رکود تورمی (stagflation) چیست و در چنین شرایطی چگونه باید سرمایه‌گذاری کرد؟

وضعیت اقتصادی کشورها تحت‌ تاثیر عوامل مختلفی قرار دارند که می‌توانند تغییرات سریع و غیرمنتظره‌ای در بازارها ایجاد کنند. این تحولات تاثیرات زیادی بر جنبه‌های مختلف زندگی افراد و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی دارند. در چنین شرایطی، درک دقیق روندها و پیش‌بینی پیامدهای آن‌ها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. یکی از مفاهیمی که در حال حاضر بیشتر مورد توجه قرار گرفته، پدیده‌ای به نام «رکود تورمی» است. در این مقاله به بررسی این پدیده، دلایل شکل‌گیری آن و تاثیراتش بر بازارها و تصمیمات اقتصادی پرداخته خواهد شد.

تعریف رکود تورمی (stagflation)

پیش از بررسی مفهوم رکود تورمی، ضروری است که مفاهیم «رکود» و «تورم» به‌طور جداگانه تعریف شوند. در اقتصاد هر کشوری ممکن است وضعیت «رکود» رخ دهد. در این وضعیت رشد اقتصادی کشور برای مدتی طولانی کاهش می‌یابد یا متوقف می‌شود. چرا که فعالیت‌های اقتصادی و تولید ناخالص داخلی به‌ طور مداوم کاهش پیدا می‌کنند یا رشد آن بسیار کم می‌شود. همچنین نرخ بیکاری افزایش و سودآوری شرکت‌ها کاهش پیدا می‌کند. این وضعیت ممکن است ناشی از کاهش تقاضای مصرف‌کنندگان یا کاهش سرمایه‌گذاری‌ها باشد. به زبان ساده، رکود یعنی کاهش کلی فعالیت‌های اقتصادی در یک کشور که با رشد پایین، بیکاری بالا و افت تولید همراه است.

تورم به معنای افزایش پیوسته و عمومی قیمت کالاها و خدمات در اقتصاد است. در این وضعیت قدرت خرید مردم کاهش می‌یابد و برای خرید همان مقدار کالاها و خدمات، نیاز به پول بیشتری است. تورم معمولا به‌ صورت سالانه محاسبه و نرخ آن با استفاده از شاخص‌هایی مانند شاخص قیمت مصرف‌کننده اندازه‌گیری می‌شود. تورم می‌تواند ناشی از افزایش تقاضا، کمبود عرضه یا افزایش هزینه‌های تولید باشد. تورم شدید باعث کاهش ارزش پس‌انداز مردم می‌شود و پرداخت بدهی‌ها را سخت‌تر می‌کند.

رکود تورمی یک پدیده پیچیده در اقتصاد کلان است که ترکیبی از رکود اقتصادی و تورم بالا است. در رکود تورمی میزان تولید و سطح اشتغال پایین می‌آید و در عین حال قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کنند. اقتصاددانان معمولا بر این باور بودند که رکود و تورم هم‌زمان رخ نمی‌دهند، زیرا بیکاری زیاد موجب کاهش قدرت خرید می‌شود و انتظار می‌رود قیمت‌ها ثابت بمانند یا کاهش پیدا کنند. اما در رکود تورمی، این دو وضعیت به‌ طور هم‌زمان وجود دارند. کنترل این شرایط برای سیاست‌گذاران دشوار است، زیرا بهبود یک مشکل می‌تواند وضعیت دیگری را بدتر کند. در این وضعیت، ادامه فعالیت برای کسب‌وکارها دشوار می‌شود، شروع کسب‌وکارهای جدید ریسک بالایی دارد و نگهداری پول نقد منجر به کاهش ارزش آن می‌شود.

رکود تورمی موجب کاهش قدرت خرید مردم و افزایش بیکاری می‌شود و در نتیجه خروجی اقتصاد ضعیف‌تر می‌شود. همچنین، این وضعیت می‌تواند نوسانات شدیدی در بازارهای مالی ایجاد کند و ارزش واقعی سرمایه‌گذاری‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.

