شاخص هموزن چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟
انتخاب سهام مناسب برای سرمایه‌گذاری چالش مهمی برای سرمایه‌گذاران بورس است. برای بررسی وضعیت یک سهام افراد لازم دارند علاوه‌بر ارزیابی تغییرات قیمت سهم و عملکرد شرکت، از شرایط کلی حاکم بر بازار نیز مطلع شوند. افراد برای بررسی و تحلیل بازار می‌توانند از شاخص‌ها کمک بگیرند. شاخص هموزن یکی از ابزارهایی است که یک چشم‌انداز کلی از وضعیت بازار به افراد ارائه می‌دهد که در ادامه به بررسی آن پرداخته می‌شود.
تعریف شاخص هموزن
شاخص هموزن یکی از شاخص‌های مهم در بازار بورس است که عملکرد کلی سهام موجود در بازار را با وزن یکسان محاسبه می‌کند و برای بازار بورس و فرابورس به صورت مجزا محاسبه می‌شود. در این شاخص برای همه نمادها وزن یکسانی در نظر گرفته می‌شود و صعود یا نزول شرکت‌های بزرگ و کوچک تاثیر برابری در مقدار آن دارند. به این معنی که عدد به‌دست‌آمده از شاخص هموزن نمایانگر بازدهی کلی بازار است و رشد یا نزول نمادهای بزرگ‌تر و ارزشمندتر به اندازه دیگر نمادها محاسبه می‌شود؛ به همین سبب تحلیل این شاخص به تحلیلگران کمک می‌کند تا درک کاملی از شرایط کلی حاکم بر بازار به دست بیاورند. از آن جایی که این شاخص با وزن یکسان در نظر گرفته می‌شود، نوسان کمتری نسبت به دیگر پارامترهای تحلیلی در بورس دارد.
تصویر زیر مقدار شاخص هموزن بورس را در کنار دیگر شاخص‌ها در سایت tsetmc.com نشان می‌دهد و افراد برای مشاهده مقدار و نمودارهای آن می‌توانند به سایت مراجعه کنند.
انواع شاخص هموزن در بورس
شاخص هموزن شامل شاخص کل هموزن و شاخص قیمت هموزن است که در بازارهای بورس و فرابورس قابل محاسبه است. در ادامه هر مورد و نحوه محاسبه آن شرح داده می‌شود:
شاخص کل هموزن بورس: در این شاخص قیمت سهام شرکت‌ها و میزان سودی نقدی آن‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد. تصویر زیر نمودار شاخص کل هموزن بورس را نشان می‌دهد.
شاخص کل هموزن فرابورس: در این شاخص تغییرات قیمت سهام شرکت‌های حاضر در بازار فرابورس و همچنین سود آن‌ها به صورت میانگین در نظر گرفته می‌شود.
شاخص قیمت هموزن بورس: در محاسبه این شاخص فقط قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس لحاظ می‌شود که در تصویر زیر قابل مشاهده است.
شاخص قیمت هم وزن فرابورس: در این شاخص فقط میزان تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فرابورس به صورت میانگین در نظر گرفته می‌شود.
نحوه محاسبه مقدار شاخص هموزن
سرمایه‌گذاران و تحلیلگران برای تحلیل وضعیت بازار نیاز دارند تا مقدار شاخص هموزن را به دست بیاورند که در ادامه نحوه محاسبه این شاخص مرحله به مرحله توضیح داده می‌شود.
1- ابتدا لازم است که بازده سهام (درصد تغییرات قیمت) محاسبه شود که طبق فرمول زیر می‌توان مقدار آن را به دست آورد.
2- در محله دوم باید میانگین بازده تمام سهم‌ها محاسبه شود. برای میانگین بازده سهام لازم است که جمع بازده سهم‌ها را بر تعداد شرکت‌ها (N) تقسیم کرد که فرمول آن در تصویر زیر قابل مشاهده است.
3- طبق فرمول زیر لازم است که میانگین را به علاوه 1 و در شاخص قبلی ضرب کرد تا شاخص جدید هموزن به دست بیاید. در این فرمول، شاخص قبلی برابر با شاخص هموزن در ابتدای روز مالی و شاخص جدید نیز برابر شاخص هموزن در پایان روز مالی در نظر گرفته می‌شود.
