تامین مالی جمعی چیست؟ همه آنچه که باید درباره کراود فاندینگ بدانید

تامین مالی جمعی یا کراودفاندینگ، یکی از روش‌های نوین و جذاب برای جذب سرمایه در دنیای امروز است که به ویژه در دهه‌های اخیر به سرعت در حال گسترش است. این روش به کارآفرینان و خالقان پروژه‌ها این امکان را می‌دهد تا با جمع‌آوری مبالغ کوچک از تعداد زیادی سرمایه‌گذار، منابع مالی مورد نیاز برای راه‌اندازی و توسعه ایده‌های خود را تامین کنند. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاران می‌توانند با مشارکت در این پروژه‌ها، از مزایای مالی و اجتماعی آن‌ها استفاده کنند. در این مقاله به بررسی مفهوم کراودفاندینگ، انواع مختلف آن، مزایا و چگونگی عملکرد آن و همچنین به اهمیت این روش در تسهیل ارتباطات مالی و اجتماعی میان کارآفرینان و سرمایه‌گذاران پرداخته شده است.

انواع تامین مالی جمعی

تامین مالی جمعی (crowd fundding)، یک روش نوین برای جذب سرمایه است که به کارآفرینان و پروژه‌ها این امکان را می‌دهد تا از طریق جمع‌آوری مبالغ کوچک از تعداد زیادی افراد، منابع مالی لازم را تامین کنند. این روش شامل انواع مختلفی است که هر یک ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند و در ادامه به چهار نوع اصلی تامین مالی جمعی پرداخته شده است:

تامین مالی مبتنی بر اهدا

تامین مالی مبتنی بر اهدا (Donation-Based Crowdfunding) نوعی از تامین مالی جمعی است که در آن افراد بدون انتظار بازگشت مالی یا پاداش، مبلغی را به یک پروژه، سازمان یا فرد اهدا می‌کنند. این مدل به‌ویژه برای پروژه‌های خیریه، اجتماعی یا فرهنگی کاربرد دارد و به کمک آن افراد می‌توانند از طریق جمع‌آوری مبالغ کوچک، تغییرات بزرگ ایجاد کنند. به عنوان مثال، در زمان بحران‌های طبیعی، مردم می‌توانند برای کمک به آسیب‌دیدگان یا جمع‌آوری پول برای بازسازی مناطق آسیب‌دیده اهدا کنند. همچنین، هنرمندان ممکن است برای تولید آثار هنری یا برگزاری رویدادهای فرهنگی، از این مدل استفاده کنند و از افراد درخواست کنند تا به‌طور داوطلبانه حمایت مالی کنند. این روش به افراد اجازه می‌دهد تا به صورت مستقیم در حمایت از طرح‌هایی که به آن‌ها اهمیت می‌دهند، مشارکت کنند و حس همبستگی و مسئولیت اجتماعی را تقویت کنند.

تامین مالی مبتنی بر پاداش

در تامین مالی جمعی مبتنی بر پاداش (Reward-Based Crowdfunding)، مشارکت‌کنندگان در ازای حمایت مالی خود پاداش‌هایی دریافت می‌کنند که می‌تواند شامل محصولات، خدمات یا تجربیات خاص باشد. این مدل جذب سرمایه‌گذارانی را هدف قرار می‌دهد که به پروژه یا کسب‌وکار علاقه دارند و انتظار دارند در عوض حمایت خود، پاداشی دریافت کنند. برای مثال، یک کمپانی می‌تواند برای تامین مالی ساخت یک گجت جدید از سرمایه‌گذاران دعوت کند و در ازای حمایت، نمونه‌ای از محصول نهایی را به آن‌ها اهدا کند. همچنین، برای تولید فیلم یا بازی ویدیویی، سازندگان می‌توانند از سرمایه‌گذاران بخواهند تا حمایت کنند و در ازای آن از مزایای ویژه‌ای مانند نام بردن از آن‌ها در تیتراژ یا نسخه‌های بتا استفاده کنند. این روش به کارآفرینان این امکان را می‌دهد که به جای تامین مالی از منابع بزرگ، از تعداد زیادی از افراد که علاقه‌مند به پروژه هستند، سرمایه جمع‌آوری کنند و همچنین حس تعلق و تعامل را میان سرمایه‌گذاران و پروژه ایجاد کند.

