پیش‌بینی سود چیست؟ بررسی روش‌های پیش‌بینی و تعدیل سود
پیش‌بینی سود شرکت از طریق تخمین درآمدها و هزینه‌های آتی بر اساس فعالیت‌های شرکت و گزارش‌های گذشته آن انجام می‌شود. در بازار سرمایه عموما برای پیش‌بینی سود، سود هر سهم (EPS) در دوره‌های مالی آینده محاسبه می‌شود. در گذشته شرکت‌ها در گزارش‌های مالی خود، مقدار سود پیش‌بینی شده برای هر سهم در آینده یا همان EPS Forward را نیز گزارش می‌دادند اما از سال 1397 این الزام برداشته شد. هدف این اقدام، جلوگیری از دستکاری اطلاعات و ارائه پیش‌بینی‌های نادرست بود. با این وجود، شرکت‌ها همچنان خلاصه‌ای از اطلاعات تفسیری درآمد و هزینه‌ها را در گزارش‌های فصلی خود ارائه می‌دهند. به این ترتیب تحلیلگران می‌توانند با استفاده از اطلاعات منتشر شده شرکت‌ها و از طریق روش‌های مختلف، سود شرکت را در آینده برآورد کنند.
در این مقاله به بررسی پیش‌بینی سود با استفاده از EPS و روش‌های آن، تعدیل سود و مزایای پیش‌بینی سود پرداخته شده است.
پیش‌بینی سود با استفاده از EPS
برای پیش‌بینی سود شرکت در بازار سرمایه باید سود هر سهم یا EPS آن محاسبه شود. EPS به دو صورت گذشته‌نگر و آینده‌نگر قابل محاسبه است. سود هر سهم (Earnings Per Share)، به سودی گفته می‌شود که یک شرکت به ازای هر سهم خود در یک دوره مالی مشخص کسب کرده است. در ادامه به بررسی EPS گذشته‌نگر و آینده‌نگر پرداخته می‌شود:
EPS ttm (گذشته‌نگر یا محقق شده): EPS از تقسیم مقدار سود خالص بر تعداد سهام شرکت محاسبه می‌شود. EPS گذشته‌نگر یا محقق شده مقدار سودی است که شرکت پس از پایان دوره مالی گزارش می‌دهد و دقیق و قطعی است. EPS گذشته‌نگر همان سودی است که در صورت‌های مالی و سایت TSETMC برای ۱۲ ماه گذشته شرکت گزارش می‌شود. در تصویر زیر مقدار EPS گذشته‌نگر نماد شتران برای سال مالی 1403 در صورت سود و زیان آن قابل مشاهده است.
EPS Forward (آینده‌نگر یا پیش‌بینی شده): سودی است که یک شرکت یا تحلیلگران انتظار دارند به ازای هر سهم شرکت در آینده (معمولا سال مالی آتی) محقق شود. EPS Forward بر اساس تحلیل‌ها، برآوردها و پیش‌بینی‌ها ارائه می‌شود. مقدار این سود بر مبنای اطلاعات گذشته و فرضیات آینده تخمین زده می‌شود و به همین دلیل ممکن است با عدم قطعیت و تغییر همراه باشد.
درصورتی که پس از پیش‌بینی سود شرکت، تغییرات جدیدی در شرکت یا بازار به وجود بیاید، لازم است که تحلیلگران برای پیش‌بینی مجدد سود با توجه به شرایط جدید اقدام کنند. به این فرایند تعدیل سود گفته می‌شود که در ادامه به شرح آن پرداخته می‌شود.
تعدیل سود در پیش‌بینی سود چگونه است؟
تعدیل سود به معنای تغییر در پیش‌بینی اولیه سود است که ممکن است به دلیل تغییر شرایط اقتصادی، تصمیمات مدیریتی جدید، یا وقوع اتفاقات غیرمنتظره انجام شود. پیش‌بینی‌ها باید به‌طور مرتب با نتایج واقعی مقایسه شده و بر اساس تغییرات در شرایط بازار، استراتژی تجاری و عواملی که می‌تواند بر سودآوری تاثیرگذار باشد، تعدیل شوند. تغییر شرایط اقتصادی، تصمیم‌های مدیریتی جدید، وقوع اتفاقات غیرمنتظره، بروز تغییرات در پیش‌بینی شرکت‌ها از میزان هزینه‌ها و درآمدها از جمله عوامل تاثیرگذار بر سود پیش‌بینی شده هستند.
