سامانه معاملاتی چیست؟ ویژگی‌ها، نحوه استفاده و انواع آن

سامانه معاملاتی نرم‌افزاری است که فرآیند انجام معاملات در بازارهای مالی را تسهیل می‌کند. این سامانه‌ها به معامله‌گران و سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که بدون نیاز به حضور فیزیکی در بورس، معاملات خود را آنلاین انجام دهند. سامانه معاملاتی معمولا شامل ابزارهایی برای مشاهده و تحلیل بازار، ثبت سفارشات خرید و فروش، مشاهده وضعیت موجودی و پورتفوی سرمایه‌گذاری و گزارش‌گیری از عملکرد معاملاتی است. به کمک این سامانه می‌توان اقدام به خرید و فروش سهام عادی و سایر اوراق بهادار کرد. در این مقاله، به بررسی مفهوم و انواع سامانه معاملاتی و ویژگی‌های آن پرداخته شده است.

ضرورت استفاده از سامانه معاملاتی

همانطور که در ابتدا بیان شد، برای انجام معاملات در بورس، وجود یک سامانه معاملاتی برای انجام معاملات در کوتاه‌ترین زمان ممکن ضروری است. در گذشته، افراد برای خرید و فروش سهام ابتدا به سازمان بورس مراجعه می‌کردند، سپس مراحل به صورت تلفنی و بعد از طریق سفارش اینترنتی انجام می‌شد. تمامی این روندها بسیار کند و زمان‌بر بود. همچنین، احتمال اشتباهات و ثبت سفارشات غلط وجود داشت. با پیشرفت تکنولوژی، بستر آنلاینی به نام سامانه معاملاتی برای خرید و فروش سهام ایجاد شد. کارگزاری‌ها، به‌عنوان واسط بین سرمایه‌گذاران و سازمان بورس، با راه‌اندازی این سامانه‌ها به افراد در راستای خرید و فروش سهام در زمانی کوتاه و سریع کمک کردند. پیش از راه‌اندازی سامانه‌های معاملاتی، نیاز به انجام معاملات با سرعت بالا احساس می‌شد، چرا که تاخیر حتی چند دقیقه‌ای ممکن بود باعث خرید سهم با مبلغ بالاتری شود.

چگونه می‌توان از سامانه معاملاتی استفاده کرد؟

ابتدا برای سرمایه‌گذاری در بورس به عنوان یکی از نهادهای مالی مهم، دریافت کد بورسی الزامی است. این کد را می‌توان به‌صورت آنلاین از طریق سامانه سجام و با گذراندن مراحل احراز هویت دریافت کرد. پس از آن، باید در کارگزاری دلخواه ثبت‌نام کرده تا از سامانه‌های معاملاتی مرتبط با آن کارگزاری استفاده کرد. کارگزاری پس از ثبت‌نام، کد آنلاینی را در اختیار متقاضی قرار می‌دهد. افراد با استفاده از این کد می‌توانند نماد مورد نظر خود را جستجو کرده و از قیمت، حجم معاملات و اطلاعات دیگر آگاه شوند، سپس در صورت تمایل تصمیم به خرید سهم بگیرند.

در سامانه‌ معاملاتی، به‌طور خودکار مبلغ خرید سهام از حساب بورسی متقاضی کسر شده و مبلغ حاصل از فروش به حساب بورسی آنان واریز می‌شود. علاوه بر این، سرمایه‌گذاران می‌توانند هر لحظه موجودی حساب بورسی خود را مشاهده کنند. این روند سریع باعث رشد و توسعه بازار سرمایه و اقتصاد کشور شده است.

ویژگی‌های سامانه‌های معاملاتی

سامانه معاملاتی آنلاین بورسی باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد. این ویژگی‌ها می‌توانند به افراد در انتخاب بهترین سامانه معاملاتی بورس کمک کنند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود:

• نمایش تمامی سهام بازار به همراه نمودارهای قیمتی در تایم فریم‌های مختلف
• محیط کاربری ساده و قابل درک برای کاربران
• دسترسی به ابزارهای تحلیل تکنیکال
• امکان ذخیره تحلیل‌های گذشته برای دسترسی مجدد
• قابلیت ذخیره‌سازی تمپلیت‌های تحلیلی
• نمایش روند تغییرات و وضعیت پرتفوی معاملاتی
• ارائه نرم‌افزار برای موبایل
• سرعت بالای آپلود داده‌ها از دیتابیس بورس
• فیلترهای هوشمند برای انجام معاملات دقیق‌تر
• دسترسی به داده‌های تحلیل و بنیادی مرتبط با نمادها
• امکان انجام معاملات سهام و اوراق مشتقه در یک پلتفرم

مزایای سامانه معاملات کارگزاری

در ادامه به مزایای سامانه معاملات کارگزاری پرداخته شده است.

دسترسی بدون محدودیت به بازار: سرمایه‌گذاران می‌توانند از هر جایی که به اینترنت دسترسی دارند و در هر زمانی که بخواهند، معاملات خود را انجام دهند. این امر باعث افزایش دسترسی به بازارهای مالی برای عموم مردم شده است.

