آموزش تحلیل تکنیکال بصورت جامع, کاربردی و رایگان
به مطالعه رفتار نمودارها با استفاده از اطلاعات گذشته برای پیش‌بینی آینده روند قیمت‌ها، تحلیل تکنیکال گفته می‌شود. تحلیل تکنیکال یکی از روش‌های بررسی بازارهای مالی است. برخی از سهامداران برای رسیدن به سود بیشتر در کنار تحلیل‌های دیگر از تحلیل تکنیکال نیز استفاده می‌کنند. این تحلیل ترکیبی از روش‌های مختلف برای بررسی بازار است که هر یک از این روش‌ها اطلاعات جدیدی را در اختیار تحلیلگران بازار می‌گذارد. اما چیزی که در این مقاله مهم است چگونگی انتخاب و استفاده از این روش‌ها در بررسی نمودارهای مختلف است. بنابراین در این مقاله سعی شده است آموزش تحلیل تکنیکال رایگان در اختیار افراد قرار داده شود.
اهمیت تحلیل تکنیکال و آموزش آن
کاربران برای ورود به بازارهای مالی باید نسبت به اصول سرمایه‌گذاری در بورس و شاخص‌های موثر بر آن شناخت داشته باشند. برای سرمایه‌گذاری موفق در بورس لازم است فرصت درست و مناسب برای تصمیم‌گیری به خرید و فروش را دانست. از این رو بهتر است افراد مبتدی به آموزش کاربردی تحلیل تکنیکال و بنیادی اقدام کنند. آشنایی با تحلیل تکنیکال و ابزارهای آن می‌تواند مهارت و توانایی افراد را در زمینه سرمایه‌گذاری و خرید و فروش افزایش دهد و از به وجود آمدن ضرر و زیان جلوگیری کند. عموما افرادی که به دنبال سرمایه‌گذاری در بازه‌های کوتاه مدت هستند از این تحلیل استفاده می‌کنند، زیرا می‌توانند تغییرات قیمت‌ها و رفتار آن‌ها را با استفاده از شاخص‌ها و ابزارهای متفاوت در فریم‌های زمانی مختلف بررسی کنند و روند قیمت‌ها را پیش‌بینی کنند.
در نتیجه باتوجه به افق زمانی کوتاه مدت، قابلیت روانشناسی بازار، منابع در دسترس، تمرکز بر استراتژی و انعطاف‌پذیری در ابزارها، آموزش تحلیل تکنیکال از صفر دارای اهمیت زیادی است.
مفاهیم اولیه در تحلیل تکنیکال
پیش از پرداختن به آموزش گام به گام تحلیل تکنیکال، نیاز است با مفاهیم پایه و مهم که در این مسیر بسیار حائز اهمیت هستند، آشنا شد. اولین اقدام برای آشنایی با تحلیل تکنیکال دانستن رفتارهای بازار است. قیمت، حجم معاملات و زمان از اطلاعات مورد نیاز در بازار هستند. رفتار قیمت همواره در تحلیل‌ها نقش اصلی داشته و در ادامه حجم معاملات و زمان تکمیل کننده آن هستند. همچنین سه مبحث ابتدایی به‌عنوان پایه‌های تحلیل تکنیکال وجود دارند که به شرح زیر هستند:
- همه چیز در قیمت لحاظ شده است.
- قیمت‌ها بر اساس روندها حرکت می‌کنند.
- تاریخ تکرار می‌شود.
انواع قیمت در آموزش تحلیل تکنیکال
هر نمودار قیمتی در ساختار خود 4 نقطه کلیدی دارد که به شرح زیر هستند.
قیمت بازگشایی (open): اولین قیمت بعد از بازگشایی روزانه سهم را قیمت شروع یا بازشدن می‌گویند.
قیمت آخرین معامله (close): به آخرین قیمت معامله سهام پیش از بسته شدن، قیمت پایانی (close) گفته می‌شود.
بالاترین قیمت (high): به بیشترین قیمتی که یک سهم در یک روز معاملاتی تجربه می‌کند، بالاترین قیمت گفته می‌شود.
پایین‌ترین قیمت (low): به کمترین قیمت در یک روز معاملاتی، پایین‌ترین قیمت گفته می‌شود.
