سهام ممتاز چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
اگر تمام دارایی یک شرکت به قسمت‌های مساوی تقسیم شود، هر قسمت یک سهم است. افرادی که در شرکت صاحب سهم هستند با توجه به نوع و مقدار سهامی که دارند، دارای حق مالکیت و مشارکت هستند. به طور کلی دو نوع سهام وجود دارد که شامل سهام عادی و سهام ممتاز است. سهام عادی درواقع همان سهام رایج است که توسط شرکت‌ها عرضه می‌شود و خریداران آن در سود و زیان شرکت سهیم هستند اما دارندگان سهام ممتاز تنها در میزان سود شرکت شریک هستند. این سهام در بازارهای جهانی عرضه می‌شود و در حال حاضر در بازار ایران خرید و فروش نمی‌شود. همچنین دارندگان این سهام معمولا حق رای در تصمیمات شرکت را ندارند. در این مقاله به توضیح کامل سهام ممتاز پرداخته شده است.
تعریف سهام ممتاز
سهام شرکت‌ها از نظر حقوقی شامل سهام عادی و ممتاز است. عمده تفاوت سهام ممتاز با سهام عادی در دریافت ثابت سود و همچنین عدم حق رای در مجمع سالیانه است. صاحبان این سهام معمولا در تصمیمات شرکت حق رای ندارند و به دلیل مالکیت محدود در زیان و بدهی‌های شرکت سهیم نیستند.
مهمترین ویژگی که سهام ممتاز را از دیگر دارایی‌ها متمایز می‌کند، اولویت دریافت سود تقسیمی از شرکت است. سود این سهام برابر با مقدار مشخصی از قیمت اسمی است که از پیش تعیین شده است و حتی اگر شرکت در شرایط انحلال باشد پس از پرداخت بدهی‌ها ملزوم به پرداخت کامل سود به صاحبان سهام ممتاز است. همچنین در بعضی شرایط و با موافقت شرکت، صاحبان این سهام علاوه بر سود ثابت مشمول دریافت سود متغییر نیز می‌شوند.
مزایای سهام ممتاز
دریافت سود سهام ممتاز در بورس تضمین شده است و دارندگان آن در اولویت پرداخت قرار دارند. در شرایط ورشکستگی یا انحلال شرکت صاحبان سهام ممتاز دارای اولویت دریافت از دارایی شرکت هستند و می‌بایست سود ثابت آن‌ها کامل پرداخت شود. میزان سود این سهام از قبل تعیین و تصویب شده و به همین دلیل ریسک کاهش سود وجود ندارد و در برخی موارد نیز می‌توانند سود متغییر دریافت کنند. دارندگان این سهام در بدهی‌ها و زیان‌های شرکت سهیم نیستند و تنها از سود شرکت سهم می‌برند.
معایب سهام ممتاز
عدم حق رای صاحبان سهام ممتاز یک ویژگی منفی است و آن‌ها نمی‌توانند برای عملکرد شرکت تصمیم‌گیری کنند. همچنین به دلیل اینکه سود این سهام از قبل مشخص شده، بازدهی کمی دارند و اگر شرکت سوددهی بیشتری داشته باشد در میزان دریافتی صاحبان سهام ممتاز تفاوتی ایجاد نمی‌شود و معمولا نمی‌توانند سود بیشتری از مقدار ثابت دریافت کنند.
نکات مهم خرید و فروش سهام ممتاز
سهام ممتاز در بازارهای داخلی معامله نمی‌شود و تنها در بازارهای خارجی عرضه می‌شود. در معاملات لازم است که به ویژگی‌های این سهام توجه کرد که در ادامه هر مورد توضیح داده می‌شود.
قیمت اسمی: به دلیل اینکه سود سهام ممتاز وابسته به قیمت اسمی آن است لازم است که افراد هنگام خرید این سهم به مقدار قیمت اسمی آن توجه کنند و نسبت به آن سود خود را محاسبه کنند.
قابلیت بازخرید: اگر سهام ممتازی که توسط شرکت عرضه شده قابل بازخرید باشد ممکن است در تاریخ مشخص شده توسط شرکت بازخرید شود. به این ترتیب امکان خرید این سهم توسط شرکت وجود دارد و افراد با از دست دادن سهم، از دریافت سود در آینده نیز محروم می‌شوند.
قابلیت تبدیل به سهام عادی: بهتر است که افراد در خرید و فروش به قابل تبدیل بودن سهام ممتاز به عادی توجه کنند. در مواردی که شرکت سودآوری قابل توجهی داشته باشد، افرادی که دارای سهام ممتاز هستند تنها می‌توانند سود ثابت دریافت کنند و معمولا امکان دریافت سود بیشتر را ندارد. در چنین شرایطی اگر سهام ممتاز خریداری شده قابل تبدیل به سهام عادی باشد، با تبدیل کردن آن می‌توان از سود بیشتری بهره برد.
جمع‌بندی
سهام ممتاز نوعی سهام است که سود تعیین شده‌ای دارد و افرادی که دارای این سهام هستند در اولویت صف پرداخت شرکت قرار دارند. همچنین در سود شرکت به مقدار ثابتی سهیم هستند و بدهی‌ها و زیان شرکت بر میزان سود آن‌ها اثرگذار نیست. همچنین صاحبان سهام ممتاز معمولا حق رای و تصمیم‌گیری در امور شرکت را ندارند.
سوالات متداول
سود ثابت به معنی مقدار سود از پیش تعیین‌شده بر مبنای ارزش اسمی سهم است و شرکت در هر شرایطی ملزوم به پرداخت این مقدار است.
خیر، دارندگان این سهام معمولا نمی‌توانند برای عملکرد شرکت تصمیم‌گیری کنند.
به طور کلی سهام جز سرمایه شرکت به حساب می‌آید اما اوراق قرضه در دسته بدهی‌ها قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است که به دلیل اولویت پرداخت بدهی در زمان تسویه، پرداخت اوراق قرضه به سهام ممتاز ارجعیت دارد.
