گر شود. هنگام خرید و فروش سهام در بازار (به‌ویژه برای نوسان‌گیری‌های کوتاه‌مدت) باید به این نکته بیشتر دقت کرد.
• آخرین قانون مربوط به محاسبه کارمزد در بورس مربوط به تیرماه ۱۳۹۹ است. طبق قانون جدید کارمزد معاملات سهام و حق تقدم به میزان ۲۰ درصد کاهش یافت و به عددهای فعلی رسید. طبق این قانون، ۳۰ درصد از کارمزد تمام ارکان و کارگزاران بازار سرمایه باید به حساب صندوق تثبیت بازار سرمایه واریز شود.

مقاله پیشنهادی: کارمزد سبدگردانی در بورس

جمع‌بندی

در این مقاله به بررسی مفهوم کارمزد معاملاتی در بازارهای مالی پرداخته شد. آشنایی و درک درست این اصطلاح بورسی موجب می‌شود تا سرمایه‌گذاران بتوانند هزینه‌های خود را بهتر مدیریت کنند. همچنین آگاهی از میزان نرخ این کارمزد به بهبود تصمیم‌گیری‌های مالی سرمایه‌گذاران کمک خواهد کرد و موجب افزایش سود برای آن‌ها خواهد شد.