بازار موازی چیست؟ معرفی و مقایسه انواع آن
خریداران و فروشندگان معاملات خود را در بستر بازارهای مالی انجام می‌دهند و به همین دلیل بازارهای مختلفی برای این کار به وجود آمده که باهم در رقابت هستند. به بازارهای رقیبی که در یک راستا حرکت می‌کنند بازارهای موازی می‌گویند که در این مقاله به تعریف بازارهای موازی و انواع آن پرداخته شده است.
آشنایی با بازار موازی
بازار موازی به بازارهایی گفته می‌شود که بر فعالیت یکدیگر اثر گذار می‌گذارند و باهم رقابت می‌کنند. سرمایه‌گذاران برای کسب درآمد و سرمایه‌گذاری بنا بر اهداف خود در این بازارها فعالیت می‌کنند. در ایران رایج‌ترین بازار در بین فعالان بازارهای مالی، طلا است.
به طور مثال اگر بهای تمام شده یک شرکت ساختمانی بر اساس نرخ دلار تعیین شود و محصول نهایی آن نیز مسکن باشد، تغییرات قیمت دلار بر میزان تولیدات و هزینه‌های شرکت تاثیرگذار است. همچنین اگر قیمت دلار تغییر کند نرخ قیمت مسکن نیز تحت تاثیر قیمت دلار، تغییر می‌کند.
انواع بازارهای موازی با بورس
بازارهای موازی با بازار بورس شامل بازار ارز، طلا، مسکن، خودرو، ارز دیجیتال و همچنین سپرده‌های بانکی است که در ادامه هر کدام به طور کامل توضیح داده می‌شود.
بازار ارز
یکی از بازارهای موازی با بورس در ایران، بازار ارز است زیرا نرخ ارز بر میزان تولید، هزینه، قیمت‌گذاری شرکت‌های بورسی و همچنین قدرت خرید مصرف‌کنندگان اثرگذار است. معامله‌گران با سرمایه‌گذاری در بازار ارز، تلاش می‌کنند که با توجه به نوسانات قیمت از دارایی خود سود کسب کنند. در این بازار انواع ارزهای خارجی معامله می‌شود که مهم‌ترین و رایج‌ترین، دلار است. این بازار ریسک بالایی دارد و عواملی مثل روابط بین‌المللی، واردات و صادرات، شرایط سیاسی و سیاست‌های بانک مرکزی بر آن تاثیر دارد. در این بازار انواع ارزهای خارجی معامله می‌شود که مهم‌ترین و رایج‌ترین آن‌ها، دلار است که بازدهی سالانه آن تا زمان نگارش این مقاله برابر با 52.71 است.
بازار طلا و سکه
بازار طلا و سکه یکی از بازارهای موازی با بورس در ایران است که محبوبیت زیادی در بین سرمایه‌گذاران دارد، این بازار مناسب سرمایه‌گذاری در بلند مدت است و افراد با مقدار سرمایه دلخواه می‌توانند در بازار طلا فعالیت داشته باشند. این بازار به طور مستقیم از تغییرات قیمت ارز تاثیر می‌گیرد، به طوری که قیمت طلا در بازار ایران به صورت لحظه‌ای با توجه به نوسانات دلار تغییر می‌کند. به طور کلی قیمت طلا در ایران وابسته به دو فاکتور است که به شرح زیر است:
- قیمت طلای جهانی (انس جهانی طلا)
- قیمت دلار در ایران
لازم به ذکر است که بازدهی سالانه طلای 18 عیار تا زمان نگارش این مقاله در ایران برابر 111.85 است.
بازار مسکن
بازار مسکن یک بازار موازی با بورس است که یکی از بسترهای سرمایه‌گذاری پرطرفدار در ایران است. این بازار در ایران تحت تاثیر تورم است و در سالیان اخیر رشد قابل توجهی داشته و در سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت سودآوری قابل توجهی دارد. این بازار در مقایسه بازارهای موازی بورس نیاز به سرمایه بیشتری دارد. بازدهی بازار موازی مسکن را نمی‌توان به طور دقیق پیش‌بینی کرد زیرا در این بازار اطلاعات کافی در دسترس قرار ندارد.
سپرده‌های بانکی
یکی دیگر از بازارهای موازی، سرمایه‌گذاری در بانک‌ها و موسسات مالی است که بدون ریسک است و سود ثابتی دارد. در این روش، افراد می‌توانند با افتتاح حساب در بانک‌ها از دارایی خود به صورت ماهیانه یا سالیانه کسب سود کنند. با توجه به نرخ تورم در ایران و مقدار ثابت سود، این روش سودآوری کمی دارد و همچنین با نگه‌داری پول در بانک ممکن است که ارزش پول کاهش یابد. بازدهی سالیانه سپرده‌گذاری در بانک تا زمان نگارش این مقاله برابر با 30 درصد است و مزیت آن سود ثابت و نداشتن ریسک است.