تفاوت رکود تورمی با رکود اقتصادی

برای درک کامل پدیده‌ی رکود تورمی (Stagflation)، باید تفاوت آن با مفهوم مرتبط اما مجزای رکود اقتصادی (Economic Recession) روشن شود. رکود اقتصادی زمانی رخ می‌دهد که رشد اقتصادی کاهش یابد یا متوقف شود، فعالیت‌های اقتصادی کُند شوند و نرخ بیکاری افزایش پیدا کند. این وضعیت معمولا ناشی از کاهش تقاضای مصرف‌کنندگان یا افت سرمایه‌گذاری است. در چنین شرایطی، انتظار می‌رود به‌ دلیل کاهش تقاضا، فشار قیمتی کاهش یابد و تورم پایین بماند یا حتی روندی کاهشی به خود بگیرد. در نقطه‌ی مقابل، رکود تورمی پدیده‌ای پیچیده‌تر است. در این وضعیت، هم‌زمان با کاهش یا توقف رشد اقتصادی و افزایش بیکاری، نرخ تورم نیز بالا است و سطح عمومی قیمت‌ها به‌ طور مداوم افزایش می‌یابد. این ترکیب غیرمعمول، رکود تورمی را از رکود اقتصادی متمایز می‌سازد.

تفاوت‌های کلیدی میان رکود تورمی و رکود اقتصادی شامل موارد زیر هستند:

• عناصر تشکیل‌دهنده: در رکود اقتصادی، تورم معمولا پایین یا کاهنده است، در حالی که رکود تورمی با تورم بالا همراه خواهد بود.

• رابطه با قیمت‌ها: در رکود معمول کاهش تقاضا باعث کاهش قیمت‌ها می‌شود، اما در رکود تورمی، با وجود رکود قیمت‌ها همچنان افزایش می‌یابند.

• چالش سیاست‌گذاری: در شرایط رکود اقتصادی ابزارهایی مانند کاهش نرخ بهره می‌توانند رشد را تحریک کنند. اما در رکود تورمی، این ابزارها اثر معکوس دارند. چرا که کاهش نرخ بهره ممکن است تورم و رکود را تشدید کند. این وضعیت به «تله‌ی رکود تورمی» معروف است.

• شیوع: رکود اقتصادی پدیده‌ای رایج‌تر از رکود تورمی محسوب می‌شود.

نحوه اندازه‌گیری رکود تورمی

برای سنجش رکود تورمی از تعدادی شاخص‌های اقتصادی استفاده می‌شود. برخی شاخص‌ها به طور مشخص نشانه‌های تورم را نشان می‌دهند و برخی دیگر وضعیت رکودی اقتصاد را نمایان می‌سازند. تحلیل هم‌زمان این شاخص‌ها، امکان شناسایی شرایط رکود تورمی را فراهم می‌کند.

شاخص‌های مربوط به تورم شامل موارد زیر هستند:

• شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) و شاخص قیمت تولیدکننده (PPI): این دو شاخص نشان‌دهنده روند افزایش قیمت‌ها هستند. PPI یا شاخص قیمت تولیدکننده نشان می‌دهد که هزینه‌های تولید کالاها و خدمات افزایش یافته و CPI نشان می‌دهد که این افزایش هزینه به مصرف‌کننده نهایی منتقل شده است. بالا بودن این دو شاخص نشانه‌ای از تورم شدید در اقتصاد است.

شاخص‌های مربوط به رکود شامل موارد زیر هستند:

• تولید ناخالص داخلی (GDP): کاهش یا توقف رشد GDP بیانگر افت فعالیت‌های اقتصادی است. وقتی این شاخص برای چند دوره پیاپی کاهش می‌یابد یا منفی می‌شود، نشانه‌ای از رکود اقتصادی است.

• بهره‌وری: کاهش در بهره‌وری نیروی کار و فرایند تولید نیز نشانه‌ای از ضعف در ساختار اقتصادی و رکود است.

• نرخ بیکاری: افزایش نرخ بیکاری معمولا ناشی از کاهش تولید، تعطیلی کسب‌وکارها و افت تقاضا در اقتصاد است.

لازم به ذکر است شاخص فلاکت (Misery Index) با جمع نرخ تورم و نرخ بیکاری، تصویر کلی از فشار اقتصادی بر جامعه را نشان می‌دهد. افزایش این شاخص می‌تواند نشانه‌ای از تشدید رکود تورمی باشد.

در تحلیل رکود تورمی، صرف نگاه به یک شاخص کافی نیست. آنچه اهمیت دارد، کنار هم قرار دادن شاخص‌های تورمی و رکودی است. زمانی که نرخ تورم بالا و هم‌زمان رشد اقتصادی منفی، بهره‌وری کاهش‌یافته و نرخ بیکاری در حال افزایش باشد، می‌توان از وجود رکود تورمی سخن گفت. این تحلیل چندوجهی، مبنای تشخیص دقیق این پدیده پیچیده اقتصادی به‌شمار می‌رود و مسیر بررسی علل آن را نیز هموار می‌سازد.

