آشنایی با شورای عالی بورس و تمامی وظایف آن

هدف بازار سرمایه جمع کردن دارایی‌های خرد یا کلان افراد و وارد کردن آن‌ها به چرخه‌ی کار به منظور توسعه اقتصاد و افزایش سرمایه‌ی آن‌ها است. بالاترین رکن سازمان بورس و اوراق بهادار، شورای عالی آن یعنی «شورای عالی بورس و اوراق بهادار» است که وظیفه تصویب سیاست‌‌های کلان و قوانين مربوط به بازار سرمایه را دارد. در ادامه علاوه بر معرفی شورای عالی بورس، به موضوعاتی مانند اعضا و وظایف آن و همچنین مصوبات این شورا پرداخته شده است.

معرفی شورای عالی بورس

شورای عالی بورس و اوراق بهادار، بالاترین رکن بازار سرمایه و تعیین‌کننده‌ی راهبرد و خط‌‌مشی‌های آن است. همچنین وظیفه‌ی نظارت بر بورس و ساماندهی و توسعه‌ی آن را نیز دارد. در مقابل وظیفه‌ی سازمان بورس و اوراق بهادار اجرای قوانین و ایفای وظایف خود، زیر نظر شورای عالی است. شرکت‌ها با عضو شدن در سازمان بورس و اوراق بهادار، سهام خود را عرضه کرده تا وجوه مورد نظرشان تامین شود و فعالیت اقتصادی خود را شروع کنند یا فعالیت‌های نیمه‌کاره را به اتمام برسانند. به این ترتیب بستری امن و مطمئن جهت سرمایه‌گذاری و تامین سرمایه با عنوان سازمان بورس تحت نظارت شورای عالی بورس فعالیت می‌کند. در ادامه به تمامی وظایف این شورای پرداخته خواهد شد.

وظایف شورای عالی بورس

در ماده 4 قانون بازار اوراق بهادار کشور، تمامی وظایف شورای عالی بورس مشخص شده است، که شامل موارد زیر هستند:

• نظارت روی سازمان بورس و اوراق بهادار به منظور اجرای صحیح قوانین
• رسیدگی به شکایت سازمان
• انتخاب اعضا، رئیس هیئت مدیره و هیئت داوری سازمان و تعیین میزان حقوق آن‌ها
• انتخاب و تعیین میزان حقوق بازرس و حسابرس
• سازماندهی و توسعه بازار سرمایه
• مشخص کردن راهبردها و سیاست‌های کلان بازار اوراق بهادار
• وضع مقررات در محدوده‌‌ی وظایف
• پیشنهاد آئین‌نامه‌هایی در راستای اجرای قانون‌ها و سیاست‌ها
• تهیه اساسنامه سازمان
• اعطای مجوز به سازمان بورس برای عرضه اوراق بهادار شرکت‌های پذیرفته شده در بازارهای جهانی، همچنین جهت معامله با آن‌ها
• اعطای مجوز پذیرش اوراق بهادار خارجی به سازمان بورس
• تصویب بودجه و صورت‌های مالی سازمان بورس و اوراق بهادار
• تعیین حقوق و مزایای اعضای سازمان بورس
• تصویب ابزار‌های مالی جدید
• صدور، تعلیق و لغو مجوز فعالیت بورس‌، بازار‌های خارج از آن، همچنین شرکت‌های سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار
• تسویه وجوه شرکت‌های تامین سرمایه
• تصویب و نظارت بر وصولی‌های سازمان بورس
• موافقت با توقف معاملات در شرایط اضطراری
• موافقت با تمدید تعطیلی بورس
• تعیین مصادیق تشکل‌هایی مثل بورس سهام یا کالا و…

لازم به ذکر است که مصوبات شورای عالی باید به تایید وزیر اقتصاد برسد، وگرنه هیچ یک از آن‌ها اجرایی نخواهد شد. این روند تاثیر مستقیم دولت بر بازار سرمایه را نشان می‌دهد.

مصوبات شورای عالی بورس

در چارت سازمانی شورای عالی بورس و اوراق بهادار، رئیس این شورا وزیر اقتصاد کشور و دبیر این شورای نیز رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار هستند. همچنین همانطور که گفته شد باید تمامی مصوبات شورای عالی بورس به تایید رئیس آن برسد. این موضوع نشان‌دهنده‌ی رابطه بسیار پر رنگ دولت با بورس است که می‌تواند در مواقع همزمان نبودن اهداف آن دو با یکدیگر اتفاق خوبی نباشد. در همین راستا شورای عالی بورس نیاز به استقلال دارد تا بتواند به تمامی اهداف خود که یکی از آن‌ها حمایت از سهامداران و سرمایه‌گذاران است، نزدیک شده و به آن‌ها برسد.

اعضای شورای عالی بورس

در ماده 3 قانون بازار اوراق بهادار کشور، اعضای جلسه شورای عالی بورس مشخص شده است، که شامل افرادی که در ادامه نام برده خواهد شد، هستند:

• وزیر اقتصادی (رئیس شورای عالی بورس)
• رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
• وزیر صنعت، معدن و تجارت
• دادستان کشور
• هیئت رئیسه اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و تعاون ایران
• رئیس سازمان یا همان دبیر شورای و سخنگوی سازمان
• یک نفر نماینده از طرف کانون‌ها
• سه نفر خبره مالی از بخش‌های خصوصی
• یک نفر خبره منحصرا از بخش خصوصی بورس کالا

اسامی اعضای شورای عالی بورس در سال ۱۴۰۳

• وزیر اقتصادی: عبدالناصر همتی
• رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران: محمدرضا فرزین
• وزیر صنعت، معدن و تجارت: محمد اتابک
• دادستان کشور: حجت‌الاسلام محمد موحدی‌آزاد
• رئیس اتاق بازرگانی ایران: صمد حسن‌زاده
• رئیس اتاق تعاون: بهمن عبداللهی
• رئیس سازمان (دبیر شورا و سخنگوی سازمان): حجت‌الله صیدی
• یک نفر نماینده از طرف کانون‌ها: حامد سلطانی‌نژاد
• سه نفر خبره مالی از بخش‌های خصوصی: احمد شعبانی، مسلم پیمانی و غلامرضا مصباحی مقدم
• خبره برای بخش خصوصی بورس کالا: احسان دشتیانه
• خبره برای بخش خصوصی بورس انرژی: علی امامی میبدی
• اعضای ناضر مجلس که در شورای عالی حضور دارند: آرا شاوردیان و هادی محمدپور

جمع‌بندی

به منظور سلامت عملکرد و تصمیم‌گیری درست و بدون جانب، طبق آیین‌نامه شورای عالی بورس تمامی افرادی عضو در آن موظف هستند همه‌ی فعالیت‌های مالی و اقتصادی خود و همچنین شغل‌هایی که طی دو سال اخیر داشتند را به رئیس قوه قضاییه اعلام کنند. افراد داخل شورا در بورس چه به صورت مستقیم و چه غیر‌مستقیم نباید معامله‌ای داشته‌ باشند. علت آن نیز این است که آنان از اطلاعات نهانی در این خصوص باخبر هستند که بر خرید و فروششان تاثیرگذار خواهد بود. همچنین علاوه بر معامله، اجازه مشارکت در معاملات بورسی را نیز نداشته و در صورت انجام آن، جرم مرتکب شده‌‌اند. درآخر قابل ذکر است که افشای هرگونه اطلاعات حتی پس از ترک شورای عالی نیز ممنوع است.