قیمت تئوریک چیست؟ نحوه محاسبه قیمت تئوریک سهم
شرکت‌های فعال در بازار سرمایه با توجه به اهداف و برنامه‌های خود یا سایر عوامل مختلف مانند تامین مالی، اصلاح ساختار مالی یا… اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند. از این رو هر شرکت به منظور انجام مراحل افزایش سرمایه، مجمع عمومی فوق‌العاده تشکیل می‌دهد. تمامی کسانی که در بازار مالی در حال فعالیت هستند، باید به این نکته توجه داشته باشند که قیمت سهم پیش از رفتن به مجمع با قیمت سهم بعد از بازگشایی یکسان نیست. قیمت سهم بعد از افزایش سرمایه، هنگام بازگشایی کاهش پیدا می‌کند. از این رو به قیمت جدید که بر اساس فرمول‌های مشخص محاسبه می‌شود، قیمت تئوریک سهم گفته می‌شود. در ادامه به بررسی این مفهوم و نحوه محاسبه قیمت تئوریک سهام بعد از افزایش سرمایه از محل‌های مختلف پرداخته شده است.
تعریف قیمت تئوریک سهم
قیمت تئوریک سهام به قیمتی گفته می‌شود که در طول جلسه پیش گشایش به طور پیوسته محاسبه می‌شود و با عنوان قیمت تئوریک گشایش برای عموم نشان داده می‌شود. به عبارتی قیمت تئوریک، قیمت صفر تابلو پیش از شروع معاملات اولین روز پس از افزایش سرمایه است. لازم به ذکر است پیش گشایش به مرحله‌ای گفته می‌شود که قبل از شروع معاملات بورس در ابتدای هر جلسه معاملاتی برگزار می‌شود. در زمان پیش گشایش بازار بورس، سرمایه‌گذاران سفارشات خود را برای خرید و فروش سهام ثبت می‌کنند، اما معامله‌ای در آن زمان انجام نمی‌شود.
پس از پایان مرحله پیش‌گشایش، حراج آغازین بر اساس آخرین قیمت تئوریک گشایش انجام می‌شود. بنابراین در این مرحله، به محض اعلام قیمت تئوریک گشایش، سفارش‌های مشمول بر این قیمت با یکدیگر منطبق و معامله می‌شوند.
قیمت تئوریک سهم بعد از افزایش سرمایه
در ابتدا بهتر است اشاره‌ای به مفهوم افزایش سرمایه و انواع آن شود. همانطور که گفته شد افزایش سرمایه فرآیندی است که مالکان و مدیران شرکت‌ها به منظور تامین منابع مالی و اقتصادی مناسب برای پشتیبانی از برنامه‌ها و اهداف خود انجام می‌دهند. چهار روش اصلی برای این اقدام شرکت‌ها شامل افزایش سرمایه از محل سود انباشته (سهام جایزه)، آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران، تجدید ارزیابی دارایی‌ها و صرف سهام وجود دارد. برای آشنایی بیشتر با هر یک از این روش‌ها، مطالعه مقاله افزایش سرمایه پیشنهاد می‌شود. بعد از معرفی انواع افزایش سرمایه، نوبت به قیمت تئوریک سهام بعد از هر افزایش سرمایه می‌رسد. لازم به ذکر است روش محاسبه قیمت بعد از این فرآیند در هر یک از روش‌ها با یکدیگر تفاوت دارد که در ادامه هر یک از آن‌ها بررسی شده است.
فرمول قیمت تئوریک افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی و سود انباشته
زمانی که شرکت‌ها از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند، پول جدیدی وارد شرکت نمی‌شود. در این روش تغییرات ایجادشده تنها در صورت‌های مالی دیده می‌شود. به این صورت که ارزش دارایی‌های ثابت شرکت مجدد ارزیابی شده و به قیمت روز در صورت‌های مالی وارد می‌شود. در این روش قیمت سهم بعد از افزایش سرمایه کاهش پیدا می‌کند اما بر تعداد سهم سهامداران اضافه می‌شود. در ادامه فرمول محاسبه قیمت تئوریک سهام بعد از افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی آورده شده است.
| (1+درصد افزایش سرمایه) / قیمت پایانی قبل از افزایش سرمایه = قیمت سهم پس از افزایش سرمایه |
مثال: فرض کنید شرکتی 300 درصد افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها داشته است، اگر قیمت قبل از مجمع 5,000 ریال باشد، قیمت تئوریک بازگشایی سهم پس از افزایش سرمایه چقدر است؟
1250=(1+300/100)/5000
قیمت تئوریک بازگشایی سهم معادل 1٬250 ریال خواهد بود.
