چگونه مدیریت مالی شخصی داشته باشیم؟

در بحران‌های اقتصادی یک جامعه، بسیاری از افراد ممکن است نگرانی‌هایی در مورد آینده مالی خود داشته باشند. این‌که مشکلات چگونه می‌تواند بر وضعیت مالی آن‌ها تاثیر بگذارد، همواره پرسشی است که افراد در شرایط سخت اقتصادی دارند. به همین دلیل است ایجاد یک استراتژی در مورد مدیریت مالی شخصی و ایجاد امنیت پولی، مهم‌تر از همیشه می‌شود. در این مقاله نکات و ترفندهای زیادی وجود دارد که می‌تواند به افراد کمک کند تا فرآیند برنامه‌ریزی مالی را به بخش‌های قابل کنترل و کوچک تقسیم کنند. همچنین در ادامه نحوه ایجاد یک برنامه اصولی برای پس‌انداز کردن جهت رسیدن به اهداف مالی آورده شده است.

مدیریت مالی شخصی چیست؟

مدیریت مالی شخصی، در واقع یک طرح جامع است که وضعیت اقتصادی و رفاهی افراد را طی سال‌های متمادی در آینده برنامه‌ریزی می‌کند. البته مدیریت مالی شخصی تنها برای افراد ثروتمند نیست، بلکه یک برنامه مالی از تمامی افراد با هر میزان ثروت در برابر بحران‌های مالی در آینده محافظت می‌کند. مدیریت مالی شخصی شامل جزئیات مربوط به درآمد، پس‌انداز، سرمایه‌گذاری، مخارج، بدهی و بیمه است. این دانش به افراد کمک می‌کند تا بدهی‌های خود را پرداخت کنند و برای خرید یک دارایی، بازنشستگی و هر هدف دیگری در آینده پس‌انداز و برنامه‌ریزی کنند.

چرا مدیریت مالی شخصی اهمیت دارد؟

ممکن است برخی از افراد معتقد باشند که باید در زمان حال بهترین استفاده را از منابع مالی خود داشته باشند و تنها اینکه در حال حاضر وضعیت بر وفق مراد باشد، کافی است. اما اگر از افراد مسن در این خصوص سوال کنند، یقینا آنان این افراد را به آینده‌نگری و داشتن یک مدیریت مالی شخصی تشویق می‌کنند. اینکه در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد، بسیار مبهم و غیرقابل پیش‌بینی است، اما با مدیریت مالی درست افراد هم می‌توانند از وضعیت فعلی بهترین استفاده را داشته باشند و هم خود را در برابر حوادث غیرقابل پیش‌بینی ایمن کنند.

قطعا مشکلات مالی عاملی برای تشویش و ایجاد بحران جدی در زندگی هر فردی است. بنابراین پیش از آنکه این مشکلات گریبان‌گیر افراد شود، باید با مدیریت درست، ناهمواری‌های مالی که در آینده پیش‌رو است، هموار کرد. بنابراین مدیریت مالی شخصی اهمیت به خصوصی خواهد داشت.

مراحل مدیریت مالی شخصی چیست؟

ایجاد یک برنامه مالی به زمان زیادی نیاز دارد، اما مزایای بسیار این فرآیند، ارزش زمان بیشتر گذاشتن برای تهیه آن را دارد. در ادامه یک راهنمای گام به گام برای مدیریت مالی شخصی آورده شده است:

تعیین اهداف و اولویت‌بندی آن: اولین قدم در ایجاد برنامه مالی شخصی افراد، پرسیدن سوالات بزرگ از خود است، سوالاتی مانند اینکه افراد خود را در پنج، ده یا سی سال آینده کجا می‌بینند؟ از افراد می‌خواهد که در زندگی چه چیزهایی برایشان ارزش بیشتری دارد. یکی از بهترین راه‌ها برای پاسخ به این پرسش‌های بزرگ این است که افراد به این فکر کنند که در آینده علاقه دارند چه نوع زندگی داشته باشند.

شاید افراد اهداف مالی همچون خرید خانه، بچه‌دار شدن، سفر به دور دنیا، تحصیلات، بازنشستگی یا هر هدف دیگری را در اولویت‌های خود قرار دهند. هر سبک زندگی که برای آن‌ها جذاب‌تر به نظر می‌رسد، بر مدیریت مالی شخصی‌شان اثرگذار است، زیرا به آن‌ها کمک می‌کند تا به اهداف خود دست یابند.

اینکه افراد چند درصد از درآمد خود را مصرف و چند درصد آن را پس‌انداز کنند، در حالی‌که چندین هدف کوتاه مدت یا بلندمدت دارند، ممکن است دشوار باشد. بهترین کار این است که اهداف اولویت‌بندی شوند، این امر آن‌ها را به مرحله بعدی می‌رساند. بنابراین بسیار مهم است که اهداف برای مطابقت با مراحل مختلف زندگی اولویت‌بندی شوند. البته، برخی از اولویت‌ها می‌توانند با يکديگر هم‌پوشانی داشته باشند.

