جریان نقدی (Cash Flow) چیست؟ + تفاوت آن با سود
جریان نقدی یکی از مفاهیم کلیدی در تحلیل مالی بنگاه‌های اقتصادی است. با وجود ظاهر ساده، نقشی اساسی در ارزیابی وضعیت واقعی یک شرکت دارد. بررسی دقیق آن، امکان شناخت بهتر عملکرد مالی و توان تصمیم‌گیری در سطح راهبردی را فراهم می‌کند. جریان نقدی بیانگر ورود و خروج واقعی سرمایه در واحد اقتصادی است، در حالی که سود لزوما بازتاب‌دهنده وضعیت واقعی عملکرد مالی شرکت نیست. چرا که تحلیل‌هایی که تنها بر سود و زیان تمرکز دارند، بخشی از واقعیت را نادیده می‌گیرند. در مقابل، Cash Flow تصویری شفاف از توان مالی، پایداری و قابلیت ادامه فعالیت‌های اقتصادی ارائه می‌دهد. در ادامه به مفهوم جریان نقدی و تفاوت آن با سود پرداخته می‌شود.
مفهوم جریان نقدی (Cash Flow)
جریان نقدی به مجموع مبالغ نقدی و غیرنقدی اشاره دارد که در یک کسب‌وکار وارد یا از آن خارج می‌شوند. برخلاف درآمد که ممکن است شامل مواردی باشد که هنوز پول برای آن‌ها دریافت نشده است، Cash Flow تنها به جریان واقعی سرمایه مربوط می‌شود. در کسب‌وکارها، جریان نقدی می‌تواند مثبت یا منفی باشد. زمانی که مثبت است، باعث رشد و بقای شرکت می‌شود. زیرا به این معنا خواهد بود که مبلغ پول وارد شده به کسب‌وکار از هزینه‌ها و تعهدات مالی آن بیشتر بوده است. در نتیجه، شرکت قادر به پرداخت بدهی‌ها، انجام سرمایه‌گذاری‌های جدید، توزیع سود به سهامداران و غیره خواهد بود. از سوی دیگر، جریان نقدی منفی به معنای آن است که سرمایه‌های خروجی از شرکت بیشتر از ورودی‌ها هستند، که این وضعیت می‌تواند منجر به مشکلات مالی و حتی ورشکستگی شرکت شود. به همین منظور بررسی این پارامتر کمک به ارزیابی دقیق‌تر وضعیت مالی و نقدینگی شرکت می‌کند و به تصمیم‌گیری‌های مالی موثرتر منتهی می‌شود.
همواره شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی مدیریت بهینه جریان نقدی را در الویت کارهای خود قرار می‌دهند. چرا که یکی از ارکان حیاتی بقا و رشد هر کسب‌وکار شناخته می‌شود. همچنین کمبود نقدینگی یکی از مهم‌ترین دلایل شکست بسیاری از کسب‌وکارها، به‌ویژه شرکت‌های کوچک و استارت‌آپ‌ها است. لازم به ذکر است این مشکل در شرکت‌های نوپا (به دلیل داشتن منابع محدود) از اهمیت بیشتری برخوردار است و در بسیاری از موارد، به‌عنوان یکی از علل اصلی عدم موفقیت آن‌ها شناخته می‌شود.
- مقاله پیشنهادی: «صورت جریان وجوه نقد چیست؟»
انواع جریان نقدی
جریان نقدی (Cash Flow) به طور کلی به سه نوع تقسیم می‌شود که هر یک ویژگی‌های خاص خود را داشته و می‌توانند در شرایط مختلف مثبت یا منفی باشند. در ادامه به تعریف هر یک از آن‌ها پرداخته می‌شود.
جریان نقد عملیاتی (Operating Cash Flow)
جریان نقد عملیاتی به وجوه نقدی اشاره دارد که از فعالیت‌های روزمره و اصلی یک شرکت به‌دست می‌آیند. به زبان ساده، این جریان مربوط به عملیات کسب‌وکار است که شامل درآمدها و هزینه‌های مربوط به تولید و فروش کالا یا خدمات می‌شوند. برای شرکت‌های نوپا که معمولا در تلاش برای گسترش و رشد بیشتر هستند، داشتن Operating Cash Flow مثبت از اهمیت بالایی برخوردار است. چرا که نشان‌دهنده توانایی شرکت در تولید پول از فعالیت‌های تجاری اصلی خود خواهد بود.