سرعت بالا در معاملات: سرعت انجام معاملات یکی از بزرگترین مزایای سیستم‌های معاملاتی آنلاین است. در گذشته، معاملات باید از طریق تماس تلفنی با کارگزاران انجام می‌شد که ممکن بود زمان‌بر و مستعد خطا باشد. اما اکنون این فرآیند به طور کامل خودکار شده و به سرعت انجام می‌شود.

کاهش خطاهای انسانی: استفاده از سامانه‌های معاملاتی آنلاین به طور قابل توجهی اشتباهات انسانی در فرآیند ثبت سفارشات، خرید و فروش اوراق بهادار و دیگر فعالیت‌های معاملاتی را کاهش می‌دهد. این باعث دقت بیشتر و کاهش ریسک‌های ناشی از خطاهای معاملاتی می‌شود.

دسترس‌پذیری اطلاعات: با جستجو در نمادهای مختلف سهام، سرمایه‌گذاران می‌توانند به سرعت اطلاعات مربوط به وضعیت بازار، نمودارهای قیمت و تغییرات مختلف را دریافت کنند. این اطلاعات به آن‌ها کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری در مورد خرید یا فروش اوراق بهادار خود اتخاذ کنند.

استفاده از استراتژی‌های معاملاتی سریع: به دلیل سرعت بالای سیستم‌های آنلاین، افراد می‌توانند استراتژی‌های معاملاتی خود را به‌سرعت و در زمان‌های کوتاه عملی کنند. این امر به خصوص در بازارهایی با نوسانات بالا که نیاز به واکنش سریع دارند، اهمیت زیادی دارد.

انواع سامانه معاملاتی

همانطور که پیش‌تر ذکر شد، سامانه‌های معاملاتی با هدف تسهیل روند انجام معاملات به وجود آمده‌اند و عملکردی مشابه دارند. با این حال، تفاوت‌هایی میان این سامانه‌ها وجود دارد که باعث می‌شود مشتریان در انتخاب کارگزاری خود دقت بیشتری به خرج دهند. در ادامه برخی از سامانه‌های معاملاتی نوشته شده‌اند.

سامانه‌های معاملاتی مربوط به کارگزاری بیدار

• تی‌اس‌ای تریدر (TSETRADER): این سامانه معاملاتی با ظاهری مشابه به سایت بورس تهران (TSETMC) طراحی شده است.
• بیدار تریدر: از این سامانه می‌توان در گوشی همراه خود نیز استفاده کرد.

سامانه‌های معاملاتی مربوط به کارگزاری مفید

• ایزی تریدر: این سامانه قابلیت استفاده از طریق وب و موبایل را دارد.
• مفید آنلاین: این سامانه جدیدتر از ایزی تریدر است که توسط کارگزاری مفید راه‌اندازی شده است.

سامانه‌های معاملاتی مربوط به کارگزاری کاریزما

• سامانه معاملاتی اکسیر: از این سامانه می‌توان برای خرید و فروش سهام، عرضه‌های اولیه، صندوق‌های قابل معامله و اوراق بدهی و تامین مالی استفاده کرد.
• سامانه معاملات آفلاین: امکان خرید و فروش سهام، صندوق‌های قابل معامله و اوراق بدهی به‌صورت آفلاین در این سامانه وجود دارد.
• سامانه مشتقات اوراق بهادار: این سامانه امکان معامله اوراق آتی و اختیار معامله را علاوه بر سهام فراهم می‌کند.
• سامانه معاملات فیزیکی بورس کالا (EBGO): این سامانه امکان انجام معاملات بورس کالا مانند خرید خودرو را فراهم می‌آورد.
• سامانه مشتقات بورس کالا: این سامانه برای معامله و تسویه مشتقات بورس کالا طراحی شده است.

سامانه‌ معاملاتی کارگزاری آگاه

• آساتریدر آگاه: استفاده از این سامانه در کامپیوتر و گوشی همراه امکان‌پذیر است.

سامانه‌ معاملاتی کارگزاری فارابی

• فارابیکسو: این سامانه علاوه بر امکانات لازم برای یک سامانه معاملاتی، با شعار «معاملات سریع و آسان» شناخته می‌شود.

سامانه‌های معاملاتی کارگزاری کیان

• کیان‌تریدر: این سامانه به کاربران امکان می‌دهد سفارش‌های پیش‌نویس برای خرید و فروش سهام ایجاد کنند. همچنین از معاملات آپشن پشتیبانی می‌کند.
• اکسیر: سامانه‌ای با قابلیت ارسال سفارشات با حجم بیشتر از آستانه تعداد است.

سامانه‌های معاملاتی کارگزاری پیشرو (اندیشه و دانش پیشرو)

• سامانه معاملات آنلاین (تدبیر): این سامانه امکان دسترسی مستقیم به بازار سرمایه و انجام معاملات آنلاین را برای کاربران فراهم می‌کند.
• بورس کالای پیشرو: این سامانه برای معاملات کالاهای پذیرفته‌شده در بورس کالا طراحی شده است.
• نسخه موبایلی تحت وب: این نسخه محیطی متناسب با تلفن همراه فراهم می‌کند و انجام معاملات با گوشی همراه را ساده‌تر می‌سازد.