تحلیل شاخص هموزن در بورس
شاخص هموزن یکی از ابزارهای تحلیل است که یک دید کلی از وضعیت بازار به افراد ارائه می‌دهد. سرمایه‌گذاران با بررسی این شاخص می‌توانند از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در شرکت‌های کوچک رو به رشد مطلع شوند و با مقایسه مقدار شاخص کل و شاخص هموزن برای خرید این سهم‌ها اقدام کنند. به طور مثال اگر شاخص کل منفی باشد اما شاخص هموزن مثبت باشد به این معنی است که شرکت‌های بزرگ‌تر روند نزولی داشته‌اند اما شرکت‌های کوچک‌تر در یک روند صعودی هستند و فرصت مناسبی برای خرید سهم آن‌ها است.
شاخص هم وزن بورس با تکیه بر وضعیت گذشته محاسبه می‌شود و از آن جایی که دارای نمودار است می‌توان با استفاده از روش‌های تحلیل تکنیکال آن را بررسی کرد. نمودار شاخص هموزن مانند هر نمودار دیگری دارای خطوط حمایت و مقاومت است و تحلیلگران می‌توانند با بررسی این نمودار، شناخت الگوها و مقایسه آن با نمودار شاخص‌های دیگر تغییرات آتی بازار را پیش‌بینی کنند.
تفاوت شاخص کل و شاخص هموزن
عمده تفاوت شاخص هموزن و شاخص کل در محاسبه وزن شرکت‌ها است. در شاخص هموزن بورس تمام شرکت‌ها وزن یکسانی دارند و برای شرکت‌های بزرگ‌تر ضریب بیشتری نسبت به سهام آن‌ها در نظر گرفته نمی‌شود. اما در شاخص کل، وزن شرکت‌ها بر اساس ارزش بازار (تعداد سهام × قیمت هر سهم) تعیین می‌شود. در این روش شرکت‌های بزرگ‌تر وزن بیشتری دارند و به این ترتیب مقدار شاخص کل نشان‌دهنده روند این شرکت‌ها در بازار است.
شاخص هموزن نوسان‌پذیری بالایی دارد زیرا در محاسبه آن تغییرات شرکت‌های بزرگ با شرکت‌های کوچک مانند استارتاپ‌های نوپا یکسان است. در نتیجه تحلیل شاخص هموزن بورس برای بررسی عمومی بازار و سرمایه‌گذارانی که به سهام شرکت‌های کوچک علاقمند هستند بسیار کارآمد است. در مقابل شاخص کل بیشتر به سمت روند تغییرات شرکت‌های بزرگ میل می‌کند و از تغییرات شرکت‌های کوچک تاثیر نمی‌گیرد و به همین دلیل نوسان کمتری دارد. تحلیل شاخص کل روش کارآمد برای سرمایه‌گذارانی است که به سهام شرکت‌های بزرگ توجه دارند.
جمع‌بندی
شاخص هموزن یکی از شاخص‌های مهم در بازار بورس است که یک چشم‌انداز کلی از وضعیت بازار به افراد ارائه می‌دهد. در این شاخص وزن تمام شرکت‌ها یکسان است و این ویژگی باعث می‌شود که تصویری دقیق و متعادل از روند کلی بازار ارائه دهد. تحلیلگران با بررسی شاخص هموزن می‌توانند روند کلی بازار را بهتر تحلیل کنند و تصمیمات سرمایه‌گذاری هوشمندانه‌تری بگیرند.
سوالات متداول
در این شاخص تمام شرکت‌ها به‌طور مساوی وزن‌دار می‌شوند، به این معنی که تغییرات قیمت هر سهم تاثیر یکسانی بر مقدار شاخص دارد.
سهام شاخص هموزن برای بازار بورس شامل تمام نمادهای بورس است و نمادهای شاخص هموزن فرابورس شامل تمام شرکت‌های فعال در بازار فرابورس است.
این معیار نشان‌دهنده تغییرات قیمت تمام سهم‌های موجود در این شاخص در یک بازه زمانی خاص است. محاسبه بازدهی شاخص هموزن به صورت درصدی از تغییرات شاخص در بازه زمانی مد نظر انجام می‌شود.
