قیمت تعدیل شده سهام چیست؟ و نحوه محاسبه آن

تغییرات در قیمت سهام نتیجه سرمایهگذاری هر فردی را نشان میدهد. در واقع هر تحلیلگر حرفهای میداند که تجزیه و تحلیل سهام باید بر اساس قیمت تعدیل شده سهام باشد تا انعکاس واقعیتری از عملکرد آن داشته باشد. اما قیمت تعدیل شده سهام چیست و چگونه محاسبه میشود؟ در این مقاله به این پرسشها پاسخ داده شده است.
تعریف قیمت تعدیل شده سهام
گاهی بر اثر افزایش سرمایه و توزیع سود نقدی توسط شرکتها، در هنگام باز شدن مجدد سهم فاصله قیمتی یا به عبارتی Price Gap تشکیل میشود. در این حالت با تعدیل قیمت این گپ بسته میشود. تعدیل قیمت یک فرآیند روشمند است که جزییات اقدامات شرکت را با دقت در نظر میگیرد. این فرآیند به طور دقیق عملکرد تاریخی سهام را با ترکیب اقدامات شرکتی مانند افزایش سرمایه، تقسیم و سود نقدی سهام منعکس میکند.
از طریق تعدیلها، مجموعهای ایجاد میشود که اقدامات موثر بر سودآوری واقعی سهام را نشان میدهد. هر گونه رویداد یا تغییر در ساختار شرکت باعث تغییرات ناپیوسته در قیمت اسمی سهام میشود. تعدیل قیمت برای حذف چنین اقداماتی در نظر گرفته شده است و ارزش تاریخی دقیقتر و ثابتتری از سهام ارائه میدهد.
قیمت تعدیل شده سهام از چه روشهایی بدست میآید؟
تعدیل قیمت در بازار سرمایه عمدتا یا با تقسیم سود نقدی یا با روشهای مختلف افزایش صورت میگیرد که در ادامه به آنها اشاره شده است.
تعدیل قیمت در افزایش سرمایه
افزایش سرمایه روشهای مختلفی دارد که براساس آن بسته به میزان و نوع افزایش سرمایه، سرمایه شرکت از مبلغی به مبلغی افزایش مییابد. با این فرآیند تعداد سهام شرکت بیشتر و به تبع برای حفظ ارزش دارایی سهامداران، قیمت سهام تعدیل منفی خواهد شد، یعنی کمتر از قبل میشود. همچنین در این حالت برای جبران کاهش ارزش سهام، به سهامداران حق تقدم، سهام جایزه یا… تعلق میگیرد. بنابراین ثروت فرد قبل و بعد از افزایش سرمایه تغییری نخواهد کرد. هدف از این کار، تعدیل قیمت گذشته هر سهم با بیشترشدن سرمایه شرکت است.
با توجه به اینکه افزایش سرمایه انواع مختلفی دارد، در نتیجه روشهای محاسبه قیمت سهم بعد از افزایش سرمایه نیز برای آنها متفاوت خواهد بود. در ادامه فرمول تعدیل قیمت مربوط به هر کدام از روشهای افزایش سرمایه آورده شده است:
محاسبه قیمت تعدیل شده سهام در افزایش سرمایه از محل سود انباشته و تجدید ارزیابی داراییها
برای محاسبه قیمت تعدیل شده در افزایش سرمایه از محل سود انباشته و تجدید ارزیابی داراییها از فرمول ذیل استفاده میشود:

برای مثال اگر سهمی از محل سود انباشته افزایش سرمایه 30 درصدی داشته باشد، در صورتی که قیمت سهم پیش از افزایش سرمایه 2000 ریال باشد، قیمت جدید سهام برابر با ذیل خواهد شد:

محاسبه قیمت تعدیل شده سهام در افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده
برای محاسبه قیمت تعدیل شده در افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده از فرمول ذیل استفاده میشود:

برای مثال اگر سهمی از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده افزایش سرمایه 30 درصدی داشته باشد و آورده سهامداران به ازای هر سهم 100 ریال باشد، در صورتی که قیمت سهم پیش از افزایش سرمایه 2000 ریال باشد، قیمت سهام جدید برابر با ذیل خواهد شد:

