دلایل توقف نماد در بورس چیست؟
هر معامله‌گر و سرمایه‌گذار برای رسیدن به نتیجه مطلوب در بازار سرمایه بهتر است با اصطلاحات رایج در این بازار آشنا شود. یکی از موضوعات بسیار مهم در بورس وضعیت نماد مورد معامله است. هر فرد پیش از انجام معاملات خود در روز معاملاتی می‌بایست به وضعیت نماد موردنظر خود توجه کند. زیرا نمادها همیشه در حالت مجاز نیستند و ممکن است به دلایل مختلفی وضعیت آن‌ها تغییر کند و غیر قابل معامله شوند. در این مقاله سعی بر آن شده تا تمامی دلایل توقف نماد در بورس مورد بررسی قرار گیرد.
منظور از توقف نماد در بورس چیست؟
همانطور که گفته شد نمادهای موجود در بورس و فرابورس دارای وضعیت‌های مختلفی هستند. گاهی ممکن است نمادی به دلایل مختلفی متوقف شود و امکان معامله در آن و سرمایه‌گذاری در بورس وجود نداشته باشد. معمولا توقف نماد در بورس بیانگر اتفاق خاصی در آن شرکت یا در آن نماد است که موجب تاثیرگذاری بر روند سهم در بورس میشود. عموما توقف نماد با هدف شفافیت و نقدشوندگی اتفاق می‌افتد. در صورتی که سهامدار سهام شرکتی را خریده باشد، درصورت توقف آن نماد، تا زمان مشخص شدن و همچنین برطرف شدن آن موضوع، نمی‌تواند نسبت به خرید و فروش مجدد آن اقدام کند. لازم به ذکر است دستور بازگشایی از سوی ناظر سهم صادر میشود.
وضعیت نمادهای معاملاتی در بازار سرمایه
هر نماد موجود در بازار می‌تواند دارای 5 وضعیت مختلف باشد که در ادامه هریک از آن‌ها توضیح داده شده است:
- مجاز: نماد به صورت عادی و بدون هرگونه مشکلی معامله میشود.
- مجاز – محفوظ: زمانی که سهمی مدتی بسته شده است و قرار است بازگشایی آن انجام شود در وضعیت مجاز – محفوظ قرار می‌گیرد. در این وضعیت، سهم می‌تواند در حالت سفارش‌گیری قرار بگیرد و بعد از بازگشایی معاملات انجام شود.
- مجاز – متوقف: در این وضعیت نماد غیر قابل معامله بوده و سفارش‌گیری نیز انجام نمی‌شود، زیرا دارای یکی از دلایل بسته‌شدن نماد است.
- ممنوع: نماد غیرقابل معامله است، اما امکان بازگشایی در آن روز وجود دارد.
- ممنوع – متوقف: زمانی که نماد در وضعیت ممنوع – متوقف است، معاملات نماد متوقف شده و خرید و فروشی انجام نمی‌شود. حتی در آن روز کاری امکان بازشدن نماد وجود ندارد و گشایش مجدد نماد معمولا چند روز کاری زمان می‌برد.
دلایل توقف نماد معاملاتی چیست؟
توقف نماد در بورس با توجه به شرایط و دلایل مختلفی رخ می‌دهد. هر یک از این علل زمان تقریبی خود را دارد و برای بازگشایی نماد بورس لازم است که سهامدار مدت زمانی را منتظر بماند. در ادامه مهم‌ترین دلایل توقف نمادهای بورسی ذکر شده‌اند.
توقف سهم به دلیل برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه
تمامی شرکت‌های فعال در بازار سرمایه موظف هستند هر ساله نسبت به برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه اقدام کنند و در آن به بررسی موضوعات مهمی از جمله تصویب صورت‌های مالی، تعیین میزان سود نقدی و همچنین تصمیم‌گیری در خصوص برنامه‌های آتی شرکت بپردازند. عموما یک الی دو روز قبل از برگزاری این مجمع، نماد متوقف شده و غیر قابل معامله میشود.
با افشای اطلاعات مجمع عمومی عادی سالیانه در سامانه کدال، نماد وارد فرآیند بازگشایی میشود. در این مرحله حداکثر دو روز بعد از افشای اطلاعات نماد بازگشایی و معاملات سهم به صورت حراج ناپیوسته و بدون محدودیت در دامنه نوسان انجام می‌شوند.
توقف نماد در بورس به دلیل برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده
یکی دیگر از دلایل متوقف شدن نماد معاملاتی، برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده است. دلایلی از جمله افزایش سرمایه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس، موجب برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده میشود. نماد سهم مربوطه از دو روز کاری پیش از برگزاری مجمع بسته شده و حداکثر تا پنج روز کاری پس از آن نیز بسته خواهد ماند.
