نرخ شکست چیست و چگونه محاسبه می‎شود؟

نرخ شکست یکی از مفاهیم مهم در سرمایه‌گذاری‌های بانکی است که بسیاری از افراد به هنگام باز کردن حساب‌های سپرده بلندمدت با آن مواجه می‌شوند. این نرخ به معنای جریمه‌ای است که سپرده‌گذاران باید در صورت برداشت زودهنگام پول خود قبل از موعد سررسید، پرداخت کنند. در شرایط اقتصادی و تورمی که نرخ سود سپرده‌ها اغلب پایین‌تر از نرخ تورم است، آگاهی از این نرخ می‌تواند به سرمایه‌گذاران کمک کند تا تصمیمات بهتری برای حفظ و رشد سرمایه خود بگیرند. در این مقاله به بررسی مفهوم و نحوه محاسبه نرخ شکست، تاثیرات آن بر سوددهی سرمایه‌گذاری‌ها و مقایسه آن با دیگر روش‌های سرمایه‌گذاری همچون صندوق‌های درآمد ثابت پرداخته شده است.

نرخ شکست سود چیست؟

نرخ شکست سود به جریمه‌ای گفته می‌شود که در صورت برداشت زودهنگام سپرده از بانک یا سرمایه‌گذاری قبل از پایان مدت تعیین‌شده، به سپرده‌گذار اعمال می‌شود. به عبارت ساده‌تر، وقتی شما پول خود را پیش از موعد سررسید از بانک یا موسسه مالی خارج می‌کنید، بانک به جای پرداخت سود کامل توافق‌شده، سود کمتری را محاسبه کرده و این تفاوت به عنوان نرخ شکست سود شناخته می‌شود. این جریمه برای جلوگیری از برداشت زودهنگام و حمایت از ثبات مالی بانک‌ها اعمال می‌شود.

نحوه محاسبه نرخ شکست سود سپرده بانکی

1) تعیین مدت زمان سپرده‌گذاری: مدت زمان سپرده‌گذاری مشتری در بانک مشخص می‌شود.

2) تعیین نرخ سود سالانه و نرخ شکست: بانک سود سالانه سپرده را مشخص می‌کند (به طور مثال 18 درصد) و همچنین نرخ شکست برای دوره زمانی تعیین‌شده مشخص می‌شود (به طور مثال 8.5 درصد برای کمتر از سه ماه).

3) محاسبه سود سالانه: سود سالانه برای مبلغ سپرده محاسبه می‌شود. به‌عنوان مثال، برای سپرده 100 میلیون تومان با سود سالانه 18 درصد، سود سالانه برابر با 18 میلیون تومان خواهد بود.

4) کسر نرخ شکست از سود: با توجه به مدت زمانی که پول در بانک باقی مانده، نرخ شکست از سود سالانه کسر می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر نرخ شکست 8.5 درصد باشد، نرخ سود نهایی 9.5 درصد محاسبه می‌شود.

5) پرداخت سود نهایی: پس از کسر نرخ شکست، سود نهایی به مشتری پرداخت می‌شود.

برای مثال، اگر فردی 100 میلیون تومان در سپرده یکساله با نرخ سود 18 درصد سپرده‌گذاری کرده باشد و پس از سه ماه قصد برداشت پول خود را داشته باشد، به این صورت محاسبه می‌شود:

سود سالانه: 100 میلیون تومان × 18 درصد = 18 میلیون تومان

نرخ شکست برای کمتر از سه ماه: 8.5 درصد

سود نهایی پرداختی: 18 میلیون تومان × (18% – 8.5%) = 9.5 میلیون تومان

در این حالت، مشتری تنها 9.5 میلیون تومان سود دریافت خواهد کرد و باقی سود به‌عنوان جریمه نرخ شکست کسر می‌شود.