انواع نمودارها در تحلیل تکنیکال
آشنایی با نمودارهای قیمت و انواع آن‌ها از دیگر مفاهیم مورد نیاز در آموزش تحلیل تکنیکال کلاسیک هستند. نمودارهای قیمت در این تحلیل به‌عنوان هسته اصلی محسوب می‌شوند. این نمودارها از دو محور عمودی و افقی تشکیل می‌شوند که خط عمودی قیمت سهام یا دارایی و خط افقی بازه زمانی را نشان می‌دهد. نمودارها انواع مختلفی مانند نمودار خطی، میله‌ای، شمعی، حسابی و لگاریتمی را شامل می‌شوند که در مقاله انواع نمودارهای قیمت به طور کامل توضیح داده شده‌اند.
هر نمودار، تغییرات قیمت را در بازه‌های زمانی مختلف نشان می‌دهد، از این رو مهم است که با انواع نمودارها و ابزار قابل استفاده برای این نمودارها آشنا شد.
آموزش تحلیل تکنیکال مقدماتی
تحلیل تکنیکال را می‌توان به دو بخش مقدماتی و پیشرفته تقسیم کرد. در قدم اول برای بررسی رفتار بازار و تفسیر نمودارها به آموزش مفاهیمی مانند حجم معاملات، سطوح حمایت و مقاومت، روندها و نحوه استفاده آن‌ها در نمودار قیمتی نیاز است که در ادامه هر یک از موارد ذکرشده توضیح داده شده‌اند.
روندها
تغییرات قیمت بازار در بازه‌های زمانی مختلف به صورت امواج پی در پی نمایش داده می‌شوند که شامل موج‌های صعودی و نزولی هستند. برآیند حرکات این موج‌ها را روند می‌گویند. روند سه جهت صعودی، نزولی و خنثی دارد و از لحاظ بازه زمانی به روند بزرگ، کوچک و متوسط تقسیم می‌شوند. هر روند جزئی از روند پس از خودش است و در همان حال می‌تواند شامل روندهای کوچک دیگری نیز باشد. از روندها برای انتخاب زمان ورود و خروج از بازار استفاده می‌شوند. در تصویر زیر انواع روندها نشان داده شده است. همچنین برای آموزش کامل روند و نحوه ترسیم آن، مطالعه مقاله انواع روند پیشنهاد می‌شود.
حجم معاملات
منظور از حجم معاملات، تعداد معاملاتی است که در یک بازه زمانی بین خریداران و فروشندگان انجام می‌شود. حجم معاملات از شاخص‌های پرکاربرد در تحلیل تکنیکال است که تعداد سهام معامله شده در یک بازه زمانی را نشان می‌دهد، از این رو تاثیر زیادی در میزان ریسک معاملات دارد. این شاخص برای سنجش میزان نقدشوندگی استفاده می‌شود. حجم معاملات همسو با جهت روند اصلی است و در روندهای بزرگ با افزایش قیمت‌ها حجم معاملات نیز افزایش پیدا می‌کند. نمودارهای میله‌ای زیر سطح نمودار، نشان‌دهنده حجم معاملات هستند که می‌توان در تصویر زیر مشاهده کرد.
سطوح حمایت و مقاومت در آموزش تحلیل تکنیکال
از اتصال پایین‌ترین نقاط در موج نزولی خط حمایت تشکیل می‌شود. در این محدوده میزان تقاضا بر عرضه غلبه می‌کند و در نقطه انتهایی افراد تمایل به خرید دارند. اما در سطوح مقاومت بالعکس است. سطح مقاومت که از اتصال چند سقف قیمتی تشکیل می‌شود، در آن فشار فروش بر خرید غلبه می‌کند و در نتیجه کاهش قیمت و ادامه روند نزولی اتفاق می‌افتد. تحلیلگران از سطوح حمایت و مقاومت برای شناسایی مناطقی که احتمال بازگشت یا توقف در روند ممکن است بیشتر باشد، استفاده می‌کنند. کاربران سطوح قیمتی که در گذشته شاهد افزایش فعالیت معاملاتی بودند، در نظر گرفته و بر اساس آن‌ها اقدام به ورود یا خروج بازار می‌کنند.
