صندوق تضمین چیست؟ نحوه‌ی کارکرد آن
حفظ ارزش سرمایه با توجه به تورم موجود در جامعه یا افزایش آن به منظور پس‌انداز برای بهبود وضعیت زندگی از بزرگ‌ترین اهداف افراد برای روی آوردن به بازارهای مالی از جمله بازار سرمایه است. بازدهی بالای بازار بورس در مقایسه با سایر بازارهای مالی نیاز به ریسک‌پذیری بالایی نیز دارد. به همین خاطر تعدادی به علت نداشتن ریسک‌پذیری از فضای سرمایه‌گذاری در بازار بورس دور شده‌اند. در همین راستا یکی دیگر از انواع صندوقهای سرمایه‌گذاری تحت عنوان «صندوق تضمین اصل سرمایه» با مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار تاسیس شد. این صندوق مثل تمامی صندوقهای سرمایه‌گذاری بر اساس چارچوب اساسنامه و امیدنامه‌ی خود، سرمایه‌ی افراد را جمع‌آوری و آن‌ها را سرمایه‌گذاری می‌کند. صندوق تضمین، حفظ ارزش سرمایه‌ی افراد را حتی در شرایط نزولی بازار هم تضمین می‌کند. همچنین در شرایط رشد بازار نیز طبیعتا به سهامداران سوددهی خواهد داد. به همین خاطر برای افرادی که علاقه‌مند به فعالیت در بازار بورس هستند و هم ریسک‌پذیری بالایی ندارند، بسیار مناسب خواهد بود. در ابتدای این مقاله به تعریف صندوق تضمین و در ادامه‌ی به انواع آن، مزایا و چگونگی کارکرد این سرمایه‌گذاری ایمن پرداخته شده است.
مقاله پیشنهادی: «صندوق سرمایه‌گذاری چیست؟»
صندوق تضمین اصل سرمایه چیست؟
یکی از انواع صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق تضمین سرمایه است که در سال 1401 با موافقت سازمان بورس و اوراق بهادار تاسیس شد. اصلی‌ترین ویژگی صندوق مختلط حفظ ارزش اصل سرمایه حتی در شرایط افت بازار است و طبیعتا سود آن نیز مانند دیگر صندوق‌ها به سهامداران پرداخت می‌شود. در حقیقت این صندوق نوعی از صندوق مختلط است که ۳۰ تا ۷۰ درصد (با توجه به وضعیت بازار و صلاح‌دید مدیر صندوق) دارایی افراد را در سهام شرکت‌ها و باقی مانده آن را در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کند. برای مثال در حالت رشد بازار ممکن است ۷۰٪ پول صندوق را در سهام و ۳۰٪ باقی آن را در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کند. همچنین برعکس آن نیز صادق است، یعنی در حالت افول بازار بخش بیشتری از پول را به اوراق با درآمد ثابت اختصاص تا احتمال زیان را کاهش دهد.
انواع صندوقهای تضمین
صندوقهای تضمین برای پشتیبانی از سرمایه‌ی افراد در زمان افت و نزول بازار رکنی تحت عنوان «ضامن» دارند که از لحاظ نحوه‌ی ضمانت و ساز و کار به دو نوع زیر تقسیم می‌شوند:
تضمین صندوق توسط سبدگردان
در صندوق تضمین توسط سبدگردان، ارائه‌کننده‌ی این صندوق، شرکت‌های سبدگردان مورد تایید سازمان بورس هستند. صندوق تضمین با دریافت هزینه‌ای تحت عنوان کارمزد، توانایی جبران سرمایه‌ی اولیه سهامداران را در صورت زیان پیدا می‌کند. ساز و کار این صندوق‌ها به صورت صدور و ابطالی بوده و قابل معامله نیستند.
تضمین صندوق توسط سرمایه‌گذاران
در صندوق تضمین دو نوع واحد سرمایه‌گذاری تحت عنوان عادی و ممتاز وجود دارند که به شرح زیر هستند:
- واحد سرمایه‌گذاری عادی مبتنی بر صدور و ابطال
- واحد سرمایه‌گذاری ممتاز با قابلیت معامله در بورس
در صندوق تضمین توسط سرمایه‌گذاران مانند صندوق سبدگردان رکن ضامن وجود ندارد و سرمایه‌گذاران واحدهای ممتاز، محافظت از سرمایه‌ی دارندگان واحدهای عادی را ضمانت می‌کنند. در این راستا سرمایه‌گذاران ممتاز در ازای ضمانت و جبران زیان، از واحدهای عادی هزینه‌ای تحت عنوان کارمزد دریافت می‌کنند. برای خرید واحدهای صندوق توسط سرمایه‌گذاران باید منتظر بود تا پذیره‌نویسی واحدهای قابل معامله آن به پایان برسد.
