شاخص دلار چیست و عوامل موثر بر آن کدام‌اند؟

شاخص دلار آمریکا معیاری برای سنجش ارزش دلار آمریکا نسبت به سبدی از ارزهای خارجی است. ارزش این شاخص نشان‌دهنده ارزش دلار در بازارهای جهانی است. در این مقاله هرآنچه لازم است در خصوص شاخص دلار گفته شود، تشریح شده است.

شاخص دلار آمریکا (USDX) چیست؟

شاخص دلار آمریکا به عنوان معیاری برای ارزیابی قدرت یا ضعف کلی دلار آمریکا در بازار ارز عمل می‌کند. نماد شاخص دلار USDX است. امروزه، آگاهی از این شاخص و عوامل موثر بر آن بسیار ضروری است، زیرا ارزش دلار ایالات متحده را در رابطه با سبدی از سایر ارزهای برجسته دنیا اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص با در نظر گرفتن میانگین هندسی وزنی نرخ مبادله بین دلار آمریکا و شش ارز اصلی؛ یورو، ین ژاپن، پوند انگلیس، دلار کانادا، کرون سوئد و فرانک سوئیس محاسبه می‌شود. این شاخص می‌تواند به معامله‌گران در پیش بینی حرکت قیمت جفت ارزهای اصلی در بازار فارکس و یافتن فرصت‌هایی برای ورود به معاملات فارکس کمک کند.

تاریخچه شاخص دلار آمریکا  (USDX)

تاریخچه شاخص دلار آمریکا (USDX) به اوایل دهه 1970 باز می‌گردد، زمانی که سیستم برتون وودز، که نرخ تبدیل ارز به دلار آمریکا را ثابت نگاه می‌داشت، سقوط کرد. این شاخص در پاسخ به تغییر سیستم پولی بین‌المللی، در سال 1973 توسط بورس بین‌قاره‌ای (ICE) معرفی شد. در ابتدا، این شاخص بر اساس تاریخ مرجع خود در مارس 1973 روی عدد 100 تعیین شد.

مولفه‌های شاخص USDX

شاخص DXY یا شاخص دلار آمریکا، قدرت دلار آمریکا را در برابر سبدی متشکل از شش ارز خارجی نشان می‌دهد. هر ارز وزن متفاوتی دارد که نشان‌دهنده اهمیت آن در شاخص است. این وزن‌ها در ابتدا در سال 1973 تعیین شد و در سال 2002 زمانی که یورو جایگزین چندین ارز اروپایی شد، مجدد مورد بازیابی قرار گرفت.

• یورو (EUR): یورو بالاترین وزن را در شاخص دلار دارد که نشان‌دهنده اهمیت آن در اقتصاد جهانی است.
• ین ژاپن (JPY): ین دومین ارز مهم در شاخص است که نشان‌دهنده روابط قوی اقتصادی بین ایالات متحده و ژاپن است.
• پوند استرلینگ (GBP): پوند انگلیس نیز دارای وزن قابل توجهی است که نشان‌دهنده روابط اقتصادی بین ایالات متحده و بریتانیا است.
• دلار کانادا (CAD): وزن دلار کانادا روابط تجاری نزدیک بین ایالات متحده و کانادا را نشان می‌دهد.
• کرون سوئد (SEK): کرون سوئد به دلیل نقش سوئد در تجارت بین‌المللی اهمیت دارد.
• فرانک سوئیس (CHF): فرانک سوئیس که به دلیل ثبات خود شناخته شده است، کوچکترین جزء در شاخص است.

در تصویر ذیل وزن هر کدام از این ارزها آورده شده است:

این وزن‌ها نشان‌دهنده اهمیت نسبی هر ارز در تجارت و امور مالی بین‌المللی است و به سنجش قدرت کلی دلار آمریکا کمک می‌کند. این شاخص ارزش خود را با محاسبه میانگین موزون نرخ‌های مبادله این شش ارز به دست می‌آورد. این شاخص بینشی از عملکرد دلار نسبت به این ارزها را ارائه می‌دهد که به عنوان یک ابزار ارزشمند برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران در درک قدرت یا ضعف دلار آمریکا در بازار جهانی ارز عمل می‌کند.