شرایط به وجود آمدن رکود تورمی

ریشه‌های بروز رکود تورمی در اقتصاد به عوامل اقتصادی و بنیادی متفاوتی برمی‌گردد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین عوامل پرداخته می‌شود:

• شوک‌ در عرضه کالا یا خدمات: یکی از دلایل اصلی بروز Stagflation، شوک‌های ناگهانی در عرضه کالاها یا خدمات است. این شوک‌ها زمانی رخ می‌دهند که عرضه کالاها کاهش و قیمت‌ها افزایش پیدا کنند.

• سیاست‌های پولی و مالی ناکارآمد: تصمیمات نادرست در سیاست‌گذاری‌های پولی و مالی دولت‌ها و بانک‌های مرکزی می‌توانند باعث رکود تورمی شوند. چاپ پول بدون پشتوانه یکی از این سیاست‌هایی است که منجر به تورم می‌شود. استقراض دولت از بانک مرکزی برای جبران کسری بودجه نیز نقدینگی و تورم را افزایش می‌دهد.

• کاهش بهره‌وری و مشکلات تولید داخلی: کاهش بهره‌وری و مشکلات در بخش تولید داخلی می‌تواند عاملی برای رکود تورمی باشد. فرسودگی تجهیزات صنعتی، کاهش سرمایه‌گذاری خارجی می‌توانند تولید را کاهش دهند. افزایش هزینه‌های تولید نیز باعث کاهش تولید می‌شود.

• نوسانات ارزی: بی‌ثباتی در بازار ارز می‌تواند هزینه واردات را افزایش دهد و تورم وارداتی به وجود آورد. نوسانات ارزی به‌ویژه در بازار غیررسمی Stagflation را تشدید می‌کند.

• ساختار نامتوازن اقتصاد: نبود زیرساخت‌های مناسب برای تولید و اشتغال و سهم کم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، مشکلات ساختاری اقتصاد را تشدید می‌کنند.

• تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های تجاری: تحریم‌ها می‌توانند به‌ طور مستقیم و غیرمستقیم به رکود تورمی دامن بزنند. محدودیت‌های مالی و بانکی باعث کاهش دسترسی به ارز خارجی می‌شود و واردات مواد اولیه را دچار اختلال می‌کنند. کاهش صادرات نفت نیز باعث کاهش درآمد ارزی و افزایش استقراض از بانک مرکزی می‌شود که نقدینگی و تورم را بالا می‌برد.

• مارپیچ قیمت دستمزد: انتظار مردم برای افزایش قیمت‌ها در آینده می‌تواند به افزایش تورم کمک کند. زمانی که کارگران انتظار دارند دستمزدشان متناسب با تورم افزایش یابد و کارفرمایان برای پوشش این افزایش دستمزدها قیمت‌ها را بالا ببرند، یک چرخه افزایشی بین دستمزد و قیمت‌ها ایجاد می‌شود. این مارپیچ قیمت دستمزد می‌تواند تورم را تشدید کند.

تاثیرات رکود تورمی بر اقتصاد

همانطور که پیش‌تر گفته شد Stagflation پدیده‌ای پیچیده است که پیامدهای گسترده و مخربی بر سطوح مختلف اقتصاد بر جای می‌گذارد. این پدیده معمولا با افزایش هزینه تولید، منجر به کاهش تولید ناخالص داخلی (GDP) می‌شود. قدرت خرید مصرف‌کنندگان کاهش می‌یابد و منجر به افت شدید رشد اقتصادی می‌شود. برخی از مهم‌ترین تاثیرات رکود تورمی بر اقتصاد به شرح زیر هستند:

1. افزایش بیکاری: در شرایط رکود تورمی، با کاهش تولید و تقاضا برای کالاها و خدمات بسیاری از کسب‌وکارها مجبور به کاهش نیروی کار خود می‌شوند. این امر باعث افزایش نرخ بیکاری و کاهش سطح اشتغال می‌شود. افزایش بیکاری به نوبه خود درآمد خانوارها را کاهش داده و مجددا تقاضا را در اقتصاد پایین می‌آورد.