تامین مالی مبتنی بر سهام

تامین مالی مبتنی بر سهام (Equity-Based Crowdfunding) به کارآفرینان این امکان را می‌دهد که در ازای سرمایه‌گذاری، بخشی از سهام شرکت خود را به سرمایه‌گذاران واگذار کنند. در این مدل از تامین مالی جمعی، سرمایه‌گذاران به‌عنوان سهامداران، از سود و زیان شرکت بهره‌مند می‌شوند و ممکن است در تصمیم‌گیری‌های کلیدی شرکت نیز حق رای داشته باشند. این نوع از تامین مالی به کارآفرینان کمک می‌کند تا بدون ایجاد بدهی، منابع مالی لازم را جذب کنند. یکی از مزایای کلیدی این روش، تعهد بلندمدت سرمایه‌گذاران به موفقیت شرکت است؛ زیرا آن‌ها به‌طور مستقیم در رشد و توسعه آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند. همچنین، تامین مالی مبتنی بر سهام می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاران بزرگ‌تر و معتبرتر کمک کند که به دنبال فرصت‌های سرمایه‌گذاری با پتانسیل رشد بالا هستند. این تعامل نزدیک‌تر میان کارآفرینان و سرمایه‌گذاران می‌تواند به تبادل ایده‌ها و مشاوره در زمینه‌های مختلف کمک کرده و در نهایت به موفقیت پروژه‌ها منجر شود.

تامین مالی مبتنی بر بدهی

تامین مالی مبتنی بر بدهی (Debt-Based Crowdfunding) نوعی از تامین مالی است که در آن سرمایه‌گذاران به کارآفرینان یا شرکت‌ها وام می‌دهند و در ازای آن، انتظار دارند که اصل مبلغ و بهره را در یک زمان مشخص دریافت کنند. این مدل از تامین مالی جمعی به کارآفرینان اجازه می‌دهد تا بدون از دست دادن سهام خود، سرمایه لازم را تامین کنند و در عین حال مسئولیت بازپرداخت وام را بپذیرند. برای این نوع تامین مالی، کارآفرینان باید برنامه‌ای دقیق برای بازپرداخت وام ارائه دهند که به سرمایه‌گذاران اطمینان دهد مبلغ خود را به‌طور کامل و به‌موقع دریافت خواهند کرد. در برخی موارد، ممکن است توافقی برای عدم دریافت بهره وجود داشته باشد که در این صورت، کارآفرینان می‌توانند از شرایط نرم‌تری برای بازپرداخت بهره‌مند شوند. این روش به‌ویژه برای شرکت‌های نوپا که به دنبال تامین مالی سریع هستند، بسیار مفید است و می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا بدون کاهش مالکیت خود، منابع لازم را جمع‌آوری کنند.

مراحل راه‌اندازی یک کمپین تامین مالی جمعی

راه‌اندازی یک کمپین کراودفاندینگ شامل چند مرحله کلیدی است. ابتدا، کارآفرین باید ایده یا پروژه خود را به‌وضوح تعریف کند و هدف مالی مشخصی را تعیین کند. سپس، ایجاد یک کمپین جذاب و جلب توجه‌کننده برای تامین مالی جمعی ضروری است که شامل اطلاعات کامل درباره پروژه، مزایا و نحوه استفاده از وجوه جمع‌آوری شده باشد. در مرحله بعد، کارآفرین باید از طریق شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های مختلف کمپین خود را معرفی کند و جامعه هدف را به مشارکت دعوت کند. پس از جمع‌آوری سرمایه، کارآفرین باید به تعهدات خود نسبت به حامیان عمل کرده و نتایج را با آن‌ها به اشتراک بگذارد تا اعتماد و ارتباط نزدیک‌تری برقرار کند.

نقش پلتفرم‌های آنلاین در تامین مالی جمعی

پلتفرم‌های آنلاین نقش حیاتی در موفقیت کمپین‌های تامین مالی جمعی ایفا می‌کنند. این پلتفرم‌ها، مانند Kickstarter یا Indiegogo، به کارآفرینان امکان می‌دهند تا پروژه‌های خود را به یک جامعه بزرگ‌تر معرفی کنند و به راحتی به سرمایه‌گذاران دسترسی پیدا کنند. این وب‌سایت‌ها ابزارهایی برای ایجاد کمپین، مدیریت کمک‌ها و ارتباط با حامیان فراهم می‌کنند. همچنین، آن‌ها می‌توانند به تامین امنیت مالی کمک کرده و فرآیندهای قانونی را تسهیل کنند. از طرفی وجود بازخورد و نظرات حامیان در این پلتفرم‌ها به کارآفرینان کمک می‌کند تا نقاط قوت و ضعف پروژه خود را شناسایی کنند و به بهبود آن بپردازند.

