گواهی تمکن مالی از بورس چیست؟ مراحل اخذ آن
گواهی تمکن مالی از بورس سندی رسمی و معتبر است که وضعیت مالی افراد را بر اساس داراییهای موجود در بازار سرمایه نشان میدهد و توانایی متقاضی برای تامین هزینهها و تعهدات را اثبات میکند. ارائه این گواهی برای مهاجرت، تحصیل در خارج از کشور و سرمایهگذاری بینالمللی کاربرد دارد و برخی دولتها ارائه آن را برای صدور انواعی از ویزا الزامی میدانند. شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه مسئول صدور این اسناد است و فرایند دریافت گواهی تمکن مالی از بورس را به صورت الکترونیکی طراحی کرده است.
تاریخچه صدور گواهی تمکن مالی
پیشتر، تنها بانکها قادر به صدور گواهی تمکن مالی بر اساس موجودی حسابهای بانکی بودند. اما در سالهای اخیر، داراییهای بورسی نیز به عنوان منبع معتبر برای اثبات توان مالی پذیرفته شدهاند. در این روش، ابزارهای سرمایهگذاری قابل معامله در بورس شامل سهام، اوراق درآمد ثابت، گواهی سپرده کالایی و صندوقهای سرمایهگذاری برای صدور گواهی مورد استفاده قرار میگیرند.
گواهی تمکن مالی بورس برای اثبات توانایی مالی اشخاص استفاده میشود و به سفارتخانهها، دانشگاهها و سایر مراکز ارائه میشود. در گذشته، ذینفعان برای دریافت این مدرک باید به صورت حضوری مراجعه میکردند. این فرایند مستلزم حضور در دفتر مرکزی شرکت سپردهگذاری یا تالارهای بورس منطقهای بود و مراحل آن وقتگیر و برای متقاضیان خستهکننده به شمار میآمد.
با توجه به این مشکلات، شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار فرایند صدور را به صورت الکترونیکی درآورد. این اقدام از اواخر خرداد ماه ۱۴۰۲ آغاز شد. اشخاص حقیقی و حقوقی از این پس میتوانند به صورت غیرحضوری درخواست دهند. گرفتن تمکن مالی از بورس از طریق درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه انجام میشود. ثبتنام در سامانه سجام برای ورود به این درگاه الزامی است. صدور کلیه گواهیهای مالی الکترونیکی در بازار سرمایه تحت نظارت بخش گواهی تمکن مالی سازمان بورس انجام میشود.
مراحل اخذ گواهی تمکن مالی از بازار سرمایه
سرمایهگذاران میتوانند برای اثبات توانایی مالی خود به مراکز داخلی یا خارجی، گواهی رسمی مبتنی بر ارزش داراییهای خود در بازار سرمایه را دریافت کنند. شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه این خدمت را در دو قالب مجزا ارائه میدهد. فرآیند کلی از طریق درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه انجام میشود و متقاضیان باید پیش از آن در سامانه سجام ثبتنام کرده باشند.
۱. گواهی تمکن مالی برای ارائه به مراکز داخلی
گواهی تمکن مالی برای ارائه به مراکز داخلی که به زبان فارسی صادر میشود، برای ارائه به بانکها، موسسات مالی و اعتباری، نهادهای قضایی و سایر سازمانهای داخلی کاربرد دارد. برای دریافت آن، متقاضی باید مراحل زیر را طی کند:
۱. ورود به درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه و مراجعه به بخش «میز خدمت الکترونیک»
۲. انتخاب گزینه «ثبت درخواست»
۳. گزینش خدمت «صورت وضعیت دارایی (دارا)» از فهرست خدمات موجود
۴. تکمیل اطلاعات درخواستی، مانند نام مرکز پذیرنده گواهی (سازمان مقصد)
۵. انتخاب تاریخ مورد نظر برای گزارشگیری و تعیین ارزش پرتفوی
۶. تایید نهایی درخواست پس از وارد کردن حروف تصویر و پذیرش قوانین سامانه
۲. گواهی تمکن مالی برای ارائه به مراکز خارجی
گواهی تمکن مالی برای ارائه به مراکز خارجی به زبان انگلیسی صادر شده و برای ارائه به سفارتخانهها، دانشگاههای خارجی یا سایر مراکز بینالمللی طراحی شده است. مراحل دریافت آن به شرح زیر است:
۱. مراجعه به «میز خدمت الکترونیک» در درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه
۲. کلیک بر روی گزینه «ثبت درخواست»
۳. انتخاب خدمت «صورت وضعیت دارایی به زبان انگلیسی»
۴. وارد کردن اطلاعات ضروری شامل نام کشور مقصد به زبان انگلیسی، شماره پاسپورت و نام مرکز پذیرنده گواهی (سفارت، دانشگاه و غیره)
۵. تعیین تاریخ گزارشگیری برای محاسبه ارزش داراییها. برای مشاهده ارزش روز، باید تاریخ همان روز انتخاب شود.
۶. تایید اطلاعات، وارد کردن کد امنیتی و پذیرش شرایط و قوانین
لازم به ذکر است مسئولیت بررسی و صدور هر دو نوع گواهی کاملا بر عهده شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار ایران است. پس از ثبت درخواست، این نهاد آن را بررسی میکند و نتیجه را از طریق پیامک به شماره تلفن همراه متقاضی که در سامانه سجام ثبت شده است، ارسال میکند. متقاضیان میتوانند وضعیت درخواست خود را به صورت آنلاین از طریق همان بخش «میز خدمت الکترونیک» پیگیری کنند. فرآیند صدور گواهی معمولا یک روز کاری زمان میبرد و فایل نهایی در قالب PDF برای متقاضی صادر میشود.