روی خطی که ابتدا مقاومت بوده و اکنون نقش حمایتی دارد، می‌توان پس از شکست و با تعیین حد ضرر اقدام به خرید کرد.
کانال‌ها
خطوط کانال متشکل از دو خط موازی در نمودارها هستند که مسیر روند سهم در طی زمان را نشان می‌دهند. مانند سایر ابزارها سه نوع کانال صعودی، نزولی و رنج وجود دارد. هر چه کانال به مدت طولانی‌تری حفظ شود، همان اندازه از اعتبار بیشتری برخوردار است. شکسته‌شدن خط روند اصلی بیانگر وقوع تغییر مهم در روند است اما شکسته‌شدن خط کانال نشان‌دهنده شتاب بیشتر در روند است.
برای ترسیم خطوط کانال باید 4 نقطه تماس (دو نقطه سقف و دو نقطه کف) تشکیل داد. با انتخاب این نقاط، آن‌ها را به هم وصل کنید. با اتصال نقاط سقف به یک دیگر روند مقاومتی (خط روند) و با اتصال نقاط کف روند حمایتی (خط کانال) به دست می‌آید.
شناسایی الگوها در آموزش تحلیل تکنیکال
الگوهای قیمتی تصاویر و شکل‌هایی هستند که در نمودار قیمت ظاهر می‌شوند. این الگوها به دو دسته الگوهای برگشتی و الگوهای ادامه‌دهنده تقسیم می‌شوند و قابلیت پیش‌بینی شدن دارند. الگوهای برگشتی الگوهایی هستند که روند قیمت در آن‌ها تغییر جهت می‌دهد ولی الگوهای ادامه‌دهنده زمانی که بازار برای مدتی توقف می‌کند تشکیل می‌شوند و زمانی که به قیمت واقعی نزدیک شد، روند ادامه پیدا می‌کند. حال هر کدام از این الگوها به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که در ادامه به آموزش آن‌ها پرداخته شده است.
الگوهای برگشتی تحلیل تکنیکال
پیش از ورود به مبحث الگوهای برگشتی لازم است برخی از نکات مهم مقدماتی که در تمامی الگوهای برگشتی مشترک هستند، ذکر شوند:
- لازمه شروع هر الگوی برگشتی وجود یک روند است.
- اولین اخطار برای ایجاد برگشت روند عموما زمانی ساطع می‌شود که یکی از خطوط روند شکسته شود.
- بزرگ شدن الگو نشان‌دهنده بزرگ‌تر بودن تحرکات بعد از آن است.
- الگوهای سقف معمولا دوره زمانی کوتاه‌تر و نوسان بلندتری نسبت به الگوهای کف دارند.
- کف‌ها معمولا تغییرات قیمتی کمتری دارند و زمان بیشتری برای تشکیل‌شدن صرف می‌کنند.
- حجم معمولا در نقاط سقف (قله) اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد.
الگوی برگشتی سر و شانه
در این بخش در ابتدا الگوی سر و شانه با یک تصویر نشان داده شده است که در ادامه به توضیح آن پرداخته خواهد شد.
الگوهای برگشتی سر و شانه دو مدل سقف و کف دارند. الگوی سر و شانه دارای سه قله و یک خط گردن است که قله وسط، سر و دو قله دیگه شانه‌های چپ و راست را تشکیل می‌دهند. این الگو نشان‌دهنده تغییر بازار و شروع روند برگشتی است. زمانی که این الگو به طور کامل تشکیل شود، تایید بسیار خوبی برای معامله‌گران است. برای تشکیل الگوی سرو شانه سقف در آموزش تحلیل تکنیکال باید موارد زیر رخ دهد:
- وجود یک روند صعودی اولیه
- شانه چپ حجم معاملات سنگین‌تری دارد و با یک موج نزولی به حفره نزولی (نقطه B) می‌رسد
- رالی دوم برای صعود آغاز می‌شود و با حجم معاملات کمتری همراه است. (نقطه C)
- کاهش بعد از قله دوم یعنی تا پایین‌تر از قله اول (نقطه A) ادامه می‌یابد و به سمت پایین‌ترین نقطه حفره نزولی قبلی حرکت می‌کند. (نقطه D)
- رالی سوم (نقطه E) آغاز می‌شود و حجم معاملات کم آن قابل توجه است و هرگز نمی‌تواند به قله قبلی صعود کند (نقطه C)
- الگو با شکسته‌شدن خط گردن کامل می‌شود
الگوی سر و شانه کف یا معکوس همانطور که از نام آن پیداست عکس الگوی سر وشانه سقف است. تفاوت چشم‌گیر در این دو الگو حجم معاملات در نیمه دوم الگو است. در این الگو حجم معاملات شانه راست بیشتر از حجم معاملات شانه چپ است و هنگام شکسته‌شدن خط گردن می‌بایست شاهد انفجار در معاملات بود. معمولا برگشت به خط گردن در این نمودارها به وقوع می‌پیوندد.