مزایای تامین مالی جمعی

کراودفاندینگ به عنوان یک روش نوین تامین مالی، مزایای فراوانی را برای کارآفرینان و سرمایه‌گذاران به ارمغان می‌آورد. تامین مالی جمعی نه‌تنها به تامین منابع مالی کمک می‌کند، بلکه تاثیرات مثبت اجتماعی و اقتصادی نیز به دنبال دارد. در ادامه به بررسی مزایای این روش برای هر یک از ذینفعان پرداخته شده است:

برای کارآفرینان

تامین مالی جمعی به کارآفرینان این امکان را می‌دهد که به راحتی و به سرعت سرمایه مورد نیاز برای راه‌اندازی یا گسترش کسب‌وکار خود را جذب کنند. این روش به جای وابستگی به یک یا چند سرمایه‌گذار بزرگ، اجازه می‌دهد تا از منابع مالی کوچک و متنوعی بهره‌مند شوند. علاوه بر این، کراودفاندینگ می‌تواند به عنوان یک ابزار بازاریابی مؤثر عمل کند، زیرا با ایجاد ارتباط نزدیک‌تر با جامعه حامیان، کارآفرینان می‌توانند از نظرات و پیشنهادات آن‌ها برای بهبود محصولات یا خدمات خود استفاده کنند. همچنین، تایید ایده‌ها از سوی یک جامعه بزرگ، می‌تواند به افزایش اعتبار و اعتماد به نفس کارآفرینان کمک کند.

برای سرمایه‌گذاران

در تامین مالی جمعی، سرمایه‌گذاران نیز از مزایای زیادی برخوردارند. آن‌ها می‌توانند با مقادیر کوچک سرمایه‌گذاری کنند و در عوض، به پاداش‌ها یا سهم‌هایی از پروژه‌ها دست یابند. این تنوع سرمایه‌گذاری به آن‌ها این امکان را می‌دهد که ریسک‌های خود را توزیع کنند و در عین حال به پروژه‌های نوآورانه و جذاب دسترسی پیدا کنند. همچنین، امکان سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی با تاثیر اجتماعی و اقتصادی مثبت، احساس رضایت و ارتباط عمیق‌تری با سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند.

تاثیرات اجتماعی و اقتصادی

تامین مالی جمعی نه‌تنها بر روی کارآفرینان و سرمایه‌گذاران تاثیر مثبت می‌گذارد، بلکه می‌تواند تاثیرات اجتماعی و اقتصادی گسترده‌تری نیز داشته باشد. این روش به حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط کمک می‌کند و با ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی محلی، به تقویت اقتصاد جامعه می‌انجامد. همچنین، کراودفاندینگ می‌تواند به پروژه‌های اجتماعی و محیطی کمک کند، به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند هنر، آموزش و محیط‌زیست، که ممکن است به‌راحتی از منابع مالی سنتی محروم باشند. این تاثیرات به نوبه خود می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و رشد پایدار جوامع کمک کند.

ریسک های تامین مالی جمعی

تامین مالی جمعی با وجود مزایای زیاد، همچنین شامل ریسک‌هایی است که سرمایه‌گذاران و کارآفرینان باید به آن توجه کنند. در ادامه به برخی از این ریسک‌ها اشاره شده است:

ریسک عدم موفقیت پروژه: بسیاری از پروژه‌ها ممکن است به دلایل مختلفی از جمله نقص‌های اجرایی یا عدم پذیرش بازار، به موفقیت نرسند و در نتیجه سرمایه‌گذاری‌ها به خطر بیفتند.

ریسک عدم بازگشت سرمایه: سرمایه‌گذاران در برخی مدل‌ها ممکن است نتوانند اصل سرمایه یا سود خود را به ویژه در تامین مالی مبتنی بر سهام و بدهی بازپس گیرند.

ریسک قانونی و مقرراتی: تامین مالی جمعی ممکن است تحت قوانین و مقررات خاصی قرار گیرد که در صورت عدم رعایت، مشکلات قانونی برای کارآفرینان و سرمایه‌گذاران به وجود آورد.

ریسک نوسانات بازار: تغییرات سریع در شرایط اقتصادی و بازار می‌تواند تاثیر منفی بر پروژه‌ها و موفقیت آن‌ها بگذارد و در نتیجه ریسک‌های مالی افزایش یابد.

