حجم معاملات بورس چیست و چه تاثیری بر معاملات دارد؟

حجم معاملات بورس به میزان کل خرید و فروش واحدها از یک دارایی (مانند سهام، ارز یا کالا) در یک بازه زمانی مشخص گفته می‌شود. این مقدار نشان‌دهنده سطح فعالیت بازار و قدرت خریداران و فروشندگان در آن زمان است. حجم معاملات معمولا به صورت تعداد دارایی‌های خریداری‌شده یا فروخته‌شده در یک روز یا یک دوره زمانی دیگر نمایش داده می‌شود. در تحلیل تکنیکال، حجم معاملات به عنوان یک اندیکاتور مهم برای تحلیل روند بازار، پیش‌بینی تغییرات قیمت و تشخیص نقاط ورود یا خروج از بازار استفاده می‌شود. افزایش یا کاهش حجم معاملات می‌تواند به تحلیلگران کمک کند تا درک بهتری از وضعیت بازار و رفتار معامله‌گران پیدا کنند. همچنین ترکیب حجم معاملات با ارزش معاملات می‌تواند سیگنال‌های دقیقی از ورود یا خروج نقدینگی و جهت احتمالی حرکت بازار ارائه دهد.

در این مقاله به بررسی حجم معاملات بورس، رویکردها، نحوه مشاهده، مفاهیم مرتبط با آن و همچنین نحوه بررسی این شاخص با اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال پرداخته شده است.

انواع رویکردها نسبت به حجم معاملات بورس

در تحلیل حجم معاملات، سه رویکرد اصلی وجود دارد که هرکدام از آن‌ها به شیوه‌ای خاص به بررسی تغییرات و روند بازار می‌پردازند. در ادامه به بررسی این رویکردها پرداخته شده است:

رویکرد کمی (Quantitative Approach)

این رویکرد بر اساس تحلیل حجم معاملات بورس و ارتباط آن با تغییرات در فعالیت‌های معامله‌گران است. در این روش، معامله‌گران معتقدند که یک سفارش بزرگ ممکن است باعث شود تعداد زیادی سفارش کوچک به دنبال آن انجام شود، بنابراین حجم معاملات به طور طبیعی افزایش می‌یابد. این رویکرد برای شناسایی تغییرات در قدرت بازار و میزان فعالیت در یک بازه زمانی خاص استفاده می‌شود.

رویکرد تبادل (Exchange Approach)

این رویکرد تمرکز بیشتری بر میزان تبادل واقعی سهام یا دارایی‌ها در یک بازه زمانی مشخص دارد. در این روش، حجم معاملات بورس به تعداد کل دارایی‌هایی که در آن دوره خرید و فروش شده‌اند، اشاره دارد. به عنوان مثال، اگر فردی 50 سهم را در یک روز خرید و در همان روز آن‌ها را فروخت، حجم معاملاتی این 50 سهم به عنوان حجم تبادل در نظر گرفته می‌شود.

رویکرد تیک (Tick Approach)

این رویکرد به فرکانس تغییرات قیمت در هر کندل (شمع) اشاره دارد. در واقع، تعداد تغییرات قیمت در یک بازه زمانی مشخص به عنوان «تیک» شناخته می‌شود. در این روش، هر تغییر در قیمت یک “تیک” محسوب می‌شود. اگر تغییرات در قیمت‌ها بیشتر و سریع‌تر باشد، حجم معاملات نیز افزایش می‌یابد و نشان‌دهنده‌ی تغییرات چشمگیر در بازار است.

نحوه مشاهده سابقه حجم معاملات سهم

برای مشاهده سابقه حجم معاملات سهم، دو روش اصلی وجود دارد که به شرح زیر است:

1) سایت TSETMC

• ابتدا وارد سایت TSETMC شوید.
• نماد مورد نظر خود را جستجو کنید.
• به قسمت «سابقه» بروید.
• در این قسمت، می‌توانید سابقه حجم معاملات سهم را به همراه سایر اطلاعات مربوط به آن در روزهای گذشته مشاهده کنید.

2) پنل کارگزاری

• با استفاده از پنل تحلیلی کارگزاری خود وارد شوید.
• از اندیکاتور حجم معاملات (Volume) استفاده کنید.
• در این بخش، حجم معاملات نماد به‌صورت ستون‌های عمودی در زیر نمودار قیمت نمایش داده می‌شود. این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا تغییرات حجم معاملات را در طول زمان مشاهده کنید و روندها را تحلیل کنید.