لازم به ذکر است که این الگوی برگشتی به انواع مختلفی مانند سقف و کف دوقلو و سه قلو تقسیم می‌شوند.
الگوی نعلبکی‌ها و اسپایکها
نوع نادری از الگوهای برگشتی وجود دارند که شکل نعلبکی یا کف گرد را به خود می‌گیرند. در این الگوها تغییر بسیار تدریجی است و در مدت زمان نسبتا طولانی از روند نزولی به روند خنثی و در نهایت به روند صعودی تغییر می‌کند. اسپایکها سخت‌ترین نوع حرکت بازار برای خرید و فروش هستند، زیرا این الگوها خیلی سریع و بدون داشتن دوره انتقال ایجاد می‌شوند. عموما این الگوها در بازارهایی رخ می‌دهند که بیش از حد در یک جهت حرکت کرده و با انتشار اخبار مغایر با شرایط خیلی سریع و ناگهانی بازار، دچار یک چرخش می‌شوند.
الگوهای ادامه‌دهنده در تحلیل تکنیکال
مبحث الگوهای ادامه‌دهنده در این مقاله با الگوی مثلث آغاز می‌شود. سه نوع الگوی مثلث متقارن، افزایشی و کاهشی وجود دارد.
الگوی مثلث یا پرچم
الگوی مثلث از دو خط روند تشکیل می‌شود که به یکدیگر نزدیک می‌شوند. در این الگو خط بالا در حال کاهش و خط پایین در حال افزایش است. خط عمودی در سمت چپ تصویر نیز ارتفاع الگو را مشخص می‌کند و خط قاعده نامیده می‌شود. همچنین نقطه تقاطع این دو خط راس نامیده می‌شود. پرچم‌های مثلثی مکث کوتاهی را در یک بازار فعال نشان می‌دهند. از موارد لازم برای تشکیل این پرچم‌ها می‌توان به ایجاد حرکت تند قبل از وقوع آن‌ها اشاره کرد که به شکل خط مستقیم در بازار رخ داده باشد. معامله‌گران از الگوهای مثلثی برای شناسایی نقاط شکست احتمالی استفاده می‌کنند.
الگوی کنج
نحوه تشکیل الگو کنج همانند الگوی مثلث متقارن است. به این صورت که با دو خط همگرا که در نقطه راس به یکدیگر می‌رسند، شناخته می‌شود. باتوجه به اینکه مقدار زمانی لازم برای ساخته شدن کنج معمولا از یک کمتر است و از سه ماه بیشتر نمی‌شود، کنج‌ها را در گروه الگوهای میان‌مدت طبقه‌بندی می‌کنند. الگوی کنج معمولا شیب قابل توجهی در یکی از جهات بالا یا پایین دارد.
ابزارهای لازم برای آموزش تحلیل تکنیکال پیشرفته
باتوجه به این اصل که تاریخ تکرار می‌شود، ممکن است برخی از اتفاقات در گذر زمان بارها مشاهده شود، از این رو می‌توان نتیجه گرفت که ممکن است در آینده مجدد آن اتفاق رخ دهد. در تحلیل تکنیکال با استفاده از این موضوع می‌توان برخی از رفتارهای نمودارها در آینده را پیش‌بینی کرد. پیش‌بینی این رفتارها نیازمند آشنایی با ابزارهایی حرفه‌ای‌تر مانند میانگین متحرک، اندیکاتورها و اسیلاتورها، باند بولینگر و… است. در این بخش تلاش شده است تا توضیحات کاملی پیرامون هر یک از این ابزارها ارائه شود.