نکته مهم در روش تعدیل قیمت از طریق افزایش سرمایه با احتساب آورده، افزون بر میزان کاهش قیمت پس از افزایش سرمایه، حق تقدم تعلقگرفته به سهامداران (درصورتی که تمام یا بخشی از افزایش سرمایه از محل مطالبات و آورده باشد) نیز در نظر گرفته میشود.
محاسبه قیمت تعدیل شده سهام در افزایش سرمایه از محل صرف سهام
برای محاسبه قیمت تعدیل شده در افزایش سرمایه از محل صرف سهام از فرمول ذیل استفاده میشود:

به عنوان مثال، فرض شود قیمت سهامی ۲۰۰۰ ریال است. پس از تصویب افزایش سرمایه ۱۰۰ درصدی در این نماد از محل صرف سهام و افزایش سرمایه آن از مبلغ ۱۰۰۰ میلیارد ریال (= ۱۰ میلیارد برگه سهم) به ۲۰۰۰ میلیارد ریال، قیمت سهام آن در ذیل محاسبه شده است. برای این کار باید ابتدا تعداد سهام شرکت بعد از افزایش سرمایه را به دست آورد:

تعدیل قیمت پس از پرداخت سود نقدی
در روش تعدیل قیمت از طریق سود نقدی، مقدار توزیع سود نقدی شرکت، هنگام محاسبه قیمت تعدیلی در نظر گرفته میشود. در واقع زمانی که یک شرکت سود سهام پرداخت میکند، ارزش سهام آن کاهش مییابد. علت این امر هم آن است که پول از سپردههای شرکت به مشتریان منتقل میشود، از این رو، شرکت این مبلغ را از ارزش سهام کم میکند. این بدان معناست که در روز تقسیم سود، قیمت سهام به اندازه سود تقسیمی کاهش مییابد. برای محاسبه قیمت تعدیل شده سهام پس از تقسیم سود نقدی از فرمول ذیل استفاده میشود:

برای مثال اگر ارزش بازار سهمی قبل از پرداخت سود نقدی 500 هزار میلیارد تومان و تعداد سهام کل 780 میلیارد سهم باشد، قیمت هر سهم قبل از تعدیل با تقسیم 500 هزار میلیارد تومان بر 780 میلیارد سهم برابر با ذیل است:

حال اگر شرکت به ازای هر سهم 20 تومان سود نقدی پرداخت کرده باشد، میزان کل سود نقدی 15.6 هزار میلیارد تومان خواهد بود که این مبلغ باید از ارزش بازار سهم کسر و سپس رقم حاصله تقسیم بر تعداد سهام شود. در این حالت قیمت تعدیل شده سهام برابر با 621 تومان خواهد بود.