ارتباط حجم معاملات بورس با ارزش معاملات و ارزش بازار

دو مفهوم کلیدی در تحلیل حجم معاملات بورس، ارزش معاملات و ارزش بازار هستند. ارزش معاملات از حاصل‌ضرب حجم معاملات در قیمت پایانی سهم به دست می‌آید و معیاری از میزان پول جابه‌جا‌شده در بازار در یک بازه زمانی مشخص است. ارزش بازار نیز حاصل‌ضرب قیمت پایانی سهم در تعداد کل سهام منتشرشده شرکت است و بیانگر اندازه و وزن آن شرکت در کل بازار بورس محسوب می‌شود. شرکت‌هایی با ارزش بازار بالا تاثیر بیشتری بر شاخص کل دارند و تغییرات قیمتی آن‌ها معمولا جهت شاخص را تعیین می‌کند. افزایش ارزش معاملات، نشان‌دهنده رونق بازار، افزایش نقدینگی و حضور فعال سرمایه‌گذاران است؛ در حالی که کاهش آن، معمولا از کاهش مشارکت و احتمال افت بازار خبر می‌دهد.

با این حال، باید توجه داشت که هرگونه تحلیل از رابطه بین حجم و ارزش معاملات، تنها در صورتی معنا دارد که افزایش سرمایه یا تغییر ساختار سرمایه در شرکت رخ نداده باشد. زیرا در زمان افزایش سرمایه، تعداد سهام شرکت افزایش می‌یابد و ممکن است حجم معاملات رشد کند بدون آنکه ارزش معاملات به همان نسبت افزایش یابد. بنابراین، حجم معاملات در شرایط عادی می‌تواند معیار مهمی برای بررسی تحرکات بازار باشد، اما در دوره‌های پس از افزایش سرمایه باید هم‌زمان با ارزش معاملات تفسیر شود.

بررسی حجم معاملات بورس با اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال

حجم معاملات بازار بورس یکی از مهم‌ترین پارامترهای تحلیل تکنیکال است که میزان فعالیت سرمایه‌گذاران و قدرت روندهای قیمتی را نشان می‌دهد. تحلیل حجم معاملات به معامله‌گران کمک می‌کند تا درک بهتری از جریان نقدینگی بازار، فشار خرید و فروش، و پایداری روندها به دست آورند. اندیکاتورهای مرتبط با حجم، ابزارهایی هستند که داده‌های خام حجم را به صورت بصری و تحلیلی در اختیار تحلیلگر قرار می‌دهند تا بتواند تصمیم‌گیری دقیق‌تری درباره ورود یا خروج از معاملات انجام دهد. در ادامه، مهم‌ترین اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال برای بررسی حجم معاملات بورس معرفی و نحوه تفسیر آن‌ها شرح داده می‌شود.

اندیکاتور حجم تعادلی (OBV): اندیکاتور حجم تعادلی (On Balance Volume) جریان حجم معاملات را در ارتباط با تغییرات قیمت بررسی کرده و نشان می‌دهد آیا سرمایه در حال ورود یا خروج از بازار است. زمانی که قیمت بسته شدن روز بالاتر از روز قبل باشد، حجم معاملات به مقدار قبلی OBV افزوده می‌شود. در مقابل، کاهش قیمت باعث کسر حجم از مقدار OBV می‌شود. حرکت صعودی OBV معمولا تاییدی بر افزایش تقاضا و قدرت خریداران در بازار بورس است.

اندیکاتور شاخص جریان پول (MFI): شاخص جریان پول (Money Flow Index) ترکیبی از داده‌های قیمت و حجم است و برای سنجش اشباع خرید یا اشباع فروش در بورس به کار می‌رود. این اندیکاتور، نسبت جریان مثبت و منفی پول را در بازار اندازه‌گیری می‌کند تا نقاط احتمالی بازگشت روند را شناسایی کند. مقادیر بالاتر از ۸۰ معمولا نشان‌دهنده ورود بازار به ناحیه اشباع خرید و احتمال کاهش قیمت است، در حالی که مقادیر کمتر از ۲۰ حاکی از اشباع فروش و احتمال افزایش قیمت است. استفاده از MFI در تحلیل حجم معاملات بورس به معامله‌گر کمک می‌کند تا ورود و خروج نقدینگی را بهتر تشخیص دهد.

اندیکاتور VWAP: اندیکاتور میانگین قیمت موزون حجمی (Volume Weighted Average Price – VWAP) میانگین قیمتی را نشان می‌دهد که بر اساس حجم معاملات وزن‌دهی شده است. این ابزار در بورس کاربرد زیادی دارد، زیرا مشخص می‌کند که خریداران در حال حاضر قیمت‌هایی بالاتر یا پایین‌تر از میانگین حجم-وزن پرداخت می‌کنند. زمانی که قیمت بالاتر از خط VWAP قرار گیرد، معمولا به‌عنوان سیگنال خرید تلقی می‌شود و پایین‌تر بودن آن می‌تواند نشانه فشار فروش باشد. VWAP یکی از معیارهای اصلی برای ارزیابی کیفیت معاملات در طول روز است.