عوامل موثر بر شاخص دلار

عوامل مختلفی بر قدرت دلار آمریکا در بازار ارز تأثیر می‌گذارد. یکی از عوامل اصلی عملکرد اقتصادی ایالات متحده است. یک اقتصاد مقاوم که با بهره‌وری بالا، نرخ بیکاری پایین و تورم پایدار مشخص می‌شود، باعث تقویت دلار می‌شود. شاخص‌های اقتصادی مطلوب مانند رشد قوی تولید ناخالص داخلی، افزایش اعتماد مصرف‌کننده و درآمد شرکتی سالم، سرمایه‌گذاران را به سمت دلار آمریکا ترغیب و در نتیجه تقاضا را برای آن افزایش می‌دهد.

سیاست پولی ایجاد شده توسط فدرال رزرو ایالات متحده یک عامل تعیین‌کننده دیگر است. هنگامی که فدرال رزرو اقداماتی را اجرا می کند که منجر به افزایش نرخ بهره یا شرایط پولی سخت‌تر می‌شود، جذابیت دلار را برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال بازدهی بیشتر هستند، افزایش می‌دهد. علاوه بر این، عناصری مانند ثبات ژئوپلیتیکی، عدم اطمینان در سایر کشورها در مورد سیاست و اقتصاد و به رسمیت شناختن جهانی دلار آمریکا به عنوان ارز ذخیره، همگی به تقویت آن کمک می‌کنند.

در دوره‌های نوسانات بازار یا عدم اطمینان اقتصاد جهانی، سرمایه‌گذاران اغلب به دلار به عنوان پناهگاه امن روی می‌آورند و تقاضای آن را نسبت به سایر ارزها افزایش می‌دهند و موقعیت آن را تقویت می‌کنند.

در ادامه هر کدام از عوامل گفته شده بررسی شده‌اند:

داده‌های اقتصادی: زمانی که اقتصاد ایالات متحده به خوبی کار می‌کند، با رشد تولید ناخالص داخلی بالا، بیکاری کم، و خرده‌فروشی قوی، ارزش دلار معمولا بالا می‌رود و باعث افزایش شاخص USDX می‌شود. اگر اقتصاد به مشکل بخورد، ارزش دلار کاهش خواهد یافت.

نرخ بهره: فدرال رزرو نرخ‌های بهره را تعیین می‌کند و نرخ های بالاتر، سرمایه‌گذاران خارجی را جذب کرده که به دنبال بازده بهتر سرمایه‌گذاری خود هستند. این امر تقاضا برای دلار را افزایش و شاخص USDX را بالاتر می‌برد. کاهش نرخ بهره اثر معکوس دارد و باعث کاهش شاخص می‌شود.

رویدادهای ژئوپلیتیک: ثبات سیاسی و اخبار مثبت در مورد ایالات متحده می‌تواند دلار را قوی‌تر کرده و شاخص USDX را افزایش دهد. از سوی دیگر مشکلات سیاسی یا اخبار منفی می‌تواند باعث تضعیف دلار و کاهش شاخص شود.

تراز تجاری: اگر ایالات متحده بیش از واردات خود کالا صادر کند (مازاد تجاری)، دلار معمولا قوی‌تر شده و شاخص USDX افزایش می‌یابد. اگر ایالات متحده بیش از صادرات خود وارد کند (کسری تجاری)، دلار ضعیف شده و شاخص آن کاهش می‌یابد.