بودجه‌بندی: هنگامی که اهداف مشخص و اولویت‌بندی می‌شوند، بسیار مهم است که وضعیت مالی به درستی ارزیابی شود. مدیریت مالی شخصی افراد را ملزم می‌کند که بودجه‌ای را بر اساس تمام درآمدها و هزینه‌های خود ایجاد کرده تا ضرورت هزینه‌های غیرقابل تغییر خود را ارزیابی کنند. در ادامه نحوه ایجاد یک بودجه کارآمد آورده شده است: 

۱. تمام درآمدها و هزینه‌ها در یک دوره 30 روزه یادداشت شود.

۲. تمام مخارج به هزینه‌های متغیر یا ثابت گروه‌بندی شوند. هزینه‌های ثابت، هزینه‌هایی مانند اجاره مسکن، بیمه ماشین یا قبوض برق و گاز هستند. هزینه‌های متغیر، هزینه‌های انعطاف‌پذیر افراد هستند که شامل پولی است که صرف خرید برخی مواد غذایی، رستوران رفتن، هزینه آرایشگاه و… می‌شود. هزینه‌های متغیر باید ارزیابی و هزینه‌هایی را که می‌شود در آن‌ها کاهش صورت بگیرد، شناسایی شود. برای این‌کار پیروی از رویکردی مانند قانون 50/30/20 ممکن است ابزار ارزشمندی برای تسهیل در تحقق اهداف باشد. این نسبت‌ها می‌تواند براساس شرایط و ویژگی‌های فردی متغیر باشد، برای مثال 50 درصد از درآمد‌ها به هزینه‌های ثابت، 30 درصد به هزینه‌های متغیر و 20 درصد به حساب‌های پس‌انداز تخصیص داده شود.

3. پس از آنکه درآمدها و هزینه‌ها به تفکیک مشخص شد، باید برای یک دوره زمانی بودجه بندی مالی صورت گیرد. تهیه بودجه به این صورت است که برای هر هزینه‌ای منبع مالی به درستی تخصیص داده شود. به رغم آنکه برای مدیریت مالی شخصی و تهیه و تنطیم بودجه الزامی به استفاده از نرم‌افزار نیست و حتی این‌کار بر روی یک ورق کاغذ قابلیت اجرایی دارد، اما برای تسهیل در امور، نرم‌افزارهای متعددی وجود دارد که با ورود اطلاعات اولیه، برای افراد کم‌تجربه بودجه‌بندی به صورت اتومات انجام می‌شود. بنابراین برای ایجاد یک بودجه مناسب، شناسایی بهترین اپ مدیریت مالی شخصی یا نرم افزار مدیریت مالی شخصی بسیار مهم است.

4. بودجه تهیه شده، باید ماهانه مرور شود و در صورت لزوم تنظیمات مجدد انجام شود. ممکن است در مقداری که هر ماه پس‌انداز می‌شود، نوساناتی ایجاد شود. افراد به جای ناامید شدن از اینکه برای مدت کوتاهی از اهداف بودجه‌بندی خود دور شده‌اند، باید بپذیرند که این فراز و نشیب‌ها همه بخشی از فرآیند مدیریت مالی شخصی هستند.   

نکات مهم در مدیریت مالی شخصی

با تعیین اهداف و درک درست از بودجه‌بندی، افراد می‌توانند در مورد مراحل بعدی در فرآیند مدیریت مالی اقدام کنند. مشابه اولویت‌هایی که هنگام تجسم اهداف مالی ایجاد می‌شود، مدیریت مالی شخصی به مجموعه‌ای از معیارهای مالی نیاز دارد که قبل از شروع پس‌انداز برای اهداف مالی مادام‌العمر خود رعایت شوند. این‌ها شامل رهایی از بدهی، پس‌انداز، سرمایه گذاری، ایجاد ذخیره اضطراری و اطمینان از اینکه به درستی بیمه شده‌اند، می‌شود.

اجتناب از بدهی: پرهیز از بدهی و قرض غیرضروری از جمله نکات مهمی است که افراد در مدیریت مالی شخصی باید در نظر داشته باشند. مهم است که بدهی‌های معوقه پرداخت شود، به خصوص بدهی‌هایی که نرخ بهره بالایی دارند. اگر افراد ناچار به ایجاد بدهی باشند، باید سعی شود تا حداقل مبلغ مورد نیاز را هر ماه بپردازند تا از تحمیل بدهی بیشتر و خدشه‌دار شدن اعتبار جلوگیری شود. اینکه افراد در امور مالی فردی معتبر باشند، بسیار مهم است، بنابراین پیشنهاد می‌شود در حفظ و ارتقای اعتبار کوشش شود.