اندیکاتور حجم خالص (Net Volume Indicator): اندیکاتور حجم خالص (Net Volume) اختلاف میان حجم معاملات خرید و فروش را اندازه‌گیری می‌کند و از این طریق، جهت جریان غالب در بازار را مشخص می‌کند. مثبت بودن مقدار این اندیکاتور بیانگر غلبه خریداران و منفی بودن آن نشان‌دهنده قدرت بیشتر فروشندگان است. تحلیلگران تکنیکال از تغییرات اندیکاتور حجم خالص برای شناسایی تغییر روندها، تشخیص قدرت معاملات، و تحلیل رفتار سرمایه‌گذاران در حجم معاملات بورس استفاده می‌کنند.

افزایش ناگهانی حجم معاملات

افزایش ناگهانی حجم معاملات در یک سهم می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد و تاثیرات متفاوتی بر قیمت سهم بگذارد. به عنوان مثال، ممکن است حجم معاملات بورس در یک روز به طور ناگهانی افزایش یابد و قیمت سهم نیز مثبت شود، اما این تغییر در شرایط خاصی مانند رسیدن قیمت به یک سطح مقاومتی، ممکن است سیگنالی برای کاهش قیمت در آینده باشد. در چنین حالتی، حجم معاملات بالا به تنهایی به عنوان سیگنال خرید به حساب نمی‌آید.

در مقابل، اگر این افزایش حجم معاملات بورس در ناحیه حمایت تکنیکالی رخ دهد، می‌تواند نشان‌دهنده تقویت تقاضا و احتمال رشد قیمت در آینده باشد. این شرایط می‌تواند به عنوان یک سیگنال خرید معتبر در نظر گرفته شود. در تحلیل تکنیکال، وقتی قیمت به نواحی حمایتی معتبر می‌رسد، معمولا انتظار داریم حجم معاملات افزایش یابد، زیرا بسیاری از سرمایه‌گذاران در این نقاط شروع به خرید می‌کنند. برعکس، در محدوده‌های مقاومتی، حجم فروش و عرضه‌ها افزایش می‌یابد. باید توجه داشت که در مواقعی افزایش حجم معاملات ناشی از رویدادهایی مانند افزایش سرمایه است. در چنین مواقعی، لازم است حجم معاملات در کنار ارزش معاملات بررسی شود. زیرا ممکن است تعداد معاملات بالا برود اما ارزش کل تغییر چندانی نکند. بنابراین، برای تحلیل دقیق‌تر باید هر دو شاخص حجم و ارزش معاملات را به‌صورت هم‌زمان در نظر گرفت.

مهم است که در هنگام تحلیل حجم معاملات بورس، به رابطه آن با سطح حمایت و مقاومت توجه شود، زیرا می‌تواند کمک کند تا تصمیمات بهتری در مورد خرید و فروش سهام اتخاذ شود. همچنین، زمانی که کاهش قیمت سهم با حجم معاملات پایین همراه باشد، این سیگنال قوی برای تغییر روند محسوب نمی‌شود، اما افزایش قیمت همراه با حجم معاملات کم می‌تواند یک نشانه مهم برای حرکت صعودی آینده باشد.

دلیل اهمیت حجم معاملات در بورس

حجم معاملات بورس به عنوان یکی از ابزارهای مهم در تحلیل تکنیکال شناخته می‌شود و در ادامه به بررسی دلایل اهمیت آن پرداخته شده است:

تشخیص روند بازار: حجم معاملات می‌تواند نشانه‌ای از شدت روند موجود باشد. زمانی که حجم معاملات بالا باشد، معمولا این نشان‌دهنده قدرت روند صعودی یا نزولی است. به عنوان مثال، اگر قیمت یک سهم همراه با افزایش حجم معاملات بالا برود، نشان از قدرت روند صعودی دارد. برعکس، کاهش حجم معاملات می‌تواند به معنای ضعیف شدن روند یا احتمال تغییر آن باشد.

تایید سیگنال‌های قیمتی: حجم معاملات بورس می‌تواند سیگنال‌های قیمت را تایید یا رد کند. برای مثال، اگر یک سهم در حال افزایش قیمت باشد و حجم معاملات نیز در حال رشد باشد، این تاییدی بر ادامه روند صعودی است. در صورتی که قیمت افزایش یابد، اما حجم معاملات کاهش یابد، ممکن است نشان‌دهنده احتمال تغییر روند به سمت نزولی باشد. بنابراین، حجم معاملات باید با حرکت قیمت هم‌راستا باشد تا سیگنال‌های قیمتی معتبر باقی بمانند.