سامانه‌های معاملاتی کارگزاری دنیای نوین

• آنلاین پلاس (Online Plus): این سامانه علاوه بر معاملات سهام، امکان معامله ابزارهای مشتقه را نیز فراهم می‌سازد و برای معامله‌گران حرفه‌ای مناسب است.

سامانه‌های معاملاتی کارگزاری بانک پاسارگاد

• پلتفرم‌های اختصاصی: این سامانه‌ها برای معامله‌گران طراحی شده‌اند و نسخه‌های مختلفی از آن‌ها متناسب با سیستم‌عامل‌های رایانه و تلفن همراه ارائه شده است.

سامانه‌های معاملاتی کارگزاری حافظ

• سامانه مطالعاتی: این کارگزاری دارای سامانه مطالعاتی پرسرعت و ایمن است.

سامانه‌های معاملاتی کارگزاری بورسیران

• سامانه‌های معاملاتی مختلف: این کارگزاری از مزیت برخورداری ازسامانه‌های معاملاتی متنوع برخوردار است.

سامانه‌های معاملاتی کارگزاری رابین

• پنل اختصاصی برای معاملات: این کارگزاری دارای پنل اختصاصی جهت انجام معاملات در بازارهای مختلف است.
• پلتفرم‌های متنوع: یکی از ویژگی‌های متمایز رابین، بهره‌مندی از پلتفرم‌های معاملاتی متعدد متناسب با نیازهای مختلف کاربران است.

تفاوت سامانه‌های معاملاتی

سامانه‌های معاملاتی نرم‌افزارهایی هستند که امکان مشاهده و تحلیل سهم‌ها، واریز وجه، ثبت سفارش خرید و فروش و دسترسی به اطلاعات لحظه‌ای بازار را به صورت آنلاین فراهم می‌کنند. یک سامانه کامل باید حداقل امکاناتی همچون امکان انجام معاملات سهام و مشتقه در یک محیط واحد و همچنین ارائه نرم‌افزار موبایلی قدرتمند را در اختیار کاربران قرار دهد. در ادامه تعدادی از سامانه‌های معاملاتی با یکدیگر مقایسه شده‌اند. 

سامانه‌های معاملاتی در بازارهای جهانی

سامانه‌های معاملاتی تنها محدود به بازار ایران نیستند و در سطح جهانی نیز نقش کلیدی در انجام معاملات، تحلیل داده‌ها و دسترسی سریع به اطلاعات بازار ایفا می‌کنند. این سامانه‌ها امکانات متنوعی از جمله امکان انجام معاملات سهام، اوراق بدهی، مشتقات، ارزهای دیجیتال و کالاها در بسترهای آنلاین و موبایلی برای معامله‌گران فراهم می‌کنند. یکی از مزایای اصلی استفاده از سامانه‌های معاملاتی، امکان پیاده‌سازی استراتژی‌های معاملاتی خودکار است. در بازارهای جهانی، معامله‌گران می‌توانند با برنامه‌نویسی، فرآیند خرید و فروش را به سامانه واگذار کنند تا معاملات به‌صورت خودکار انجام شوند.

فعالیت در حوزه‌هایی مانند بورس کالا، اوراق بهادار، طلا و سایر دارایی‌ها، در سراسر جهان طرفداران زیادی دارد و سامانه‌های معاملاتی با فراهم کردن دسترسی آنلاین، انجام این معاملات را تسهیل می‌کنند. برخی از کارگزاری‌های داخلی نیز در ارائه خدمات نوین به مشتریان، نگاه خود را به استانداردها و بازارهای بین‌المللی معطوف کرده‌اند و سعی می‌کنند قابلیت‌ها و ابزارهای جهانی را در خدمات خود لحاظ کنند.

لازم به ذکر است که سامانه‌های نام‌آشنایی مانند اکسیر، صحرا، آساتریدر آگاه و تدبیر همگی مربوط به خدمات کارگزاری‌های ایرانی هستند و به طور مستقیم برای معامله در بازارهای جهانی طراحی نشده‌اند. با این حال، اصول عملکرد و امکانات آن‌ها، از جمله ثبت سفارش، دسترسی لحظه‌ای به اطلاعات بازار و اجرای معاملات خودکار، مشابه سامانه‌های جهانی عمل می‌کند و مسیر ورود معامله‌گران به بازارهای بین‌المللی را هموار می‌سازد.

جمع‌بندی

سامانه‌های معاملاتی آنلاین ابزارهای ضروری برای بورس به شمار می‌آیند که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند تا معاملات خود را با سرعت و دقت بیشتری انجام دهند. این سامانه‌ها با ارائه امکاناتی نظیر دسترسی به داده‌های بازار، ابزارهای تحلیل تکنیکال و بنیادی، مشاهده لحظه‌ای قیمت‌ها و امکان ثبت سفارش خرید و فروش، نقش مهمی در تصمیم‌گیری آگاهانه و مدیریت بهینه سرمایه ایفا می‌کنند.