ویژگیها، الزامات و فرآیند صدور گواهی تمکن مالی از بورس
در راستای صدور گواهی تمکن مالی از بورس توجه به نکات زیر ضروری است:
- گواهی تمکن بورس شامل ارزش کلیه سهام متعلق به شخص است و سهام وثیقه یا مسدود شده از این مبلغ کسر میشود.
- برای صدور صورت وضعیت دارایی، حداقل دارایی خاصی در نظر گرفته نمیشود.
- هزینه دریافت این گواهی از شرکت سپردهگذاری مرکزی بیست هزار تومان است.
- صندوقهای قابل معامله در بورس (ETF) در سامانه سجام پشتیبانی میشوند. اما متقاضیان صندوقهای صدور و ابطالی باید مسیر دیگری را طی کنند. به این صورت که گواهی تمکن مالی از کارگزاری برای صندوقهای صدور و ابطالی صادر میشود. متقاضیان باید به شعب کارگزاری خود یا سایت صندوق مراجعه کنند. لازم به ذکر است صندوقهای درآمد ثابت به دلیل ریسک پایین گزینه مناسبی برای ارائه تمکن مالی محسوب میشوند.
- گواهی تمکن مالی معمولا دارای اعتبار شش ماهه است و پس از انقضای آن، متقاضی باید مجددا درخواست جدیدی ثبت کند. میزان سرمایه مورد نیاز به کشور مقصد بستگی دارد.
داراییهای قابل پذیرش و عرضه در تمکن مالی
هر برگه سهم مشخصات هویتی سهامدار و تعداد سهام تحت مالکیت را نشان میدهد. مبلغ موجود در صورت وضعیت دارایی، ارزش کلیه سهام شخص را نشان میدهد. سهامی که وثیقه یا مسدود شدهاند، از این مبلغ کسر میشوند. متقاضیان در صورت عدم اطلاع از وضعیت وثیقه یا مسدودی سهام خود باید از طریق کارگزار ناظر استعلام بگیرند.
انتخاب نوع دارایی برای ارائه تمکن مالی نیاز به ارزیابی ریسک دارد. برخی اوراق بهادار مانند سهام، صندوق کالایی و صندوق سهامی دارای نوسان قیمت هستند و این نوسان ممکن است ارزش گواهی تمکن مالی را تحتتاثیر قرار دهد. بنابراین، استفاده از داراییهای کمریسکتر توصیه میشود. صندوقهای سرمایهگذاری درآمد ثابت گزینهای مطمئن به جای سپرده بانکی هستند که بازدهی مناسب و روزشمار ارائه میدهند. این صندوقها ریسک سرمایهگذاری بسیار پایینی دارند.
مقایسه روش اخذ گواهی تمکن مالی از بورس با سیستم بانکی
در ادامه، مقایسهای دقیق میان روش بانکها و روش بورس برای اخذ گواهی تمکن مالی ارائه شده است:
| موضوع | روش بانکی | روش بورسی |
|---|---|---|
| تعریف | سند رسمی برای اثبات توانایی مالی متقاضی جهت تامین هزینههای زندگی در کشور مقصد | سند رسمی برای اثبات توانایی مالی متقاضی با استفاده از داراییهای بورسی شامل سهام، اوراق و صندوقهای سرمایهگذاری |
| منبع گواهی | بانکها بر اساس موجودی حسابهای سپرده | داراییهای قابل معامله در بورس |
| مدت زمان سرمایهگذاری | حداقل شش ماه نگهداری موجودی در حساب | بدون محدودیت زمانی برای داراییها |
| فرآیند درخواست | مراجعه حضوری به شعب بانکها، ارائه گواهی موجودی و پرینت گردش حساب | ثبت درخواست الکترونیکی از طریق درگاه یکپارچه ذینفعان، بدون نیاز به حضور فیزیکی |
| پذیرش داراییها | سایر داراییها مانند سند ملکی پذیرفته نمیشوند | شامل سهام، اوراق، صندوقهای سرمایهگذاری و صندوقهای درآمد ثابت |
| صدور گواهی | حضوری و زمانبر | الکترونیکی، در قالب PDF، بدون مهر یا امضا |
| استعلام صحت | محدود و نیازمند تماس با بانک | آنلاین از طریق وبسایت انگلیسی شرکت سپردهگذاری مرکزی |
جمعبندی
گواهی تمکن مالی بورس سندی رسمی برای اثبات توانایی مالی متقاضیان است و در ویزا، تحصیل و سرمایهگذاری بینالمللی کاربرد دارد. الکترونیکی شدن صدور گواهی از خرداد ۱۴۰۲، نیاز به مراجعه حضوری را حذف کرده و شامل سهام، اوراق درآمد ثابت و صندوقهای سرمایهگذاری میشود. صدور گواهی حداقل یک روز کاری طول میکشد، به زبان انگلیسی است و صحت آن به صورت آنلاین قابل استعلام است. صندوقهای درآمد ثابت به دلیل بازدهی بالا و ریسک پایین، گزینهای مطمئن برای ارائه تمکن مالی محسوب میشوند.