تجزیه و تحلیل شاخص دلار

شاخص دلار آمریکا (USDX) دارای ارزش پایه 100 است که نشان‌دهنده ارزش نسبتاً پایدار آن است. USDX  برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران اهمیت زیادی دارد، زیرا آن‌ها را قادر می‌سازد تا عملکرد دلار آمریکا را ارزیابی کنند. وقتی این شاخص از 100 عبور می‌کند، نشان‌دهنده تقویت دلار در برابر سبد ارزی است، در حالی که ارزش زیر 100 نشان‌دهنده تضعیف دلار است. تجزیه و تحلیل روند USDX به فعالان بازار قدرت می‌دهد تا بینش‌های ارزشمندی در مورد عملکرد کلی دلار آمریکا به دست آورند. افزایش USDX به معنای تقویت دلار است که بر تجارت بین‌المللی، سرمایه‌گذاری خارجی و نرخ ارز تأثیر می‌گذارد. در مقابل، کاهش USDX نشان‌دهنده ضعیف شدن دلار است که می‌تواند بر رقابت‌پذیری، صادرات و نرخ تورم تأثیر بگذارد.

روش‌های تحلیل شاخص دلار

روش‌های معاملاتی و تحلیلی مختلفی برای این شاخص وجود دارد. معامله‌گران می‌توانند از ابزارهای تحلیل تکنیکال مانند خطوط روند و اندیکاتورها برای شناسایی نقاط ورود و خروج مناسب بر اساس الگوهای نموداری و روند بازار استفاده کنند. رویکرد دیگر شامل تجزیه و تحلیل عوامل بنیادی مانند داده‌های اقتصادی و تصمیمات سیاست پولی برای ارزیابی ارزش دلار آمریکا است.

نحوه محاسبه شاخص دلار

از آنجایی که اقتصاد هر کشور (یا گروهی از کشورها) اندازه‌های متفاوتی دارد، هر کدام وزن متفاوتی در محاسبه شاخص دلار دارند. کشورهای مشمول و وزن آنها به شرح زیر است:

• یورو (یورو): 57.6 درصد
• ین ژاپن (JPY):  13.6درصد
• پوند انگلیس (GBP): 11.9 درصد
• دلار کانادا (CAD):  9.1 درصد
• کرون سوئد (SEK): 4.2 درصد
• فرانک سوئیس (CHF): 3.6 درصد

مقدار شاخص USDX با استفاده از فرمول میانگین هندسی وزنی تعیین می‌شود. این فرمول شاخص دلار، وزن‌های خاصی که به هر ارز موجود در سبد ارزی خود اختصاص می‌دهد. برای تعیین قیمت شاخص USDX، وزن‌های دقیقی به نرخ مبادله بین دلار آمریکا (USD) و ارزهای مختلف اختصاص داده می‌شود. سپس این مقادیر وزنی، ترکیب و ارزیابی قدرت یا ضعف نسبی دلار را در مقایسه با سبد ارزها ارائه می‌کنند. در ذیل فرمول محاسبه دلار آورده شده است:

USDX = 50.14348112 × the EUR/USD exchange rate ^(-0.576) × the USD/JPY exchange rate ^(0.136) × the GBP/USD exchange rate ^(-0.119) × the USD/CAD exchange rate ^(0.091) × the USD/SEK exchange rate ^(0.042) × the USD/CHF exchange rate ^(0.036)

توجه شود که علت آن که وزن‌ ارزهایی همچون USD/JPY و USD/CHF همچون سایر ارزهای دیگر به صورت منفی لحاظ نشده است، علت این است که این جفت‌ها به جای مظنه، دلار را به عنوان پایه قرار داده‌اند. جفت ارزها اگر دلار ارز پایه باشد، معمولاً در یک جهت با شاخص دلار حرکت می‌کنند و اگر دلار ارز مظنه باشد، در جهت مخالف با آن حرکت می‌کنند. از این رو برخی از ارزها به صورت منفی لحاظ شده‌اند.

چگونه در شاخص دلار سرمایه‌گذاری کنیم؟

سرمایه‌گذاران راه‌های متعددی برای سرمایه‌گذاری در شاخص دلار آمریکا (USDX) دارند. یک رویکرد محبوب شامل استفاده از وجوه قابل معامله در مبادلات (ETF) است که برای منعکس کردن عملکرد USDX طراحی شده است. این ETF ها سرمایه‌گذاران را قادر می‌سازند تا از نوسانات دلار آمریکا در برابر سبدی از ارزها استفاده کنند.