به‌طور خلاصه:

• کمتر از سه ماه: نرخ شکست 8.5% و سود پرداختی 9.5%
• سه ماه: نرخ شکست 6.5% و سود پرداختی 11.5%
• شش ماه: نرخ شکست 4.5% و سود پرداختی 13.5%
• کمتر از یک سال: نرخ شکست 2.5% و سود پرداختی 15.5%

نرخ سود سپرده بانکی 1403

نرخ سود سپرده‌های بانکی در سال 1403 طبق دستورالعمل‌های بانک مرکزی ایران برای انواع سپرده‌ها به شرح زیر اعلام شده است:

سپرده کوتاه‌مدت عادی: نرخ سود این سپرده‌ها 5 درصد سالانه تعیین شده است.

سپرده کوتاه‌مدت یک‌ساله: نرخ سود برای سپرده‌های یک‌ساله 20.5 درصد سالانه است.

سپرده بلندمدت 2 ساله: نرخ سود این نوع سپرده‌ها 21.5 درصد سالانه است.

سپرده بلندمدت 3 ساله: نرخ سود برای این سپرده‌ها 22.5 درصد سالانه است.

سپرده بلندمدت 4 ساله: این نوع سپرده‌ها نیز معمولا نرخ سود بالاتری دارند که به‌طور معمول از 23 درصد سالانه برای سپرده‌های بلندمدت چهار ساله شروع می‌شود (بسته به سیاست هر بانک ممکن است این نرخ تغییر کند).

توجه داشته باشید که این نرخ‌ها بسته به سیاست‌های بانک‌های مختلف ممکن است کمی متفاوت باشند، اما به‌طور کلی نرخ‌های اعلام‌شده از سوی بانک مرکزی مبنای اصلی در تعیین نرخ سود بانکی هستند. بانک‌ها ممکن است نرخ‌های سود خود را برای جذب سپرده یا تسهیلات خاص تنظیم کنند، ولی این نرخ‌ها عمدتا در چارچوب نرخ‌های اعلام‌شده توسط بانک مرکزی باقی می‌مانند.

چگونه نرخ شکست سود را حذف کنیم؟

برای حذف یا جلوگیری از اعمال نرخ شکست سود در سپرده‌های بانکی، بهترین راه این است که در ابتدا از سپرده‌های بانکی با شرایط مناسب استفاده کنید. ضمن اینکه مطمئن شوید که در طول دوره سپرده‌گذاری به پول خود نیاز نخواهید داشت. با این روش می‌توانید از سود کامل سپرده بدون اعمال نرخ شکست بهره‌مند شوید.

برخی بانک‌ها و موسسات مالی سپرده‌های ویژه‌ای ارائه می‌دهند که امکان برداشت پول قبل از سررسید را بدون اعمال نرخ شکست فراهم می‌کنند. این سپرده‌ها به شما این فرصت را می‌دهند که در صورت نیاز به پول، بدون ضرر از سرمایه‌گذاری خود خارج شوید.

یکی از بهترین گزینه‌ها برای سرمایه‌گذاری بدون نرخ شکست، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های درآمد ثابت است. صندوق درآمد ثابت به شما این امکان را می‌دهد که هر زمان که نیاز داشتید، بدون جریمه و نرخ شکست، سرمایه خود را برداشت کنید. علاوه بر این، صندوق‌های درآمد ثابت معمولا بازدهی بالاتری نسبت به سپرده‌های بانکی دارند.

جمع‌بندی

به طور کلی، نرخ شکست به‌عنوان یکی از ویژگی‌های مهم در سرمایه‌گذاری‌های بانکی، نقش مهمی در تعیین سود واقعی سرمایه‌گذاران دارد. این نرخ جریمه‌ای است که برای برداشت زودهنگام سپرده‌های بانکی اعمال می‌شود و می‌تواند تاثیر زیادی بر میزان سود سپرده‌گذار داشته باشد. بنابراین، پیش از تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری در سپرده‌های بلندمدت، آگاهی از این نرخ و مدت زمان مورد نیاز برای حفظ پول در بانک اهمیت زیادی دارد. در مقابل، صندوق‌های درآمد ثابت با مزیت‌هایی مانند عدم وجود نرخ شکست و امکان نقدشوندگی آسان‌تر می‌توانند گزینه بهتری برای افرادی باشند که به دنبال سود بیشتر و نقدشوندگی راحت‌تر هستند.

سوالات متداول