میانگین متحرک
میانگین متحرک یکی دیگر از ابزارهای تحلیل تکنیکال است که به‌عنوان یک ابزار تعقیب‌کننده روند شناخته می‌شود. از این میانگین برای یافتن اخطارهای شروع روندهای جدید و پایان روندهای قدیم استفاده می‌شود. میانگین متحرک به سه نوع میانگین متحرک ساده، نمایی و خطی-وزنی تقسیم می‌شود. میانگین متحرک ساده، نشان‌دهنده میانگین واقعی قیمت‌ها است که در تعیین سطوح مقاومت و حمایت استفاده می‌شود. اما میانگین متحرک نمایی، با وزن دادن به داده‌های انتهایی، نوسان بیشتری نسبت به میانگین متحرک تجربه می‌کند و به همین خاطر نسبت به قیمت یک سهم واکنش بیشتری نیز نشان می‌دهد. میانگین متحرک خطی-وزنی نیز با دادن وزن بیشتر به داده‌های اخیر و کاهش وزن داده‌های گذشته به‌صورت خطی نوسانات سهم مورد نظر را بررسی می‌کند.
اسیلاتورها (نوسانگرها) و انواع آن
اسیلاتور ابزاری است که در دوره‌های تثبیت بازار، ثبات قیمت‌ها و همچنین زمانی که روندی در بازار مشاهده نمی‌شود، این امکان را به معامله‌گران می‌دهد تا بتوانند همچنان سود کنند. نوسانگر یا اسیلاتور تابعی از تحلیل اولیه روند است که می‌تواند معامله‌گر را از رو به پایان بودن جنبش یک روند پیش از آن‌که به طور قطعی اتفاق بیفتد، مطلع کند. نوسانگرهای MACD، RSI و MFI از پرکاربردترین نوسانگرها هستند.
اندیکاتور قدرت نسبی RSI در آموزش تحلیل تکنیکال
اندیکاتور RSI برای اندازه‌‌گیری شتاب تغییرات قیمت استفاده می‌شود. این اندیکاتور روی صفحه مدرج بین اعداد 0 تا 100 ترسیم می‌شود و حرکت خط RSI به سمت اعداد بالاتر از 70 نشان‌دهنده حرکت بازار به سمت خریدهای هیجانی و در مقابل نیز حرکت این شاخص به سمت اعداد کمتر از 30، نشان‌دهنده حرکت بازار به سمت فروش‌های هیجانی است. واگرایی بین RSI و خطوط قیمت در زمانی که اعداد بالاتر از 70 و پایین‌تر از 30 را نشان دهد، باید به آن توجه کرد، زیرا نمایانگر یک اخطار جدی است.
میانگین متحرک همگرایی/ واگرایی MACD
این اندیکاتور یکی از نوسانگرهایی است که واگرایی و همگرایی میانگین متحرک را نشان می‌دهد. این اندیکاتور از دو خط MACD و خط سیگنال تشکیل شده است. معامله‌گران از طریق محاسبه اختلاف بین MACD و عملکرد قیمت، نسبت به قدرت روند فعلی قیمت اطلاعاتی کسب می‌کنند. برای نمونه، در صورتی که MACD در حال کاهش باشد، اما قیمت رو به افزایش باشد، پیش‌بینی می‌شود بازار به زودی روند معکوس داشته باشد. برای استفاده از اندیکاتور MACD باید قسمت‌هایی که منحنی MACD و منحنی سیگنال با یکدیگر تقاطع داشته باشند را مشخص کرد.
اندیکاتور MFI
شاخص MFI یا اندیکاتور نقدینگی یکی از اندیکاتورهای پرکاربرد در تحلیل تکنیکال است. این اندیکاتور در آموزش تحلیل تکنیکال نشان‌دهنده جریان ورود به بازار و جریان خروج نقدینگی است. این اندیکاتور مانند RSI است اما در این اندیکاتور حجم معاملات نیز در محاسبات لحاظ می‌شود.
شاخص استوکاستیک‌ها
این اندیکاتور بیان می‌کند قیمت‌های پایانی در حالت افزایشی تمایل دارند به سمت بالاترین قیمت دوره و در حالت کاهشی به سمت پایین‌ترین قیمت دوره حرکت کنند. در این فرآیند از دو خط استفاده می‌شود که یکی از آن‌ها را %K و دیگری را %D درصد نام‌گذاری می‌کنند. خط %D اهمیت بیشتری نسبت به خط دیگر دارد و اکثر اخطارهای خرید و فروش توسط این خط صادر می‌شود.