ریسک عدم شفافیت: برخی پلتفرم‌ها یا پروژه‌ها ممکن است اطلاعات کافی یا شفافیتی درباره پیشرفت‌ها و نتایج ارائه ندهند، که می‌تواند به سرمایه‌گذاران آسیب بزند.

ریسک کلاهبرداری: وجود کلاهبرداری‌ها در تامین مالی جمعی به‌ویژه در پلتفرم‌های غیرمعتبر، تهدیدی جدی برای سرمایه‌گذاران است.

نحوه درخواست تامین مالی جمعی

برای درخواست تامین مالی جمعی، متقاضیان باید مراحل مشخصی را دنبال کنند. در ابتدا، آن‌ها باید به یک پلتفرم تامین مالی جمعی معتبر مراجعه کرده و حساب کاربری ایجاد کنند. پس از ایجاد حساب، متقاضی باید درخواست خود را ثبت کرده و اطلاعات مربوط به طرح یا پروژه خود را به دقت تکمیل کند. این اطلاعات معمولا شامل جزئیات مالی، هدف پروژه، زمان‌بندی و برنامه‌های اجرایی است. در مرحله بعد، تیم متخصص پلتفرم درخواست را بررسی کرده و در صورت نیاز، برای تکمیل مدارک و شرایط قرارداد با متقاضی تماس می‌گیرد. در نهایت، اگر درخواست تایید شود، قرارداد تامین مالی امضا شده و پروژه در بستر پلتفرم برای جذب سرمایه‌گذار معرفی می‌شود.

نیازمندی‌ها و مدارک لازم برای درخواست تامین مالی جمعی شامل مدارک شناسایی و ثبتی شرکت، برنامه تجاری و مالی، اسناد مربوط به پروژه و تضامین لازم است. همچنین، متقاضی باید توانایی ارائه گزارش‌های دوره‌ای و صورت‌های مالی را برای نظارت بر پیشرفت پروژه تضمین کند. این مدارک به تامین‌کنندگان مالی اطمینان می‌دهد که پروژه با دقت و شفافیت اجرا خواهد شد.

نحوه سرمایه‌گذاری در طرح‌های تامین مالی جمعی

سرمایه‌گذاری در طرح‌های تامین مالی جمعی فرآیندی است که نیازمند رعایت مراحل خاصی است. نخستین گام برای سرمایه‌گذاران، دریافت کد بورسی از سازمان بورس و اوراق بهادار است. این کد برای شناسایی و پیگیری سرمایه‌گذاری‌ها ضروری است. پس از دریافت کد، سرمایه‌گذار باید در یکی از پلتفرم‌های تامین مالی جمعی ثبت‌نام کند و اطلاعات شخصی و مالی خود را وارد کند. با ایجاد حساب کاربری، سرمایه‌گذاران به پروژه‌های مختلف دسترسی پیدا می‌کنند و می‌توانند اطلاعات مربوط به اهداف، جزئیات مالی و پیشرفت هر پروژه را مرور کنند.

• مقاله پیشنهادی: کد بورسی چیست؟ آموزش نحوه دریافت کد بورسی

پس از بررسی پروژه‌ها، سرمایه‌گذاران می‌توانند پروژه‌ای را که می‌خواهند در آن سرمایه‌گذاری کنند، انتخاب نمایند. توجه به بازدهی، ریسک و اعتبار پروژه در این مرحله اهمیت دارد. بعد از انتخاب پروژه، سرمایه‌گذار باید میزان سرمایه‌گذاری خود را مشخص کند. برخی از پلتفرم‌ها برای حداقل و حداکثر مبلغ سرمایه‌گذاری محدودیت‌هایی دارند که باید به آن‌ها توجه شود. در مرحله بعد، سرمایه‌گذار باید بیانیه ریسک و قوانین و مقررات مربوطه را تایید کند. این تایید به معنای پذیرش ریسک‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری است و نشان‌دهنده مسئولیت سرمایه‌گذار در قبال تصمیم خود است.

