کرک اسپرد چیست؟ بررسی نمودار کرک اسپرد پالایشگاه‌های بورسی

در این مقاله به سوال کرک اسپرد چیست و چه تاثیری بر سودآوری سهام پالایشی دارد؟ پاسخ داده شده است. در حقیقت کرک اسپرد یکی از مهمترین موارد اثرگذار بر سودآوری سهام پالایشی است که در تحلیل بنیادی پالایشگاه‌های بورسی کاربرد دارد. بنابراین باید چگونگی تاثیر کرک اسپرد بر شرکت‌های پالایشی بررسی شود. در این مقاله علاوه بر تعریف کرک اسپرد، به بررسی وضعیت سهم‌های مهم گروه پالایش پرداخته شده است. همچنین نمودار کرک اسپرد محصولات این صنعت نیز مورد ارزیابی قرار گرفته است.

کرک اسپرد چیست؟

شرکت‌های پالایشی یکی از بخش‌های مهم صنعت فرآورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای هستند. پالایشگاه‌ها نفت خام را به فرآورده‌های نفتی مانند بنزین، گازوئیل، نفت گاز و… تبدیل می‌کنند.

به رابطه میان قیمت نفت خام و فرآورده‌های نفتی کرک اسپرد (crack spread) گفته می‌شود. به عبارت دیگر کرک اسپرد به معنی تفاوت قیمت میان یک بشکه نفت خام و فرآورده‌های نفتی پالایش شده از آن می‌باشد. این تفاوت قیمتی می‌تواند بر حاشیه سود شرکت‌ها تاثیرگذار باشد.

نحوه محاسبه کرک اسپرد

برای محاسبه کرک اسپرد باید قیمت محصول نهایی را از نفت خام کم کرد. برای مثال اگر قیمت یک بشکه نفت خام 15 دلار باشد و یک شرکت پالایشگاهی آن را پالایش و به محصول نهایی بنزین با قیمت 20 دلار تبدیل کند، کرک اسپرد این شرکت برای بنزین برابر با 5 دلار است. عموما کرک اسپرد برای هر محصول به‌صورت جدا محاسبه می‌شود.

کرک اسپرد می‌تواند منفی یا مثبت باشد. در صورتی که تولید یک محصول در پالایشگاه زیان‌ده باشد کرک اسپرد آن محصول منفی خواهد بود. عموما کرک اسپرد منفی یک محصول در یک پالایشگاه با کرک اسپرد محصول دیگر جبران می‌شود. به همین دلیل برای بررسی و تحلیل شرکت‌های پالایشی می‌توان از میانگین وزنی کرک اسپرد تمامی محصولات استفاده کرد.

نمودار کرک اسپرد

باتوجه به اینکه قیمت محصولات نفتی متفاوت است، شرکت‌های پالایشی باتوجه به محصولات خود دارای کرک اسپردهای متفاوتی هستند. برای مثال می‌توان به کرک اسپرد بنزین، کرک اسپرد نفتا، کرک اسپرد گازوئیل و… اشاره کرد. در تحلیل بنیادی شرکت‌های پالایشی بررسی کرک اسپردهای مختلف باتوجه به محصولات آن‌ها دارای اهمیت می‌باشد؛ زیرا کرک اسپرد به‌صورت مستقیم در سودآوری شرکت‌ها تاثیرگذار است. برای نمونه، نمودار زیر چارت کرک اسپرد بنزین 92 خلیج‌فارس در یک سال اخیر را نشان می‌دهد.

در محصول کامودیتی انیگما می‌توان کرک اسپرد تمامی محصولات پالایشی را به صورت نمودار و مقایسه‌ای مشاهده کرد.