2. کاهش قدرت خرید و تاثیر بر بازارهای مصرفی: تورم بالا منجر به افزایش سطح عمومی قیمت‌ها و هزینه‌های زندگی می‌شود. در نتیجه قدرت خرید مردم کاهش می‌یابد.

3. کاهش سرمایه‌گذاری: در شرایط رکود تورمی شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران تمایل کمتری به سرمایه‌گذاری دارند. این بی‌میلی به سرمایه‌گذاری می‌تواند در بلندمدت باعث کاهش رشد اقتصادی شود.

4. افزایش بدهی‌های دولت: کاهش درآمدهای مالیاتی ناشی از کاهش فعالیت‌های اقتصادی و نیاز دولت به هزینه‌های بیشتر برای حمایت از بخش‌های آسیب‌دیده، می‌تواند بدهی‌های دولت را افزایش دهد. این وضعیت در بلندمدت فشارهای مالی بر دولت‌ها را تشدید می‌کند.

5. چالش‌های سیاست‌گذاری: Stagflation یک چالش جدی برای سیاست‌گذاران اقتصادی ایجاد می‌کند. ابزارهای اقتصاد کلان که معمولا برای مبارزه با رکود یا تورم استفاده می‌شوند، در مواجهه با رکود تورمی ناکارآمد هستند. افزایش نرخ بهره برای کنترل تورم ممکن است رشد اقتصادی را کاهش دهد و کاهش نرخ بهره برای تحریک رشد می‌تواند تورم را تشدید کند. این همان «تله رکود تورمی» است که دولت را در یک حلقه گرفتار می‌کند.

6. نوسان و تاثیر بر بازارهای مالی: بازار سهام معمولا جای خوبی برای سرمایه‌گذاری در دوران رکود تورمی نیست. زیرا ارزش سهام و اوراق قرضه کاهش می‌یابد. در مقابل، دارایی‌هایی که به عنوان ابزارهای حفظ ارزش سرمایه در برابر تورم مانند طلا و نقره در نظر گرفته می‌شوند، در این شرایط عملکرد بهتری دارند. در ادامه‌ی مقاله به تفصیل در خصوص نحوه‌ی سرمایه‌گذاری در شرایط رکود تورمی پرداخته می‌شود.

بررسی رکود تورمی در ایران

بررسی‌ها نشان می‌دهند که اقتصاد ایران در نیم‌قرن اخیر چندین بار با شرایطی مواجه شده که در آن، رشد اقتصادی پایین یا منفی همراه با تورم بالا شکل گرفته است. این تکرارها وجود مشکلات ساختاری و عوامل ریشه‌ای در اقتصاد ایران را نشان می‌دهند. برخی از مهم‌ترین دوره‌هایی که اقتصاد ایران درگیر رکود تورمی (Stagflation) شده، شامل موارد زیر هستند:

تاثیر رکود تورمی بر بازارهای ایران

رکود تورمی به طور جدی بر بخش‌های مختلف اقتصاد ایران تاثیر گذاشته است. این تغییرات در بازار مسکن، بازار سهام، طلا، ارز و حتی بازار مصرفی کشور قابل مشاهده خواهند بود. در ادامه به هر یک از این بازارها پرداخته می‌شود.

بازار مسکن

در شرایط Stagflation، قیمت مصالح ساختمانی مانند سیمان و آهن به شدت افزایش یافته که هزینه ساخت‌وساز را بالا می‌برد. از سوی دیگر، کاهش قدرت خرید خانوارها باعث کاهش تقاضا برای مسکن شده است. قیمت ملک با تورم افزایش می‌یابد و اجاره‌ها نیز به‌ طور طبیعی با تورم بیشتر می‌شوند. در این شرایط بازار دچار رکود شده و خرید یا فروشی انجام نمی‌شود.

بازار بورس و سهام

بازار بورس ایران در دوران رکود تورمی با چالش‌هایی مواجه است. فرار سرمایه‌ها به سمت دارایی‌های امن‌تر باعث کاهش قابل توجه شاخص بورس شده و در نتیجه سودآوری شرکت‌ها به ویژه شرکت‌های وابسته به واردات با افت مواجه می‌شوند. این امر باعث کاهش بازدهی سهام در این دوران می‌شود. لازم به ذکر است سهام شرکت‌هایی که کالاهای اساسی ارائه می‌دهند، معمولا در این شرایط عملکرد بهتری دارند.