- تعدیل مثبت
تعدیل مثبت زمانی اتفاق می‌افتد که سود پیش‌بینی شده یک شرکت، پس از انتشار گزارش‌های مالی و بررسی عملکرد واقعی، افزایش یابد. به عنوان مثال، اگر شرکتی پیش‌بینی کرده باشد ۲۰۰ تومان سود به ازای هر سهم بسازد، اما بعد از سه ماه به این نتیجه برسد که احتمالا ۲۵۰ تومان سود خواهد داشت، این یک تعدیل مثبت است.
- تعدیل منفی
اگر تعدیل در جهت کاهش مقدار سود پیش‌بینی شده باشد، به آن تعدیل منفی می‌گویند. برای مثال، اگر شرکتی پیش‌بینی سود ۲۰۰ تومانی داشته باشد، اما پس از سه ماه عملکرد واقعی به این نتیجه برسد که سود هر سهم ۱۵۰ تومان خواهد بود، این نمونه‌ای از تعدیل منفی است.
روش‌های پیش‌بینی سود با استفاده از EPS
پیش‌بینی سود شرکت‌های بورسی از طریق محاسبه سود هر سهم یا EPS آینده‌نگر انجام می‌شود. محاسبه این فاکتور نیازمند بررسی گزارش‌ها و صورت‌های مالی شرکت و حوزه فعالیت آن است. گزارش‌های مالی شرکت‌ها به صورت سالانه منتشر می‌شوند و وضعیت کنونی شرکت، فعالیت اصلی، ریسک‌ها و فرصت‌های صنعت مربوطه را بیان می‌کنند. همچنین بررسی گزارش‌های تحلیلی مرتبط با صنعت حوزه فعالیت شرکت (مانند بانکداری یا پالایشگاهی) در برآورد وضعیت آینده شرکت کمک‌کننده هستند. درنهایت با دستیابی به دیدگاهی کلی و مناسب از وضعیت شرکت و صنعت، می‌توان سود هر سهم را با استفاده از این اطلاعات محاسبه کرد. در ادامه به بررسی روش‌های مختلف پیش‌بینی سود در شرکت‌ها پرداخته شده است.
بررسی گزارش‌های تفسیری مدیریت و برآوردهای شرکت: شرکت‌های تولیدی معمولا برآوردی از میزان فروش، هزینه‌ها، تولید و موجودی کالا برای دوره مالی بعدی منتشر می‌کنند. این برآوردها در بخش خلاصه اطلاعات گزارش تفسیری قابل مشاهده هستند و در پیش‌بینی سود شرکت‌ها کاربرد دارند. در این بخش، پیش‌بینی نرخ و مبلغ فروش برای دوره‌های مالی آینده نوشته شده است. برای تخمین درصد افزایش هزینه‌ها، می‌توان صورت سود و زیان را بررسی کرد و افزایش ردیف هزینه‌های عمومی را نسبت به دوره مشابه سال قبل سنجید. این درصد افزایش یا کاهش هزینه را می‌توان برای کل دوره مالی در نظر گرفت. در پایان، با استفاده از این داده‌ها، سود خالص قابل محاسبه است و میزان تغییر آن نسبت به دوره مالی قبلی به دست می‌آید.
پیش‌بینی سود بر اساس روند سال‌های گذشته: با مطالعه عملکرد و EPS گذشته یک شرکت می‌توان سود آن را در آینده پیش‌بینی کرد. در این شیوه، با در نظر گرفتن افزایش هزینه‌ها و حداقل حقوق، درآمدها و هزینه‌های شرکت بررسی می‌شوند. توصیه می‌شود که برای تخمین دقیق سود، گزارش‌های منتشر شده سه سال اخیر یک شرکت مورد بررسی قرار بگیرد. سپس، میانگین رشد درآمد سالانه برای این سه سال محاسبه شود. پس از آن با در نظر گرفتن مقدار افزایش هزینه‌های سال جاری و مالیات، می‌توان مقدار سربار و هزینه‌های عمومی شرکت را تخمین زد. در نهایت، با کسر کل هزینه‌های برآورد شده از درآمدهای پیش‌بینی شده شرکت، امکان تخمین سود خالص فراهم می‌شود. این مدل دیدگاهی کلی ارائه می‌دهد و معیار کاملا دقیقی نیست اما برای پیش‌بینی‌های عمومی مناسب است.