سهم پس از افشای اطلاعات مجمع در کدال حداکثر تا 2 روز بعد از افشای اطلاعات در صورتی که تصمیمات منجر به تغییرات سرمایه نشود، باید بازگشایی شود. درصورتی که موضوع مجمع عمومی فوق العاده افزایش سرمایه باشد، نماد سهم در زمان بازگشایی با کشف قیمت بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد. در غیر این صورت بازگشایی سهم به صورت حراج ناپیوسته و با محدودیت دامنه نوسان و همچنین بر اساس نظر و تایید ناظر بازار خواهد بود.
توقف به دلیل نوسان بیش از 20 درصد قیمت پایانی
در صورتی که قیمت پایانی سهم، طی 5 روز معاملاتی متوالی، در دامنه عادی نوسان قیمت، بیش از 20 درصد افزایش یا کاهش داشته باشد، بورس موظف است نماد معاملاتی را به مدت 60 دقیقه در وضعیت سفارش‌گیری نگه دارد و سپس انجام معاملات را مجددا آغاز کند. همچنین در صورت توقف نماد در بورس، معاملات تمامی اوراق بهادار مرتبط با آن نماد (حق تقدم سهام در بورس و اوراق مشتقه) نیز در وضعیت سفارش‌گیری قرار می‌گیرد.
لازم به ذکر است پس از وقفه معاملاتی، قیمت پایانی سهم همان قیمت پایانی در زمان توقف نماد خواهد بود. هدف ناظر از توقف 60 دقیقهای این است که سهامداران نسبت به این میزان نوسان قیمت سهام مربوطه در چنین بازه زمانی کوتاهی حساس شده و به دنبال دلیلی منطقی برای این امر باشند.
توقف به دلیل نوسان بیش از 50 درصد قیمت پایانی
همچنین اگر در طول 15 روز معاملاتی متوالی، قیمت پایانی سهم بیش از 50 درصد نوسان داشته باشد، بورس موظف است نماد معاملاتی را به مدت حداکثر 2 روز کاری متوقف کند. در زمان توقف نماد معاملاتی برای این نوسان، معاملات در حق تقدم سهام و اوراق مشتقه مرتبط به آن سهم نیز متوقف خواهد شد. در چنین شرایطی، شرکت موظف به برگزاری یک کنفرانس اطلاع‌رسانی از طریق سامانه کدال است. پس از اطلاع‌رسانی به طور شفاف، حداکثر دو روز معاملاتی بعد از توقف، نماد با محدودیت دامنه نوسان، ابتدا کشف قیمت و سپس بازگشایی میشود.
توقف به دلیل افشای اطلاعات با اهمیت
یکی دیگر از دلایل توقف نماد در بورس افشای مهم‌ترین اطلاعات بورس است. این اطلاعات از لحاظ اهمیت به دو گروه الف و ب تقسیم‌بندی می‌شوند که هر کدام تاثیر قابل توجهی بر روی سهام دارند.
لازم به ذکر است که نماد معاملاتی متعلق به شرکت پیش از افشاء اطلاعات با اهمیت گروه الف بسته شده و معاملات سهام آن نیز متوقف میشود. بازگشایی نماد نیز یک روز کاری پس از افشاء و به صورت کشف قیمت بدون محدودیت دامنه انجام خواهد شد. در حالت افشای اطلاعات با اهمیت گروه نیز نماد شرکت پیش از افشاء اطلاعات بسته میشود. در این حالت نماد مربوطه نیز حداکثر تا روز کاری بعد به صورت کشف قیمت با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد.
برخی از موارد اطلاعات با اهمیت گروه الف
- تصمیم شرکت برای افزایش یا کاهش نرخ موثر که بر سودآوری شرکت تاثیرگذار است
- تصمیم شرکت به تعلیق یا توقف تمام یا بخشی از فعالیت شرکت
- شروع مجدد فعالیت متوقف‌شده
- گزارش انعقاد قرارداد مهم
- فسخ یا تغییرات اساسی در قراردادهای مهم
- کشف منابع و ذخایر قابل‌توجه در شرکت
- نتایج شرکت در مناقصه
- تصمیم به بهره‌برداری از پروژه‌های جدید
- خرید، اخذ و فسخ مجوزها و امتیازهای تجاری یا علائم تجاری شرکت
- اعلام اعسار یا ورشکستگی
- نقل و انتقال دارایی‌های ثابت شرکت (خرید و فروش املاک)
برخی از موارد اطلاعات با اهمیت گروه ب در خصوص توقف نماد در بورس
- برگزاری مناقصه یا مزایده
- شرکت در مناقصه یا مزایده
- پیشنهاد پرداخت سود یا تغییر سیاست تقسیم سود
- توفیق، مسدودکردن، آزادسازی یا فک رهن سهام ناشر متعلق به سهامدار عمده که عضو هیئت‌مدیره است
- تغییر حسابرس
- افشای معاملات موضوع ماده ۱۲۹ اصلاحیه قانون تجارت یا معاملات با سایر اشخاص وابسته
- پذیرش تعهدات جدید یا اتمام تعهدات قبلی
- دعاوی مهم مطروحه له یا علیه شرکت
- توفیق یا فک رهن دارایی‌ها شرکت اطلاعات
- ایجاد یا منتفی‌شدن بدهی احتمالی شرکت
توقف نماد به علت عدم رعایت الزامات قانونی
شرکت‌های فعال در بازار سرمایه، موظف به انتشار اطلاعات و صورت‌های مالی خود تا پایان مهلت قانونی هستند. هنگامی که شرکتی نسبت به انتشار صورت‌های مالی خود اقدام نکند، ناظر بازار تا زمان رفع ابهامات از جانب شرکت، نماد آن را در بورس متوقف میکند. علاوه بر این، در صورتی که نظر حسابرس و بازرس قانونی شرکت در رابطه با صورت‌های مالی رد شود، نماد آن شرکت به حالت تعلیق در می‌آید.