جریان نقدی سرمایه‌گذاری (Investing Cash Flow)
Investing Cash Flow به مبالغی اطلاق می‌شود که برای سرمایه‌گذاری در دارایی‌های بلندمدت، خرید تجهیزات یا سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار مصرف می‌شود. همچنین هر گونه مبلغی که از فروش دارایی‌ها یا سرمایه‌گذاری‌ها به حساب شرکت وارد می‌شود، جزو جریان نقدی سرمایه‌گذاری به شمار می‌آید. منفی بودن جریان نقدی سرمایه‌گذاری همیشه به معنای بد بودن وضعیت نیست، بلکه در شرکت‌هایی که به طور فعال در حال گسترش کسب‌وکار خود از طریق سرمایه‌گذاری در دارایی‌های جدید هستند، ممکن است Cash Flow سرمایه‌گذاری منفی باشد.
- مقاله‌ی پیشنهادی: «سرمایه‌گذاری در بورس»
جریان نقدی مالی (Financing Cash Flow)
Financing Cash Flow شامل وجوهی است که میان شرکت و منابع مالی آن مانند سرمایه‌گذاران، طلب‌کاران یا مالکان جابه‌جا می‌شود. این جریان نقدی به تمامی هزینه‌های مربوط به پرداخت بدهی‌ها، سود سهامداران، حقوق و دستمزد کارکنان اشاره دارد. در واقع، Financing Cash Flow نمایانگر تعاملات مالی یک شرکت با سرمایه‌گذاران و تامین‌کنندگان منابع مالی آن است.
در نهایت، تحلیل این سه نوع جریان نقدی می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا وضعیت مالی خود را بهتر درک کرده و تصمیمات استراتژیک بهتری برای رشد و توسعه آینده اتخاذ کنند.
محاسبه Cash Flow
برای محاسبه جریان نقدی یک شرکت، باید تمامی ورودی‌ها و خروجی‌های نقدی آن در نظر گرفته شوند. در این بخش به معرفی روش‌های اصلی محاسبه Cash Flow پرداخته می‌شود.
استهلاک + سود خالص = جریان نقد حسابداری
فرمول گفته شده معمولا برای محاسبه جریان نقدی عملیاتی (Operating Cash Flow) استفاده می‌شود. جریان نقد حسابداری نشان‌دهنده مقداری است که از طریق سود خالص و هزینه‌های غیرنقدی مانند استهلاک به‌دست می‌آید.
جریان‌های نقد خروجی طی دوره – جریان نقد ورودی طی دوره = خالص جریان نقد صاحبان سهام
معادله فوق به محاسبه Cash Flow ناشی از فعالیت‌های مالی شرکت (Financing Cash Flow) اشاره دارد. با تفاضل جریان‌های نقدی خروجی و ورودی، می‌توان وضعیت جریان نقدی ناشی از فعالیت‌های مرتبط با صاحبان سهام را محاسبه کرد.
خالص جریان نقد بدهی‌ها + خالص جریان نقد صاحبان سهام = جریان نقد شرکت
فرمول نوشته شده به مجموع جریان‌های نقدی ناشی از بدهی‌ها و فعالیت‌های مالی مرتبط با صاحبان سهام اشاره دارد و نشان می‌دهد که مجموع آن‌ها Cash Flow کل شرکت را تشکیل می‌دهند.