تامین مالی صندوق تضمین اصل سرمایه
صندوق تضمین اصل سرمایه مانند تمامی صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک، دو کارمزد ثابت و متغیر دارد.
کارمزد ثابت: کارمزد ثابت هر واحد عادی، معادل ۱/۵ درصد از میانگین سهام صندوق و ۰/۳ درصد از میانگین اوراق و سپرده‌های بانکی است.
کارمزد متغیر: کارمزد متغیر هر واحد ممتاز به صورت پلکانی است، یعنی اگر بازدهی صندوق تضمین بین ۰ تا ۲۰ درصد باشد، صفر و اگر بازدهی صندوق بین ۲۰ تا ۳۰ درصد باشد، کارمزد آن ۱۰ درصد و در صورتی که بازدهی صندوق بین ۳۰ تا ۴۰ درصد باشد، کارمزد ۲۰ درصد است. به همین ترتیب اگر بازدهی صندوق بیش از ۴۰ درصد باشد، کارمزد آن معادل ۳۰ درصد است.
مزایای سرمایه‌گذاری در صندوق تضمین
- به دلیل ترکیب دارایی صندوق تضمین از اوراق درآمد ثابت و سهام، توانایی بالای بهره‌بردن از فرصت‌های بازار
- سرمایه‌گذاری مطمئن با حفظ اصل پول و جلوگیری از زیان
- استفاده از تدبیر مدیران حرفه‌ای صندوق
- امکان ابطال واحدهای صندوق در هر زمان و تبدیل آن به وجه نقد
- بازدهی بالاتر نسبت به سپرده‌های بانکی
- سرمایه‌گذاری بدون نیاز به داشتن دانش تخصصی و حضور فیزیکی
- شفافیت اطلاعات و انتشار آن به دلیل فعالیت تحت نظارت سازمان بورس
- امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ کم مانند تمامی صندوقهای سرمایه‌گذاری
- امکان بهره‌مندی از فرصت‌های رشد در بازار بورس
صندوقهای تضمین در بورس ایران
تاکنون 5 صندوق تضمین در بازار بورس ایران وجود دارد، که برای دریافت کسب اطلاعات دقیق از نحوه عملکرد آن‌ها و مقایسه با یکدیگر می‌توان باید به سایت فیپیران مراجعه کرد. در جدول زیر لیست این 5 صندوق به همراه بازده 3 ماهه آن‌ها نوشته شده است:
| تضمین اصل سرمایه مفید | تضمین اصل مبلغ سرمایه خلیج فارس | تضمین اصل سرمایه گیتی دماوند | تضمین اصل سرمایه کیان | تضمین اصل سرمایه کاریزما |
|---|---|---|---|---|
| 8.11% | 7.99% | 7.87% | 6.4% | 5.57% |
با مقایسه‌ی بازدهی این صندوق‌ها در جدول بالا، بهترین صندوق تضمین با توجه به مقایسه‌ی عملکرد سه ماهه آن‌ها «صندوق تضمین اصل سرمایه مفید» است.
زمان نگهداری سرمایه در صندوق تضمین
امیدنامه‌ای که سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص صندوق تضمین منتشر کرده است، در آن باید سرمایه‌گذار حداقل 90 روز (تا 180 روز احتمال تغییر دارد) سرمایه‌ی خود را از صندوق خارج نکند. اگر فرد سرمایه‌گذار حداقل زمان نگهداری سرمایه را رعایت نکند و صندوق تا آن تاریخ برای مثال تا 50 روز اول زیان دیده باشد، دیگر صندوق سرمایه‌گذاری، ضامن جبران این خسارت و پرداخت اصل سرمایه نخواهد بود.
جمع‌بندی
سرمایه‌گذاری در صندوق تضمین برای افرادی مناسب است که با وجود ریسک‌پذیری پایین علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در بازار بورس هستند، چرا که با استفاده از این صندوق می‌توان داشتن اصل سرمایه اولیه و زیان ندیدن را تضمین کرد. همچنین برای رشد سرمایه در محیطی امن این صندوق انتخاب بسیار خوبی خواهد بود.