مدل‌سازی مالی با استفاده از اکسل: می‌توان با ساخت یک صفحه اکسل مطابق صورت سود و زیان و وارد کردن داده‌های تاریخی، سناریوهای مختلفی (مانند افزایش تولید، تغییر نرخ فروش، تغییر هزینه‌ها) را تعریف و ردیف‌های درآمد و هزینه را برای دوره مالی آینده پر کرد تا به سود خالص و EPS Forward شرکت رسید.
مدل رشد سود (EGM): این مدل یکی از ساده‌ترین و کاربردی‌ترین مدل‌های مالی برای پیش‌بینی سود محقق شده یا EPS شرکت‌های بورسی است. در این مدل، سود آتی بر اساس نرخ رشد ثابت سود محقق شده به ازای هر سهم پیش‌بینی می‌شود. این مدل برای شرکت‌هایی که در بلندمدت سودآوری مناسبی داشته‌اند، توصیه می‌شود. تحلیلگران بنیادی از مدل EGM در محاسبه نسبت P/E تحلیلی (P/E forward) نیز استفاده می‌کنند. برای پیش‌بینی سود شرکت در فصل آتی، توصیه می‌شود از سودهای محقق شده فصول گذشته، به ویژه چهار فصل آخر، استفاده شود. انعطاف‌پذیری این مدل امکان انتخاب متغیرها مانند نرخ رشد و تعداد دوره‌ها را در بازه‌های زمانی دلخواه فراهم می‌کند. همچنین این مدل برای پیش‌بینی سود آینده شرکت‌هایی که در بلندمدت سودآوری مناسبی داشته‌اند، عملکرد بهتری دارد.
تحلیل بنیادی شرکت: تحلیل بنیادی بر اساس وضعیت کنونی و گذشته شرکت انجام می‌شود. این روش شامل تحلیل دقیق صورت‌های مالی (ترازنامه، صورت سود و زیان، جریان نقدی و سایر صورت‌های مالی)، بررسی رشد درآمدها و نسبت‌های مالی مانند P/E و همچنین بررسی عوامل کلان اقتصادی مانند نرخ بهره، تورم و وضعیت بازار است. بر این اساس تحلیلگران با استفاده از تحلیل بنیادی می‌توانند سود شرکت را با تخمین هزینه‌ها و درآمدها بر اساس سابقه گذشته آن، پیش‌بینی کنند.
استفاده از ابزار و پلتفرم‌های تحلیل مالی: از آن جایی که مطالعه و ارزیابی گزارش‌های منتشر شده شرکت‌ها نیاز به دانش مالی دارد و فرایندی زمان‌بر است، استفاده از پلتفرم‌ها و ابزارهای تحلیلی برای پیش‌بینی سود شرکت‌ها یک شیوه کارآمد برای سرمایه‌گذاران است. سایت تحلیلی انیگما با توجه به اطلاعات منتشر شده شرکت‌ها و تیم تحلیل خود به پیش‌بینی سود شرکت‌های فعال در بازار سرمایه پرداخته است. در انیگما همواره با توجه به تغییرات شرکت و شرایط بازار، اطلاعات مربوط به پیش‌بینی سود شرکت‌ها به‌روزرسانی می‌شوند. همچنین افراد می‌توانند با وارد کردن مفروضات خود در این سامانه، EPS آینده‌نگر مد نظر خود را برای هر شرکت محاسبه کنند.
پیشنهاد می‌شود برای آشنایی بیشتر با شرکت‌های بورسی دارای بیشترین سود در سال جاری، مقاله بهترین سهام برای خرید با کمترین P/E تحلیلی در سال 1404 مطالعه شود.
مزایای پیش‌بینی سود
پیش‌بینی سود دارای مزایایی برای سرمایه‌گذاران و مدیریت بازار است. افراد با توجه به مقدار سود پیش‌بینی شده، تصمیمات آگاهانه‌تری درباره خرید، نگهداری یا فروش سهام اتخاذ می‌کنند. این عمل همچنین سرمایه‌گذاران را در انتخاب بهترین سهام‌ها یاری می‌کند و از ترس ناشی از نوسان‌های موقت قیمت می‌کاهد. در ادامه به مهم‌ترین مزایای پیش‌بینی سود پرداخته می‌شود.
