بررسی لایحه بودجه سال 1402

لایحه بودجه سال 1402 روز 21 دی ماه 1401 توسط رئیس جمهور به مجلس ارائه شد. بودجه دولت وضعیت یک سال آینده کشور را نشان می‌دهد و ارقام بودجه به اقتصاد جهت می‌دهد؛ بر همین اساس بسیاری از سرمایه‌گذاران، تجار، تولیدکنندگان واحدهای تولیدی و فعالان اقتصادی اهداف تعیین شده وضعیت خود را تنظیم می‌کنند. در این مقاله به بررسی بودجه سال 1402 شامل هزینه‌ها و درآمدهای دولتی و همچنین پردرآمدترین و پرهزینه‌ترین دستگاه‌های دولتی پرداخته شده است.

• برای مشاهده تاثیر نرخ گاز بودجه سال 1402 بر سودآوری شرکت‌های پتروشیمی مقاله نرخ گاز خوراک پتروشیمی را مطالعه کنید.

تعریف بودجه

لایحه بودجه سندی است که جزئیات درآمدها و هزینه‌های دولت در یک سال را نشان می‌دهد. در بودجه سال 1402 دولت پیش‌بینی کرده است که در این سال چه هزینه‌ها و درآمدهایی خواهد داشت و آیا درآمدهای دولت پاسخگوی هزینه‌های آن است یا خیر؟ بودجه به سه قسمت اصلی بودجه عمومی، بودجه اختصاصی و بودجه شرکت‌ها و نهادها تقسیم می‌شود. جدول زیر نمای کلی بودجه سال 1402 شامل انواع درآمدها و هزینه‌ها را نشان می‌دهد.

کسری بودجه سال 1402

در صورتی که هزینه‌های دولت بیشتر از درآمدهای آن باشد، دولت با کسری بودجه مواجه است. در واقع به منفی شدن تراز درآمدها و هزینه‌ها در طول یک سال کسری بودجه گفته می‌شود. طبق جدول فوق هزینه‌های سال 1402، 1,454 هزار میلیارد تومان و درآمدهای دولت برای تامین این هزینه‌ها 978 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. بنابراین در لایحه بودجه سال 1402 ارائه شده توسط دولت 476 هزار میلیارد تومان کسری تراز عملیاتی وجود دارد.

در ادامه به بررسی هر یک از بخش‌های انواع بودجه دولت در سال 1402 پرداخته شده است:

بودجه عمومی

به تمامی درآمدها و هزینه‌های ملی کشور، بودجه عمومی گفته می‌شود. درآمدهای این بخش شامل مالیاتی است که دولت از مردم و شرکت‌ها دریافت می‌کند. همچنین درآمدهایی مانند فروش نفت، فروش اوراق بهادار و فروش شرکت‌ها نیز در این بخش قرار می‌گیرند. در رابطه با هزینه‌های این بخش نیز می‌توان به هزینه‌های عمومی مانند هزینه آموزش و پرورش، بیمارستان‌های دولتی، نهادهای نظامی و انتظامی و… اشاره کرد. در بودجه عمومی درآمدها تجمیع می‌شوند و هزینه‌های دولت بر اساس آن پرداخت می‌شود. بودجه عمومی در سال 1402، 1,984 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است.

بودجه اختصاصی

هر ساله در بودجه کشور رقم کمی به به این بخش تعلق می‌گیرد و این بودجه از اهمیت کمتری برخوردار است. بودجه اختصاصی برخلاف بودجه عمومی دارای ردیف‌های مشخصی است و به طور دقیق مشخص می‌شود که درآمدها در چه سرفصلی باید هزینه شوند. معمولا درآمدهای هر موسسه صرف هزینه ­های همان موسسه می­‌شود. این رقم در بودجه سال 1402، 180 هزار میلیارد تومان است که مجموع آن با بودجه عمومی 2,164 میلیارد تومان برآورد شده است.

بودجه شرکت‌ها و نهادها

بودجه شرکت‌ها و نهادها در این سال، 3,098 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است، شامل درآمدها و هزینه‌های شرکت‌های دولتی است. برای مثال درآمدهای بانک مرکزی و بانک‌های دولتی مانند بانک ملی، بانک سپه و… و همچنین درآمدهای شرکت‌های نفتی مانند شرکت‌ ملی نفت، شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی و پالایشگاه‌های دولتی مانند پالایشگاه آبادان و اراک در این بخش قرار دارند.