نکات مهم در خصوص قیمت تعدیل شده سهام
هنگام افزایش سرمایه به هر کدام از روشهای نامبرده، قیمت سهام کاهش پیدا میکند. اما با کاهش قیمت سهام پس از افزایش سرمایه، ثروت سهامداران بعد از افزایش سرمایه تغییری نمیکند، زیرا به همان میزان بر تعداد سهام سرمایهگذاران قبلی اضافه شده است یا به آنها حق تقدم خرید سهام تعلق میگیرد.
در صورت توزیع سود نقدی در مجمع مربوطه و کاهش قیمت سهم پس از بازگشایی به میزان سود نقدی، سهامداران از روشهای مختلف مبلغ سود نقدی را به صورت ریالی از شرکت مورد نظر دریافت خواهند کرد.
مطابق این روش قیمت سهم در زمان بازگشایی محاسبه میشود و پس از بازگشایی قیمت جدید با توجه به روند عرضه و تقاضای سهم در بازار ممکن است بالاتر یا پایینتر از این قیمت معامله شود.
در افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، سهامداران به ازای هر سهم، به اندازه درصد افزایش سرمایه حق تقدم دریافت میکنند.
مزایای تعدیل قیمت سهام
قیمت تعدیل شده سهام دارای مزیتهای بسیاری است که در ادامه به برخی از آنها اشاره شده است:
- قیمت تعدیلشده سهام موجب آسانشدن ارزیابی عملکرد سهام در بورس میشود، در نتیجه سرمایهگذاران میتوانند به سرعت ارزشی را که از یک سهام بدست آوردهاند، بررسی کنند.
- با تعدیل قیمتها، امکان مقایسه داراییها با یکدیگر برای سرمایهگذاران میسر میشود.
- قیمت تعدیل شده سهام به سرمایهگذاران در محاسبه کسب سود، در صورت سرمایهگذاری در یک دارایی مشخص کمک میکند.
- قیمت تعدیل شده برای تجزیه و تحلیل بازده تاریخی یک سهم به ویژه در تحلیل تکنیکال بهتر عمل میکند. علت هم آن است که به خوبی عرضه و تقاضا را نشان میدهد.
نمودار قیمتی تعدیل شده و تعدیل نشده
سرمایهگذاران و تحلیلگران برای بررسی روند قیمتی سهام شرکتهای مورد نظر خود از نمودارهای قیمتی استفاده میکنند. حال مطابق آنچه گفته شد این نمودارهای ممکن است به صورت تعدیل شده یا تعدیل نشده ظاهر شوند که در ادامه به بررسی هر یک پرداخته شده است.
نمودار قیمتی تعدیل شده
نمودار تعدیل شده، تغییرات قیمت را با در نظر گرفتن عوامل تعدیلکننده نمایش میدهد. این نمودار نشاندهنده عرضه و تقاضای (عوامل قیمتی) واقعی بازار است. به عبارت دیگر در این نمودار تاثیر فاکتورهایی از جمله افزایش سرمایه و توزیع سود نقدی حذف شده است. این دو عامل منجر به تغییر قیمت سهام شرکتها در بازار سرمایه میشوند.
نمودار قیمتی تعدیل نشده
نمودار تعدیل نشده، تغییرات قیمت را بدون در نظر گرفتن تاثیر عوامل خارجی نشان می دهد. در نمودار تعدیل نشده علاوه بر عوامل قیمتی، عوامل بنیادی نیز تأثیرگذار هستند. شکافهای ناشی از تقسیم سود و افزایش سرمایه در این اثرگذارند.
- مقاله پیشنهادی: بررسی تفاوت نمودار تعدیل شده و تعدیل نشده در تحلیل تکنیکال
جمعبندی
به طور کلی، آگاهی از قیمت تعدیلشده سهام برای سرمایهگذاران ضروری است تا عملکرد سهام در طول زمان را با در نظر گرفتن اقدامات شرکت مانند تقسیم سود نقدی یا افزایش سرمایه پیگیری کنند. این موضوع به سرمایهگذاران کمک میکند تا تصویر دقیقتری از ارزش سرمایهگذاری خود به دست آورند و تصمیمات آگاهانهای برای سرمایهگذاری بگیرند.
سوالات متداول
تعدیل قیمت یک فرآیند روشمند است که جزییات اقدامات شرکت را با دقت در قیمت لحاظ میکند. این فرآیند به طور دقیق عملکرد تاریخی سهام را با ترکیب اقدامات شرکتی مانند افزایش سرمایه، تقسیم و سود نقدی سهام منعکس میکند.
خیر، در هنگام تعدیل قیمت در بورس، ثروت سرمایهگذاران تغییری نمیکند؛ زیرا سهامداران به میزان افت قیمتی که داشتهاند سهام جدید دریافت خواهند کرد و در نتیجه تعداد سهمهای آنها افزایش پیدا میکند.
قیمتی که با فرمول محاسبه میشود، قیمت تئوریک سهم نام دارد و نیاز نیست در هنگام حراج ناپیوسته مطابق همان قیمت، بازگشایی شود. بلکه با توجه به شرایط بازار و رقابت میان عرضه و تقاضا، قیمت بازگشایی میتواند بالاتر یا پایینتر از قیمت تعدیلشده سهام باشد. این موضوع وابسته به دامنه نوسان و شرایط بازار است.