اندیکاتور باندهای بولینگر (BB)
اندیکاتورهای بولینگر برای مشاهده نوسان‌های قیمت و شناسایی محدوده‌های اشباع خرید و فروش استفاده می‌شوند. این اندیکاتور از سه خط که شامل یک میانگین متحرک ساده، نوار بالایی و نوار پایینی هستند، تشکیل شده است. وقتی نوسان‌های قیمت زیاد شوند، این نوارها پهن‌تر و در صورت نوسان‌های کم، این نوارها باریک‌تر می‌شوند. باریک شدن نوارها نشان‌دهنده احتمال حرکات تند قیمت و شروع یک روند است. همچنین با استفاده از میزان نوسانات موجود در میان نوارها می‌توان نقاط مناسب برای کسب سود را مشخص کرد.
نظریه امواج الیوت
امواج الیوت یک نظریه مهم در آموزش تحلیل تکنیکال محسوب می‌شود که از آن‌ها برای توصیف حرکت قیمت در بازارهای مالی استفاده می‌شود. اساس این نظریه، حرکات تکرارشونده در بازار سرمایه است. این نظریه بیان می‌کند، به دلیل تکراری بودن بالا و پایین رفتن امواج، می‌توان حرکات قیمت را پیش‌بینی کرد. در حالت کلی موج‌ها به دو دسته موج‌های جنبشی و موج‌های اصلاحی تقسیم می‌شوند.
امواج جنبشی یا Impulsive از 5 موج تشکیل شده است که روندی در جهت بازار شکل می‌دهند:
- امواج زیگزاک
- امواج صاف یا فلت
- امواج مثلث افقی
- امواج الگوهای زیگزاگ دوگانه
- امواج الگوهای زیگراگ سه گانه
ساختار امواج اصلاحی نیز به شرح موارد زیر است:
- امواج گسترده
- امواج مثلث متقاطع موچ پنجم
- امواج ناقص
نظریه فیبوناچی
زمانی که قیمت‌ها در یک روند در حال حرکت هستند، ممکن است در یک بازه زمانی اندکی کاهش یا به عبارتی اصلاح شوند. از این رو بسیاری از تحلیلگران معتقدند در این حالت اصلاح قیمت‌ها بر اساس نسبت فیبوناچی است. سری فیبوناچی با صفر و یک شروع می‌شود و هر عدد از مجموع دو عدد قبلی به دست می‌آید. نسبت‌های فیبوناچی را می‌توان با نقاط مهم در روندها تطبیق داد و به سطوح مقاومت و حمایت رسید. سپس از طریق این سطوح نقاط ورود و خروج به یک سهم را به دست آورد.
سری فیبوناچی انواع مختلفی دارد که برخی از آن‌ها نام برده شده‌اند:
- فیبوناچی اصلاحی
- فیبوناچی خارجی
- فیبوناچی انبساطی
نرم افزارهای کاربردی در تحلیل تکنیکال
همه آنچه در این مقاله گفته شد، شاخص‌های مهم و پیش‌نیاز برای آموزش تحلیل تکنیکال هستند. تحلیل تکنیکال بر اساس محاسبات پیچیده ریاضی و رسم نمودارهای مختلف انجام می‌شود، از این رو نرم افزارهای بسیاری ایجاد شده‌اند تا ابزارهای مورد نیاز را در اختیار معامله‌گران و تحلیلگران قرار دهند. در این نرم افزارها با استفاده از ابزارها می‌توان تاریخچه قیمت موجود برای هر سهم را بررسی و روند قیمت در آینده را پیش‌بینی کرد. متاتریدر یا مفیدتریدر، داینامیک تریدر و آمی بروکر از مهم‌ترین نرم‌افزارهای تحلیل تکنیکال به شمار می‌آیند.
همچنین در ادامه می‌توان اشاره کرد سایتهای tradingview.com، coindrsk.com و nezarat.com جزو بهترین سایتهای تحلیل تکنیکال بورس شناخته می‌شوند.