در کلیه موارد مذکور، سازمان بورس و اوراق بهادار پس از دریافت نامه یا پیام الکترونیکی از اداره نظارت بر ناشران بورسی سازمان، نماد را متوقف میکند. علاوه بر این مواردی نیز به شرح زیر وجود دارند که سازمان می‌تواند به صورت مستقیم نسبت به توقف نماد در بورس اقدام کند.
- تغییر در طبقه‌بندی تابلو یا صنعت
- توقف نماد حق تقدم، پس از اتمام مهلت پذیره‌نویسی حق تقدم سهام
- بروز اشکالات فنی
در جدول زیر همه دلایلی که برای موقف‌شدن نمادهای معاملاتی در بورس گفته شد، به صورت خلاصه آورده شده است.
| علت توقف نماد | زمان توقف نماد |
|---|---|
| برگزاری انواع مجمع بورسی و جلسه هیئت مدیره درباره افزایش سرمایه | 1 روز کاری پیش از مجمع تا حداکثر 2 روز کاری پس از افشای تصمیمات |
| افزایش سرمایه کمتر از 200 درصد | 1 روز کاری پیش از مجمع تا چند روز پس از مجمع |
| افزایش سرمایه 200 درصدی یا بیشتر از طریق سهام جایزه (جلسه هیئت مدیره با مجمع عمومی فوق‌العاده) | 1 روز کاری پیش از مجمع تا زمان ثبت افزایش سرمایه و قابل معامله‌شدن سهام جایزه |
| افشای اطلاعات با اهمیت گروه الف | 1 روز کاری |
| افشای اطلاعات با اهمیت گروه ب 1. افشای اطلاعات در ساعات خارج از بازار 2. افشای اطلاعات قبل از 90 دقیقه پایانی بازار 3.افشای اطلاعات در 90 دقیقه پایانی بازار | 1. 90 دقیقه ابتدایی جلسه معاملاتی بعدی 2. حداکثر 60 دقیقه 3. تا پایان همان جلسه معاملاتی |
| نوسان بیش از 50 درصدی قیمت در 15 جلسه معاملاتی متوالی | حداکثر 2 روز کاری |
| نوسان بیش از 20 درصدی قیمت در 5 جلسه معاملاتی متوالی | حداکثر 60 دقیقه |
| مظنون‌شدن به دستکاری قیمت | حداکثر 1 روز کاری |
| مظنون‌شدن به دستکاری بازار | حداکثر 5 روز کاری |
| تغییر در طبقه‌بندی تابلو | مطابق با پیام ناظر |
| پایان مهلت پذیره نویسی حق تقدم | مطابق با پیام ناظر |
نحوه اطلاع رسانی توقف و گشایش نماد
هنگامی که توقف نماد با اطلاع قبلی باشد، ناظر بازار در همان روز در سایت tsetmc.com پیامی با محتوای توقف نماد در پایان روز معاملاتی منتشر میکند. توقف نماد بدون اطلاع قبلی نیز عموما به علت‌های مختلفی مانند تعدیل سود شرکت، مظنون‌شدن به استفاده از اطلاعات پنهانی یا دستکاری قیمت، با هدف درخواست شفاف‌سازی از شرکت انجام میشود.
در ادامه بازگشایی نمادها در بورس دارای قوانین و شرایط مخصوص خود است. پس از برطرف شدن موانع توقف نماد و در صورتی که دلیلی برای توقف نماد وجود نداشته باشد، پیامی توسط ناظر بازار در سایت tsetmc.com ارسال میشود و از بازشدن نماد خبر می‌دهد.
جمع‌بندی
در این مقاله به بررسی یکی از وضعیت‌های نماد معاملاتی تحت عنوان توقف نماد در بورس پرداخته شد. متوقف شدن نمادها در بورس دلایل مختلفی دارند که در این مقاله به آن‌ها پرداخته شد. همانطور که گفته شد مدت توقف و بازگشایی ممکن است متفاوت باشد. در این صورت، بسیاری از سهامداران ممکن است که با توجه به دلایل مختلف از جمله خواب پول یا کاهش قیمت نسبت به فروش سهم خود اقدام کنند. بنابراین، افرادی که با هدف رسیدن به سود خوب در بازار بورس فعالیت می‌کنند، باید با علل توقف نمادها در بورس به خوبی آشنا شوند.