تصمیم‌گیری آگاهانه برای سرمایه‌گذاری: اطلاعات حاصل از پیش‌بینی و تعدیل سود به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری برای خرید، نگهداری یا فروش سهام بگیرند. سرمایه‌گذاران می‌توانند با کمک این اطلاعات سهام شرکت‌هایی را خریداری کنند که پیش‌بینی سود آن‌ها نشان‌دهنده سوددهی بیشتری در آینده است.
شناسایی بهترین فرصت‌های سرمایه‌گذاری: پیش‌بینی سود به تحلیلگران بنیادی کمک می‌کند تا ارزنده‌ترین سهم‌ها را در بورس پیدا کنند. این کار به ایجاد نگرشی صحیح در مقایسه صنایع و شرکت‌های مختلف با یکدیگر کمک می‌کند و فرصت‌های سرمایه‌گذاری بهینه را نشان می‌دهد.
کاهش ریسک و مدیریت احساسات: با تخمین سودآوری آینده شرکت‌ها، سرمایه‌گذاران از نوسانات منفی سهم در کوتاه‌مدت نمی‌ترسند و به صورت هیجانی دست به فروش نمی‌زنند. همچنین، اگر سرمایه‌گذار تخمین درستی از سودسازی شرکت داشته باشد، به صورت هیجانی وارد صف خرید هر سهمی نمی‌شود.
چشم‌انداز بلندمدت و سرمایه‌گذاری پایدار: پیش‌بینی سود، چشم‌انداز یک‌ساله آینده شرکت را مشخص می‌کند. این اطلاعات دید بلندمدتی به سرمایه‌گذار می‌دهد تا واقعیت فعالیت اقتصادی را بهتر درک کند. در سرمایه‌گذاری بلندمدت، با پیش‌بینی سودسازی آینده شرکت‌ها، می‌توان روی سود تقسیمی در مجمع سالانه حساب کرد و از بابت عملکرد شرکت آسوده‌خاطر بود.
تاثیر بر ارزش سهام: اطلاعات پیش‌بینی و تعدیل سود می‌تواند بر قیمت سهام شرکت تاثیرگذار باشد، زیرا سرمایه‌گذاران بر اساس آن چشم‌انداز شرکت را ارزیابی می‌کنند.
افزایش سوددهی و معاملات موفق: پیش‌بینی سود و تعدیل مثبت یا منفی آن به افزایش سوددهی و انجام معاملاتی موفق در بازار سرمایه کمک می‌کند.
جمع‌بندی
پیش‌بینی سود به برآورد سود شرکت‌ها در سال یا دوره مالی آینده گفته می‌شود. برای پیش‌بینی سود لازم است که هزینه‌ها و درآمدهای شرکت در آینده برآورد شود که این اطلاعات از بررسی وضعیت کنونی و گزارش‌های گذشته شرکت به دست می‌آید. پس از بررسی این موارد، با کسر هزینه‌ها از درآمدها، می‌توان سود خالص شرکت را پیش‌بینی کرد. معمولا برای پیش‌بینی سود خالص شرکت‌های بورسی از سود هر سهم (EPS) آینده‌نگر آن استفاده می‌شود. در صورتی که پس از محاسبه سود شرکت، تغییراتی در شرکت یا بازار ایجاد شود که بر سود پیش‌بینی شده تاثیرگذار باشد، لازم است که مجددا سود شرکت پیش‌بینی شود. به این فرایند تعدیل سود گفته می‌شود و سبب می‌شود که سود پیش‌بینی شده همواره با توجه به تغییرات منفی یا مثبت، به‌روز شود. تحلیلگران می‌توانند با پیش‌بینی سود شرکت‌ها، بهترین فرصت‌های سرمایه‌گذاری را شناسایی کنند. از آن جایی که فرایند پیش‌بینی سود نیازمند دانش مالی و زمان کافی است، افراد می‌توانند از ابزارها و پلتفرم‌های تحلیلی برای محاسبه سود شرکت‌ها استفاده کنند.