← بودجه عمومی یکی از بخش‌های مهم بودجه می‌باشد که عموما مورد بحث تحلیلگران قرار دارد. در ادامه به بررسی سرفصل‌های درآمدها و هزینه‌های دولتی بودجه 1402 پرداخته شده است.

سرفصل درآمدهای دولتی بودجه سال 1402

درآمدهای دولتی بودجه در 5 بخش تقسیم می‌شوند. مهم‌ترین قسمت درآمدهای دولتی، درآمدهای مالیاتی است که 41 درصد را شامل می‌شود. درآمدهای مالیاتی شامل مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر حقوق و دستمزد و مالیات بر نقل و انتقال سهام است که از بازار سرمایه تامین می‌شود. از دیگر بخش‌های درآمدهای دولتی می‌توان به درآمدهای حاصل از مالکیت دولت و درآمدهای حاصل از فروش کالا و خدمات اشاره کرد.

درآمدهای دیگر دولت برای جبران کسری بودجه شامل درآمد صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی، منابع حاصل از فروش و واگذاری اموال منقول و غیرمنقول، منابع حاصل از فروش و واگذاری انواع اوراق مالی و اسلامی و سایر درآمدها می‌باشند. مجموع این درآمدها که در بودجه با نام واگذاری دارایی‌های سرمایه‌گذاری و واگذاری دارایی‌های مالی ثبت شده است، حدود 1,000 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. لازم به ذکر است که این درآمدها به شدت تورم‌زا هستند. در ادامه مقدار و درصد هر یک از بخش‌های درآمد دولتی به تفکیک نمایش داده شده است.

طبق آمار منتشر شده حدود نیمی از درآمدهای دولتی توسط وزارت اقتصاد تامین خواهد شد. پس از آن وزارت نفت با 29 درصد یکی از پردرآمدترین دستگاه‌های دولتی پیش‌بینی شده است. در نمودار زیر پردرآمدترین دستگاه‌های دولتی طبق لایحه بودجه ارائه شده، نمایش داده شده است.

سرفصل هزینه‌های دولتی بودجه 1402

هزینه‌های دولتی بودجه سال 1402 برابر با 1,454 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. عمده این هزینه‌ها شامل حقوق و دستمزد کارکنان و بازنشستگان، یارانه و… است.

تملک دارایی‌های سرمایه‌ای و دارایی‌های مالی نیز مجموعا حدود 530 هزار میلیارد تومان اعلام شده است؛ که مجموع آن‌ها برابر با 1,984 هزار میلیارد تومان است. در ادامه هزینه‌های پیش‌بینی شده دولت در بخش‌های مختلف به تفکیک آمده است. طبق این نمودار 30 درصد (458 هزار میلیارد تومان) از هزینه‌های دولت مربوط به بخش نظامی و قضایی می‌باشد.

در ادامه پرهزینه‌ترین دستگاه‌های دولتی طبق بودجه‌بندی سال 1402 نمایش داده شده است. طبق این نمودار وزارت بهداشت با 273 هزار میلیارد تومان بیشترین بخش هزینه‌های دولتی را به خود اختصاص داده است. پس از وزارت کار، وزارت آموزش و پرورش در مجموع با حدود 250 هزار میلیارد تومان از بخش‌های پرهزینه بودجه دولتی به حساب می‌آیند.

هر ساله اهمیت بودجه ارائه شده توسط دولت قابل توجه بوده و می‌تواند تاثیرات زیادی بر تمامی بخش‌های اقتصاد کشور داشته باشد. بنابراین تحلیل و بررسی بودجه یکی از عوامل مهم در پیش‌بینی شرایط اقتصادی کشور در آینده است. در نهایت تمامی این تغییرات می‌تواند بر بازار سرمایه و صنایع مختلف تاثیرگذار باشد. همانطور که در ابتدا گفته شد، تاثیر نرخ گاز بودجه سال 1402 بر سودآوری شرکت‌های پتروشیمی توسط تیم انیگما بررسی شده است. شما می‌توانید با ثبت‌نام از طریق لینک enigma.ir تحلیل دیگر عوامل موثر موجود در بودجه بر شرکت‌های بورسی را مشاهده کنید.