بازار طلا و ارزهای دیجیتال

در شرایط Stagflation، طلا و ارزهای دیجیتال به عنوان ابزارهای حفاظتی در برابر تورم مورد توجه قرار می‌گیرند. افزایش قیمت دلار و طلا نشان‌دهنده افزایش تقاضا برای این دارایی‌ها است. خرید طلا، سکه و ارزهای دیجیتال به‌ ویژه برای کسانی که به دنبال حفظ ارزش سرمایه خود در برابر تورم هستند، گزینه‌های مناسبی به شمار می‌روند. با این حال ارزهای دیجیتال به دلیل نوسانات بالا ممکن است ریسک بیشتری را به همراه داشته باشند.

بازار مصرفی

تورم باعث افزایش سهم خوراکی‌ها و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان می‌شود. در این شرایط بسیاری از مردم قادر به پرداخت هزینه‌های ضروری خود مانند غذا نیستند که این موضوع تاثیرات منفی بیشتری بر تقاضا در سایر بخش‌های بازار دارد.

راهکارهای سرمایه‌گذاری در شرایط رکود تورمی ایران

در شرایط رکود تورمی، نوع سرمایه‌گذاری افراد برای حفظ ارزش سرمایه و کسب بازدهی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. نگهداری پول نقد در این شرایط به دلیل تورم مداوم ارزش سرمایه را کاهش می‌دهد. بنابراین راه‌حل منطقی در مواجهه با رکود تورمی، استفاده از روش‌های هوشمندانه سرمایه‌گذاری است. به همین منظور شناسایی بهترین فرصت‌های سرمایه‌گذاری با توجه به شرایط اقتصادی ضروری خواهد بود. برخی از بهترین گزینه‌ها و راهکارهای سرمایه‌گذاری و مدیریت دارایی شامل موارد زیر هستند:

1. سرمایه‌گذاری در طلا و ارز دیجیتال

خرید طلا و نقره به عنوان ابزارهای حفظ ارزش سرمایه در برابر تورم شناخته می‌شوند. زیرا این دارایی‌ها در شرایط رکود تورمی در بازار ایران و جهان بهترین بازدهی را دارند و می‌توانند به عنوان ذخیره ارزش در بلندمدت عمل کنند. با این حال کسب سود از این بازارها نیازمند یادگیری نکات و استراتژی‌های معاملاتی است.

ارزهای دیجیتال به‌ویژه بیت کوین و سایر ارزهای معتبر نیز به دلیل انتشار محدود و ماهیت غیرمتمرکز، ممکن است به عنوان پوشش‌هایی در برابر تورم مورد توجه قرار گیرند و تقاضا برای آن‌ها افزایش یابد. با این حال سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال به دلیل نوسان‌پذیری بالا و ریسک زیاد نیازمند سواد بالای مالی هستند.

2. سرمایه‌گذاری در مسکن

سرمایه‌گذاری در مسکن یکی از گزینه‌های ممکن جهت کسب بازدهی در دوران رکود تورمی است. قیمت ملک با تورم افزایش می‌یابد و اجاره‌بهای مسکن همگام با تورم حرکت می‌کند. با این وجود، به دلیل نقدشوندگی کمتر بازار مسکن، ممکن است خرید و فروش ملک در زمان رکود تورمی به سادگی امکان‌پذیر نباشد.

3. سرمایه‌گذاری در کامودیتی‌ها

در طول دوران رکود تورمی، خرید و فروش کالاهای کشاورزی، نفت، گاز و مس احتمال کسب بازدهی را افزایش می‌دهد. انواع کامودیتی‌ها را می‌توان در بازار جهانی فارکس معامله کرد. البته در ایران شرایط لازم برای سرمایه‌گذاری در این حوزه به طور کامل فراهم نیست.

4. سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه

بازار بورس می‌تواند گزینه‌ای نسبتا جذاب برای سرمایه‌گذاری باشد. با وجود نوسانات و ریسک‌های موجود، سهام شرکت‌هایی که توانایی حفظ سودآوری و رشد در شرایط تورمی را دارند، می‌توانند حفاظت نسبی از ارزش سرمایه فراهم کنند. در شرایط رکود تورمی، برای کم‌ کردن ریسک می‌توان از راهکارهایی استفاده کرد که یکی از این راهکارها، تنوع‌بخشی سرمایه‌گذاری است. به‌ طوری‌ که با تشکیل سبدی متنوع، ریسک کلی سرمایه کاهش یابد. در کنار آن، استفاده از روش خرید پلکانی نیز می‌تواند کارآمد باشد. در این روش، دارایی‌هایی با ارزش مانند در فواصل زمانی منظم و به‌ صورت مرحله‌ای خریداری می‌شوند تا اثر نوسانات بازار بر میانگین قیمت خرید کاهش یابد.