شناسایی نقاط ورود و خروج: حجم معاملات بورس می‌تواند به معامله‌گران کمک کند تا نقاط ورود و خروج مناسبی را شناسایی کنند. هنگامی که حجم معاملات به طور ناگهانی افزایش می‌یابد، می‌تواند به معنای تغییر عمده در بازار باشد و این خود می‌تواند نشانه‌ای برای ورود به یک معامله یا خروج از آن باشد.

پیش‌بینی تغییرات بازار: تغییرات ناگهانی در حجم معاملات بورس، مانند افزایش ناگهانی یا «Volume Spike»، می‌تواند نشانه‌ای از وقوع یک تغییر بزرگ در بازار باشد که ممکن است منجر به جهش قیمت‌ها یا اصلاحات شدید شود.در مجموع، حجم معاملات ابزاری است که به تحلیلگران کمک می‌کند تا بهتر روند بازار را درک کرده و تصمیمات معاملاتی بهتری اتخاذ کنند.

مفاهیم مرتبط با حجم معاملات بورس

تحلیل حجم معاملات بورس تنها به بررسی عدد خام حجم محدود نمی‌شود، بلکه درک صحیح از مفاهیم تکمیلی مانند میانگین ارزش بازار، حجم و ارزش معاملات نقش مهمی در تفسیر وضعیت کلی بازار دارد. این شاخص‌ها به تحلیلگران کمک می‌کنند تا میزان نقدشوندگی، قدرت روندها و جهت احتمالی حرکت قیمت را با دقت بیشتری ارزیابی کنند. در ادامه، مهم‌ترین مفاهیم مرتبط با حجم معاملات بورس معرفی می‌شود.

ارتباط میانگین حجم ماه و نود روزه با حجم معاملات بورس

میانگین حجم ماه نشان‌دهنده متوسط حجم معاملات انجام‌شده طی ۲۱ روز کاری اخیر است. این شاخص ابزاری کاربردی برای سنجش وضعیت فعلی حجم معاملات نسبت به روند کوتاه‌مدت گذشته محسوب می‌شود.
وقتی حجم معاملات در محدوده‌های حمایتی بالاتر از میانگین حجم ماه قرار گیرد، می‌تواند نشانه‌ای از افزایش تقاضا و احتمال رشد قیمت سهم در آینده باشد. در مقابل، رسیدن قیمت به محدوده مقاومتی همراه با افزایش حجم معاملات نسبت به میانگین ماه، معمولا هشداری از آغاز اصلاح یا افت احتمالی قیمت است. از سوی دیگر، میانگین حجم نود روزه نیز تصویری بلندمدت‌تر از رفتار معاملاتی سهم ارائه می‌دهد. این شاخص برای تحلیل‌گران اهمیت بالایی دارد زیرا با مقایسه حجم فعلی با میانگین نودروزه می‌توان قدرت ورود یا خروج سرمایه و پایداری روندها را ارزیابی کرد.

ارتباط حجم معاملات بورس با ارزش معاملات و ارزش بازار

دو مفهوم کلیدی در تحلیل حجم معاملات بورس عبارت‌ از ارزش معاملات و ارزش بازار هستند. ارزش معاملات از حاصل‌ضرب حجم معاملات در قیمت پایانی سهم به دست می‌آید و معیاری از میزان پول جابه‌جا‌شده در بازار در یک بازه زمانی مشخص است. ارزش بازار نیز حاصل‌ضرب قیمت پایانی سهم در تعداد کل سهام منتشرشده شرکت است و بیانگر اندازه و وزن آن شرکت در کل بورس محسوب می‌شود. شرکت‌هایی با ارزش بازار بالا تاثیر بیشتری بر شاخص کل دارند و تغییرات قیمتی آن‌ها معمولا جهت شاخص را تعیین می‌کند. افزایش ارزش معاملات، نشان‌دهنده رونق بازار، افزایش نقدینگی و حضور فعال سرمایه‌گذاران است؛ در حالی که کاهش آن، معمولا از کاهش مشارکت و احتمال افت بازار خبر می‌دهد.

جمع‌بندی

به طور کلی، حجم معاملات بورس به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در تحلیل تکنیکال، نقشی اساسی در شناسایی روندهای بازار ایفا می‌کند. بررسی حجم معاملات در کنار دیگر شاخص‌ها می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره قدرت یا ضعف روندهای صعودی و نزولی ارائه دهد. افزایش یا کاهش ناگهانی حجم معاملات می‌تواند به‌ویژه در نزدیکی سطوح حمایت و مقاومت، سیگنال‌های قابل توجهی برای تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری فراهم کند. با استفاده از این داده‌ها، سرمایه‌گذاران می‌توانند تحلیل‌های دقیق‌تری داشته و تصمیمات بهتری در مورد خرید و فروش سهام اتخاذ کنند.