بازار خودرو
بازار خودرو یکی از بازارهای موازی بازار سرمایه است و افراد با خرید خودروهای داخلی و خارجی می‌توانند در این بازار سرمایه‌گذاری کنند. سرمایه‌گذاران برای فعالیت در این بازار است لازم است که سرمایه لازم برای خرید خودرو را داشته باشند. بازار خودرو در ایران در سال‌های اخیر باتوجه به تورم و افزایش قیمت ارز، رشد بالایی داشته است. به دلیل محدودیت در واردات خودرو و تعرفه سنگین آن در چند سال اخیر رشد قیمت‌های این بازار را بیشتر کرده است. بیشترین میزان بازدهی برای خودروهای داخلی برای پژو 207 پانوراما است که برابر با 27 درصد تا زمان نگارش این مقاله است.
بازار ارز دیجیتال
بازار کریپتوکارنسی یا ارز دیجیتال یک بازار موازی بورس است که بستری پرطرفداری در بین سرمایه‌گذاران است و انواع ارزهای دیجیتال در آن عرضه می‌شود. این بازارها بدون نهادهای مرکزی و نظارت دولتی اداره می‌شوند و معامله‌گران می‌توانند به صورت مستقیم با یکدیگر به مبادله ارزهای دیجیتال بپردازند. خرید و فروش ارزهای دیجیتال از طریق صرافی‌های دیجیتال انجام می‌شود. سرمایه‌گذاران برای ورود به این بازار باید در صرافی‌ها ثبت نام کنند پس از تایید هویت می‌توانند کیف‌پول دیجیتال ایجاد کنند. بعد از واریز سرمایه به صرافی، آن‌ها می‌توانند ارز مورد نظر را خریداری کنند. این بازار محدودیت زمانی ندارد و افراد در هر ساعتی که بخواهند می‌توانند اقدام به خرید یا فروش ارز دیجیتال کنند. دو ارز پرطرفدار در این بازار بیت‌کوین و اتریوم هستند. بازدهی دلاری سالیانه بیت‌کوین برابر با 86.99 (مثبت) درصد است و اتریوم نیز برابر با 3- (منفی) درصد است.
مقایسه بازارهای موازی برای سرمایه‌گذاری
بازارهای موازی به‌طور کلی فرصت‌های متنوعی برای سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کنند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و بسته به میزان ریسک، نقد شوندگی، سوددهی، بازه زمانی و سرمایه اولیه سرمایه‌گذار با یکدیگر متفاوت هستند. در ادامه به مقایسه بازارهای موازی با یکدیگر از طریق این فاکتورها پرداخته می‌شود.
ریسک: افراد باتوجه به میزان ریسک‌پذیری باید بستر معاملاتی مناسب خود را انتخاب کنند که در بین بازارهای موازی با بورس، کم‌ترین مقدار ریسک برای سپرده بانکی و پس از آن نیز بازار طلا است.
بازدهی: میزان ریسک و بازده باهم رابطه مستقیم دارد و با توجه به این مسئله، بازارهای ارز و ارز دیجیتال در مقایسه با دیگر بازارها دارای نوسانات شدید هستند و درنتیجه سوددهی بیشتری نیز دارند.
سرمایه اولیه: برخی از بازارها مانند مسکن و خودرو، نیاز به مقدار سرمایه مشخص و کافی برای خرید و ورود به معامله دارند اما بازارهای ارز، ارز دیجیتال و در مواردی نیز بازار طلا نیاز به سرمایه مشخصی یا زیادی ندارند.
نقد شوندگی: مدت زمان تبدیل دارایی و سود به پول نقد یکی از فاکتورهای مهم برای سرمایه‌گذاری است که در بازارهای مختلف بر حسب مدت زمان سرمایه‌گذاری، شرایط و قوانین بازار متفاوت است. بیشترین نقد شوندگی در بازارهای موازی برای سپرده بانکی، بازارهای ارز و ارز دیجیتال است و افراد می‌توانند پول خود را به سرعت از صرافی (برای ارز دیجیتال از صرافی‌های دیجیتال) یا بانک دریافت کنند.
جدول زیر به مقایسه انواع بازارهای موازی پرداخته است.
جمع‌بندی
بازارهای موازی، بازارهای رقیبی هستند که بر فعالیت یکدیگر تاثیر می‌گذارند. در ایران بازارهای موازی بورس شامل بازار طلا، مسکن، خودرو، ارز دیجیتال و سپرده‌های بانکی است که افراد با توجه به اهداف، استراتژی و ریسک‌پذیری خود در هر کدام از این بسترها سرمایه‌گذاری می‌کنند.