گزینه دیگر مستلزم معاملات قراردادهای آتی بر اساس USDX است که در آن سرمایه‌گذاران قراردادهایی را می خرند یا می‌فروشند که ارزش شاخص مشخصی را نشان می‌دهد. علاوه بر این، برخی از کارگزاران فارکس محصولات مرتبط با USDX را برای اهداف تجاری خود ارائه می‌کنند.

رابطه شاخص دلار و طلا چیست؟

این شاخص و قیمت طلا به دو دلیل همبستگی منفی دارند:

1. نرخ طلا به دلار است. وقتی دلار آمریکا افزایش می‌یابد، طلا برای سرمایه‌گذارانی که از ارزهای دیگر استفاده می‌کنند، هزینه بیشتری دارد. بنابراین تقاضا برای طلا کاهش یافته و این امر فشار نزولی بر قیمت طلا وارد می‌کند.

2. تا حدی، طلا و دلار جایگزین یکدیگر هستند، زیرا هر دو به عنوان ذخیره بین‌المللی و ابزار پوشش‌دهی استفاده می‌شوند. وقتی دلار تقویت می‌شود، تقاضا برای طلا کاهش می‌یابد.

رابطه شاخص دلار با بیت کوین چیست؟

درخصوص ارزهای دیجیتال نیز در سال‌های اخیر، چشم‌انداز مالی با افزایش تقاضا برای بیت کوین تغییر کرده است. در حالی که طلا و دلار آمریکا مدت‌هاست که جایگاه خود را به عنوان بازیگران مستحکم حفظ کرده‌اند، بیت کوین جسورانه وارد رقابت شده و خود را به عنوان یک طبقه دارایی در حال ظهور معرفی کرده است. هر یک از این سه دارایی دارای ویژگی‌های متمایز و مزایای بالقوه است.

این شاخص و بازار ارزهای دیجیتال رابطه معکوس دارند، به این معنی که وقتی این شاخص بالا می‌رود، قیمت رمزارزهای پایه کاهش می‌یابد و بالعکس این موضوع هم اتفاق می‌افتد. این به این دلیل است که ارزهای دیجیتال اغلب به عنوان پوششی در برابر دلار آمریکا استفاده می‌شوند و زمانی که دلار قوی است، سرمایه‌گذاران تمایل دارند پول خود را از ارزهای دیجیتال به دلار یا سایر دارایی‌های امن سنتی منتقل کنند. علاوه بر این، این شاخص همچنین می‌تواند به طور غیرمستقیم بر قیمت ارزهای دیجیتال از طریق تأثیر آن بر بازارهای مالی گسترده‌تر تأثیر بگذارد.

به عنوان مثال، افزایش شاخص دلار جهانی می‌تواند بازارهای مالی جهانی را دچار آشفتگی کند و منجر به فروش دارایی‌های پرخطر مانند ارزهای دیجیتال به نفع سرمایه گذاری‌های ایمن‌تر شود.. از آنجایی که دلار آمریکا ارز ذخیره جهان است، تغییرات در این شاخص می‌تواند بر قدرت خرید افراد و موسسات تأثیر بگذارد و بر تقاضای بیت‌کوین به‌عنوان پوششی در برابر تورم و کاهش ارزش پول تأثیرگذار باشد.

جمع‌بندی

شاخص دلار، قیمت دلار آمریکا را با شش ارز یورو، ین ژاپن، پوند انگلیس، دلار کانادا، کرون سوئد و فرانک سوئیس مقایسه می‌کند. این شاخص معیار مهمی برای ارزش دلار آمریکا است و تغییرات آن می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر بازارهای مالی مختلف از جمله بازار طلا و ارزهای دیجیتال داشته باشد. همچنین در خصوص رابطه شاخص دلار و نزدک و سایر بورس‌ها باید گفت که با افزایش ارزش دلار آمریکا در سطح جهانی، شاخص‌های سهام ایالات متحده نیز به همراه آن افزایش می‌یابند.