لازم به ذکر است روش محاسبه قیمت تئوریک سهم بعد از افزایش سرمایه از محل سود انباشته نیز به همین روش و با استفاده از فرمول فوق است. زیرا در این روش نیز با توجه به کاهش قیمت سهم بر تعداد سهم‌ها متناسب با میزان افزایش سرمایه اضافه می‌شود.
فرمول قیمت تئوریک افزایش سرمایه از محل آورده نقدی
یکی دیگر از روش‌های افزایش سرمایه، افزایش سرمایه از محل آورده نقدی است. در این روش شرکت برای سهامداران فعلی امتیازی در نظر می‌گیرد و این امتیاز را در قالب حق تقدم به سهامداران خود می‌دهد. سهامداران می‌توانند با پرداخت مبلغی معادل ارزش اسمی سهام (1,000 ریال) به حساب شرکت، حق تقدم خود را به سهم تبدیل کنند یا در غیر این صورت آن را به فروش برسانند.
محاسبه قیمت سهم در این روش به دلیل آورده نقدی با سایر روش‌ها متفاوت است. زیرا رقم واریزی به سرمایه سهامداران اضافه می‌شود. با استفاده از فرمول زیر قیمت تئوریک سهم بعد از این افزایش سرمایه قابل محاسبه است.
| (1+درصد افزایش سرمایه) / (آورده سهامداران*(درصد افزایش سرمایه/100)) + قیمت پایانی = قیمت جدید سهم |
| آورده سهامداران به ازای هر سهم – قیمت جدید هر سهم = ارزش هر حق تقدم |
مثال: فرض کنید شرکتی 200 درصد از محل آورده نقدی افزایش سرمایه داده است، اگر قیمت سهم قبل از مجمع 6,000 ریال و به ازای هر سهم جدید 1,000 ریال که معادل ارزش اسمی آن است را از سهامداران مطالبه کرده باشد، قیمت تئوریک افزایش سرمایه بعد از بازگشایی چقدر است؟
2,666=(1+200/100)/(1000*200/100)+6,000
قیمت جدید سهم معادل 2,666 ریال است که با کسر آن از ارزش اسمی، ارزش هر حق تقدم معادل 1,666 ریال می‌شود.
قیمت بازگشایی سهم بعد از افزایش سرمایه
همانطور که در ابتدای مقاله گفته شد در صورتی که سهم با افزایش سرمایه مواجه می‌شود، نماد آن سهم به مجمع می‌رود و تا زمان بازگشایی مجدد قابل معامله نخواهد بود.
پس از افزایش سرمایه و بازگشایی نماد حالت‌های مختلفی برای سهم به وجود می‌آید که به شرح موارد زیر هستند:
- گاهی پیش از افزایش سرمایه، سهام در شرایط مناسبی قرار دارد و برای آن رشد و صعود قیمتی پیش‌بینی می‌شود. در این حالت پس از برگزاری مجمع فوق‌العاده، قیمت بازگشایی سهم بسیار بیشتر از قیمت تئوریک سهم خواهد بود. در نتیجه با این شرایط رشد و سود خوبی نصیب سهامداران می‌شود.
- حالت دوم به گونه‌ای است که سهم پیش از واردشدن به مجمع فوق‌العاده رشد قابل توجهی را داشته است. در این حالت امکان وجود داشتن پتانسیل منفی و به دنبال آن کاهش قیمت بازگشایی به میزانی کمتر از قیمت تئوریک سهام وجود دارد.
- آخرین حالت امکان برابری قیمت تئوریک سهم و قیمت بازگشایی سهم بعد از افزایش سرمایه است. در این حالت برای بهبود اوضاع سرمایه‌گذاران و شرکت می‌بایست افزایش سرمایه به صورت مناسب و همراه با برنامه باشد که هیچ‌کدام متحمل فشار زیاد نشوند.
در انتها مطابق آنچه گفته شد لازم است بدانید که در کل قیمت بازگشایی سهم وابسته به شرایط بازار است.
جمع‌بندی
مطابق آنچه در این مقاله گفته شد، با مفهوم قیمت تئوریک سهم افزایش سرمایه آشنا شدید. پس از ورود سهم به مجمع برای افزایش سرمایه یا تقسیم سود مجمع، قیمت آن پس از بازگشایی مجدد ممکن است کاهش یابد، که در این صورت با توجه به فرمول‌های ذکرشده می‌توان آن را محاسبه کرد. اما لازم به ذکر است که قیمت سهم بعد از بازگشایی مجدد به متغیر‌های زیادی بستگی دارد و تنها با محاسبه قیمت تئوریک نمی‌توان مسیر آن را پیش‌بینی کرد.