کرک اسپرد سهم‌های پالایشی

پالایشگاه نفت تهران (شتران)، پالایشگاه نفت تبریز (شبریز)، پالایشگاه نفت اراک (شاراک)، پالایشگاه نفت اصفهان (شپنا)، پالایشگاه نفت بندرعباس (شبندر)، پالایشگاه نفت آبادان (شپترو)، پالایشگاه نفت شیراز (شراز)، پالایشگاه نفت کرمانشاه (شرمان) و پالایشگاه نفت لاوان (شاوان) از پالایشگاه‌های فعال در کشور هستند.

جدول زیر میانگین کرک اسپرد مهمترین سهم‌های صنعت پالایشگاه در بهار، تابستان و پاییز سال 1401 را نشان می‌دهد. کرک اسپرد شرکت‌ها در جدول زیر به‌صورت میانگین وزنی کرک اسپرد تمامی محصولات هر شرکت محاسبه شده است.

برای مثال محصولات شبریز شامل 21 درصد بنزین، 41 درصد نفت گاز، 24 درصد نفت کوره و 14 درصد نفتا می‌باشند. برای محاسبه میانگین وزنی کرک اسپرد شبریز، ترکیب درصد حجمی هر یک از محصولات در کرک اسپرد آن‌ها در روز ضرب و مجموع آن‌ها کرک اسپرد روز را نشان می‌دهد. سپس میانگین سه ماهه آن محاسبه می‌شود. هرچه محصولات یک شرکت دارای ارزش افزوده بالاتری باشد، فاصله قیمتی بیشتری نیز با نفت خام دارد؛ که این موضوع نشان‌دهنده شرایط بهتر شرکت می‌باشد.

نماد	کرک اسپرد بهار 1401	کرک اسپرد تابستان 1401	کرک اسپرد پاییز 1401
شبریز	27/15	14/62	8/52
شراز	22/83	11/17	9/17
شبندر	25/20	13/53	9/98
شتران	22/92	12/25	10/22
شاوان	28/41	16/00	10/83
شپنا	27/29	15/82	15/10

طبق جدول فوق طی ماه‌های اخیر میانگین کرک اسپرد محصولات پالایشی افت کرده است و میانگین کرک اسپرد فصل تابستان نسبت به بهار نصف شده است. هنگامی که کرک اسپرد افزایش یابد، سودآوری پالایشگاه‌ها بیشتر می‌شود و با افت کرک اسپرد سودآوری این شرکت‌ها کاهش می‌یابد.

تحلیل سهام پالایشی

در ادامه با در نظر گرفتن فرض پایداری نرخ‌های فعلی طی ماه‌های انتهایی سال جاری و باتوجه به قیمت سهام در تاریخ 18 دی ماه 1401 در سایت TSE، سود خالص و P/E فوروارد (تحلیلی) سهم‌های صنعت پالایش توسط تیم تحلیلی انیگما محاسبه شده است. سود خالص پالایشگاه‌ها با فرض تداوم کرک اسپرد این صنعت مطابق با میانگین کرک اسپرد پاییز محاسبه شده است. همچنین در این تحلیل میانگین قیمت دلار در سال 1401, 28,500 تومان، نرخ تورم 30 درصد و نرخ افزایش حقوق و دستمزد 50 درصد در نظر گرفته شده است.

نماد	EPS تحلیلی	P/E تحلیلی
شبندر	2,521	3/8
شتران	860	4/5
شراز	3,349	4/5
شاوان	4,488	4/7
شپنا	1,497	5/2

طبق جدول فوق با مفروضات درنظر گرفته شده نمادهای شبندر، شتران، شراز و شاوان دارای نسبت P/E تحلیلی کمتر از 5 می‌باشند. در مقاله‌های تحلیل شبندر، تحلیل شاوان و تحلیل شپنا می‌توانید تحلیل بنیادی هر یک از این شرکت‌ها را مطالعه کنید. همچنین می‌توانید در بخش نظرات سوالات خود را مطرح کنید یا در قسمت گفت‌وگوی آنلاین با کارشناسان انیگما در ارتباط باشید.

---

سوالات متداول