ایجاد حساب یا ذخیره اضطراری: یک حساب اضطراری از افراد در برابر بحران‌های غیرمنتظره زندگی محافظت می‌کند. بنابراین هنگام مواجهه با بحران‌هایی همانند موارد زیر باید از حساب یا ذخیره اضطراری استفاده کرد:

• از دست دادن شغل و در نتیجه منبع اصلی درآمد 
• بیماری و حوادثی که منجر به از دست رفتن سلامتی می‌شود
• تغییر محل سکونت و نقل مکان‌های پیش‌بینی نشده
• یک رکود ناگهانی یا یک بحران جهانی
• و…

در حالت ایده‌آل، باید سه تا شش ماه هزینه‌های ثابت افراد (اجاره، برق و آب، بیمه خودرو) در حساب اضطراری پس‌انداز شود، اما می‌شود برای هزینه‌های متغیر نیز رقمی در نظر گرفته شود. بنابراین به‌خصوص برای افرادی که شغل آزاد دارند، یا در یک خانواده تک نفره زندگی می‌کنند، وضعیت مالی به طور بالقوه می‌تواند آسیب‌پذیرتر از فردی باشد که به طور منظم مشغول به کار است، یا کسی که هزینه‌های زندگی روزانه خود را با یک شریک تقسیم می‌کند. به همین دلیل، ممکن است ایده خوبی باشد که به جای سه ماه، برای شش ماه در حساب اضطراری پول ذخیره شود، تا در برابر بحران‌ها و حوادث غیرمترقبه ایمن شوند.

استفاده از بیمه: همانطور که یک حساب اضطراری از افراد در برابر غافلگیری‌های ناگوار محافظت می‌کند، بیمه نیز از آن‌ها در برابر هرگونه هزینه قابل توجهی که می‌تواند به اهداف مدیریت مالی شخصی آسیب برساند، محافظت می‌کند. آماده شدن برای اتفاقات غیرمنتظره می‌تواند علاوه بر اینکه سطح امنیتی بیشتری را به افراد می‌دهد، مقدار زیادی از پول‌شان را صرفه‌جویی کند.

به عنوان مثال، در بحران‌های جوی همچون سیل، زلزله و یا حتی آتش‌سوزی اگر آپارتمان یا محل سکونت، لوازم مصرفی گران و یا حتی سلامت افراد در برابر این حوادث بیمه نباشد، این موقعیت‌ها افراد را ملزم به پرداخت مبالغ هنگفتی می‌کند که ممکن است سال‌ها طول بکشد تا از پس آن برآیند. بنابراین، داشتن یک حساب اضطراری و اطمینان از اینکه افراد به درستی بیمه شده باشند، به این معنی است که آنان می‌توانند در مسیر اهداف خود بمانند، حتی زمانی که همه چیز کمی سخت‌تر می‌شود.

پس‌انداز و سرمایه‌گذاری: هنگامی که یک سیستم ایمنی مالی با ذخیره اضطراری و بیمه مناسب ایجاد شد، افراد می‌توانند به سمت اهداف مالی حرکت کنند. اهداف ممکن است، کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت باشند. نکته بسیار مهمی که افراد باید در نظر بگیرند آن است که در کشورهایی که نرخ تورم بالایی دارند، بهتر است برای حفظ ارزش پول، پس‌انداز افراد سرمایه‌گذاری شود. برای یافتن بهترین سرمایه‌گذاری فاکتورهایی از جمله مدت زمان مورد انتظار برای کسب بازدهی، سن افراد، میزان ریسک‌پذیری و… باید مدنظر قرار گیرد.

برای مثال ممکن یکی از اهداف بلندمدت این باشد که برای روزهای پیری و بازنشستگی تدابیری اندیشیده شود. اگرچه ممکن است این موضوع راه دوری به نظر برسد، اما ایده خوبی است تا هر چه زودتر برای آن پس‌انداز و سرمایه‌گذاری شود.

نتیجه‌گیری

مدیریت مالی شخصی را باید به عنوان یک نقشه راه در نظر گرفت که سفر مالی افراد را به سمت یک زندگی امن و رضایت‌بخش هدایت می‌کند. این برنامه یک برنامه استراتژیک ارائه می‌دهد تا اطمینان حاصل شود که نیازها و خواسته‌های افراد برآورده خواهد شد. این رویکرد نه تنها به دستیابی به رویاها کمک می‌کند، بلکه نظم و آگاهی مالی را نیز تقویت کرده که این امر برای ثبات در چشم‌انداز اقتصادی در حال تغییر امروز بسیار مهم است.