سود و جریان نقدی با هم چه تفاوتی دارند؟
در کسب‌وکار، دو معیار مهم و تاثیرگذار از جمله سود و جریان نقدی برای ارزیابی وضعیت مالی شرکت‌ها وجود دارند. این دو مفهوم با هم تفاوت‌های زیادی دارند. در واقع سود نشان‌دهنده مبلغی است که پس از کسر تمام هزینه‌ها و مخارج از درآمد حاصل می‌شود. سود به‌طور مستقیم نشان‌دهنده توانایی شرکت در کسب درآمد از فعالیت‌های خود است. اما جریان نقدی چیزی متفاوت است.Cash Flow به مبالغ واقعی پولی اشاره دارد که از حساب شرکت وارد یا خارج می‌شود و برخلاف سود، وابسته به زمان‌بندی پرداخت‌ها و دریافت‌ها است.
جریان نقدی و سود در برخی موارد ممکن است به طور موازی پیش بروند، اما در برخی شرایط ممکن است یکی از این دو معیار نسبت به دیگری اولویت پیدا کند. برای مثال، ممکن است یک شرکت با وجود جریان نقدی منفی، از نظر سودآوری موفق باشد. در چنین حالتی، اگرچه Cash Flow منفی است، اما در آینده و پس از بازده این سرمایه‌گذاری‌ها، درآمد شرکت افزایش خواهد یافت. در نهایت، تفاوت‌های بین سود و جریان نقدی به این دلیل اهمیت دارد که هرکدام نمایانگر جنبه‌ای متفاوت از وضعیت مالی شرکت‌ها هستند. برای ارزیابی دقیق‌تر از وضعیت مالی یک کسب‌وکار، ضروری است که هر دو شاخص سود و جریان نقدی مورد توجه قرار گیرند.
کاربرد جریان نقدی Cash Flow
جریان نقدی در مدیریت کسب‌وکارها و تحلیل‌های مالی، نقش قابل‌توجهی ایفا می‌کند. این شاخص معمولا در آغاز یک پروژه تعریف شده و در طول زمان به‌روزرسانی می‌شود. در مراحل ابتدایی فعالیت مشاغل، جریان نقدی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. چرا که هزینه‌ها به‌سرعت افزایش می‌یابند، در حالی‌که ممکن است درآمدی برای تامین نقدینگی وجود نداشته باشد. این مسئله به‌ویژه در مورد کسب‌وکارهای نوپا یا فعالیت‌هایی که در آغاز با هزینه‌های سنگین راه‌اندازی روبه‌رو هستند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
لازم به ذکر است Cash Flow برای مشاغل فصلی که در طول سال دچار نوسانات زیادی در درآمد خود دارند، اهمیت ویژه‌ای دارد. چرا که افزایش یا کاهش درآمد می‌تواند بر نقدینگی تاثیرگذار باشد. جریان نقدی به منظور ارزیابی میزان کسری نقدینگی یک شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد و در تعیین این که یک شرکت به چه میزان Cash Flow نیاز دارد تا بتواند تعهدات مالی خود را پوشش دهد، نقش موثری ایفا می‌کند. همچنین این معیار برای سرمایه‌گذاری مجدد و رشد تجارت نیز ضروری است. در آخر باید گفت با استفاده از Cash Flow، مدت زمان لازم برای تبدیل وجه نقد به درآمد مشخص می‌شود. این به کسب و کارها کمک می‌کند تا پیش‌بینی کنند چه زمانی می‌توانند از مشتریان خود پول نقد دریافت کنند تا هزینه‌های تولید یا خدمات را پوشش دهند.
در نهایت، جریان نقدی می‌تواند برای تخصیص بودجه به پرداخت سود سهام به سرمایه‌گذاران استفاده شود، که به معنای پرداخت سود به سهامداران بر اساس موجودی نقدی موجود در شرکت است. این روند معمولا توسط شرکت‌ها به منظور جذب و حفظ سرمایه‌گذاران، افزایش اعتماد عمومی و ارائه بازدهی مناسب به سهامداران انجام می‌شود. استفاده از جریان نقدی به تقویت توان مالی و کاهش ریسک‌های اقتصادی در بلندمدت کمک می‌کند و نشان‌دهنده ثبات مالی و پایداری شرکت در برابر نوسانات بازار خواهد بود.
مطالعه‌ی مقاله‌ی «بودجه‌بندی مالی چیست؟» پیشنهاد می‌شود.