5. سرمایه‌گذاری در بانک و سرمایه‌گذاری درآمد ثابت

یکی از روش‌های رایج سرمایه‌گذاری، سپرده‌گذاری در بانک و درآمد ثابت است که به‌طور معمول سود ماهانه پرداخت می‌کنند و از این نظر برای کسانی که به دنبال درآمد ثابت هستند، جذاب به‌شمار می‌رود. اما در شرایط رکود تورمی که نرخ تورم به‌طور قابل‌توجهی بالاتر از نرخ سود سپرده‌های بانکی است، ارزش واقعی این سودها کاهش می‌یابد. به بیان دیگر، سرمایه‌گذاری در بانک در این شرایط اغلب قادر به حفظ قدرت خرید سرمایه‌گذار نیست و به مرور زمان، سرمایه در برابر تورم عقب می‌ماند.

به صورت کلی سرمایه‌گذاری در چنین شرایطی به تحلیل دقیق ریسک‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی نیاز دارد. شناخت سازوکارهای اقتصاد کلان برای درک چرخه‌های اقتصادی، پیش‌بینی وضعیت بازار و تعیین زمان مناسب برای ورود یا خروج از آن از جمله پیش‌نیازهای حیاتی به‌شمار می‌آیند. در کنار این اقدامات، حفظ شغل پایدار و درآمد ثابت در اولویت قرار دارد. کاهش بدهی‌ها و به تعویق انداختن خریدهای بزرگ نیز می‌توانند در تثبیت وضعیت مالی موثر واقع شوند. با اینکه سرمایه‌گذاری در دوران رکود تورمی چالش‌برانگیز است. اما با تصمیم‌گیری آگاهانه و اجرای اقدامات حساب‌شده، می‌توان این دوران را با کمترین آسیب و حتی با فرصت‌هایی برای سودآوری پشت سر گذاشت.

راهکارهای خروج از رکود تورمی در ایران

همانطور که در بحث‌های قبلی اشاره شد، رکود تورمی به دلیل هم‌زمانی رشد اقتصادی پایین یا منفی، بیکاری بالا و تورم فزاینده چالش‌های جدی در سیاست‌گذاری ایجاد می‌کند.
در ادامه به چندین راهکار کلیدی برای خروج از این وضعیت در ایران اشاره شده است.

• تنظیم درست بودجه و کنترل دقیق آن
• کاهش مخارج دولت و هزینه‌های بالا
• اصلاح ساختار مالیاتی
• مدیریت درآمدهای نفتی
• افزایش تولید و استفاده از پتانسیل‌های داخلی
• اعمال سیاست‌های چرخه عرضه
• افزایش بهره‌وری در اقتصاد
• توانمندسازی نظام تامین مالی
• ایجاد شرایط مناسب برای سرمایه‌گذاری
• سوق دادن نقدینگی به سمتبخش‌های مولد
• کاهش وابستگی به واردات
• اصلاحات ساختاری در بازار کار
• سیاست‌های پولی محتاطانه

جمع‌بندی

رکود تورمی وضعیتی‌ است که در آن تورم بالا و رکود اقتصادی هم‌زمان اتفاق می‌افتند؛ یعنی قیمت‌ها بالا می‌روند اما رشد اقتصادی متوقف می‌شود و بیکاری هم افزایش پیدا می‌کند. در این مقاله، تفاوت رکود تورمی با رکود اقتصادی بررسی شد تا مشخص شود که این دو مفهوم با هم فرق دارند. بعد از آن، شاخص‌های سنجش رکود تورمی معرفی شدند و شرایطی که باعث به‌وجود آمدن این وضعیت می‌شود، توضیح داده شد. در ادامه، تاثیر رکود تورمی بر اقتصاد و بازارهای مختلف ایران بررسی شد. در بخش‌های بعدی، راهکارهایی برای سرمایه‌گذاری در شرایط رکود تورمی ارائه شد تا نشان داده شود چطور می‌توان از کاهش ارزش پول جلوگیری کرد. در پایان هم به راه‌هایی اشاره شد که می‌توانند به خروج اقتصاد ایران از رکود تورمی کمک کنند.