پس از نهایی شدن مراحل، سرمایه‌گذار گواهی شراکت در تامین مالی جمعی دریافت می‌کند که نشان‌دهنده میزان مشارکت و حقوق وی در پروژه است. با این حال، سرمایه‌گذاران باید به محدودیت‌های موجود نیز توجه کنند. به عنوان مثال، هر سرمایه‌گذار نمی‌تواند بیش از ۵ درصد از کل منابع مورد نیاز یک پروژه را تامین کند تا ریسک‌های مالی کاهش یابد. همچنین، سرمایه‌گذاران باید هویت خود را با مدارک شناسایی معتبر تایید کنند تا از بروز کلاهبرداری جلوگیری شود. در نهایت، سرمایه‌گذاران باید نسبت به ریسک‌های مالی آگاه باشند و ممکن است موظف به دریافت گزارش‌های دوره‌ای از سوی متقاضیان باشند تا از پیشرفت پروژه و وضعیت مالی آن مطلع شوند. این مراحل و الزامات به ایجاد شفافیت و اعتماد بین سرمایه‌گذاران و متقاضیان کمک کرده و اثربخشی تامین مالی جمعی را افزایش می‌دهند.

شرکت های تامین مالی جمعی در ایران

در ایران، تامین مالی جمعی از طریق پلتفرم‌های مختلفی صورت می‌گیرد که هر کدام ویژگی‌ها و خدمات خاص خود را دارند. در ادامه به معرفی برخی از سکوی تامین مالی جمعی پرداخته‌ شده است:

دونگی

دونگی به عنوان یکی از پلتفرم‌های تامین مالی جمعی فرابورس است که تمرکز ویژه‌ای بر روی تامین مالی پروژه‌های خلاقانه و استارتاپ‌ها دارد. این پلتفرم به کاربران امکان می‌دهد تا با مبالغ کم در پروژه‌های مختلف مشارکت کنند و در عوض پاداش‌هایی دریافت کنند.

کارن کراد

کارن کراد پلتفرمی است که به تامین مالی پروژه‌ها از طریق سرمایه‌گذاری در سهام و بدهی می‌پردازد. این پلتفرم با ارائه مشاوره مالی و نظارت بر پروژه‌ها، به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری بگیرند.

هم آفرین

هم آفرین به پروژه‌های اجتماعی و اقتصادی توجه ویژه‌ای دارد و بر روی جذب سرمایه برای طرح‌های مبتنی بر اهدا تمرکز دارد. این پلتفرم به افراد و سازمان‌های خیریه نیز کمک می‌کند تا منابع مالی لازم را تامین کنند.

ققنوس

ققنوس پلتفرمی است که به تامین مالی جمعی مبتنی بر سهام و بدهی می‌پردازد. این پلتفرم با ارائه گزارش‌های مالی و ارزیابی‌های دقیق، شفافیت را برای سرمایه‌گذاران تضمین می‌کند.

آی بی کراد

آی بی کراد به تامین مالی پروژه‌های نوآورانه و فناورانه پرداخته و به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که در طرح‌های مختلف با ریسک و بازدهی متفاوت مشارکت کنند. این پلتفرم تامین مالی جمعی همچنین از مشاوره‌های تخصصی برخوردار است.

حلال فاند

حلال فاند به تامین مالی پروژه‌های اسلامی و حلال می‌پردازد و به دنبال جذب سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به پروژه‌های با اصول اسلامی است. این پلتفرم با رعایت اصول شرعی، به ارائه طرح‌ها و پروژه‌ها می‌پردازد.

زرین کراود

زرین کراود به تامین مالی پروژه‌های مختلف با رویکرد اجتماعی و اقتصادی می‌پردازد و به کاربران این امکان را می‌دهد تا در پروژه‌های معین با توجه به اهداف اجتماعی مشارکت کنند.

این پلتفرم‌ها به عنوان ابزارهای مؤثر برای تامین مالی جمعی در ایران عمل می‌کنند و به کارآفرینان و سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند تا به راحتی به یکدیگر دسترسی پیدا کنند. انتخاب یک پلتفرم مناسب بسته به نیازهای خاص هر پروژه و نوع سرمایه‌گذاری مورد نظر بسیار مهم است.

بر اساس آمار موجود در سایت فرابورس ایران به آدرس www.ifb.ir، تعداد 31 سکوی تامین مالی در ایران وجود دارد. در ادامه لیست تمامی سکوهای تامین مالی جمعی در ایران به همراه نهاد مالی پشتوانه آن ارائه شده است:

نام سکو	نام نهاد مالی
دونگی	سبدگردان توسعه فیروزه
کارن کراد	کارگزاری بانک کارآفرین
هم آفرین	شرکت مشاور سرمایه گذاری فراز ایده نو آفرین تک
آی بی کراد	آی بی شاپ (تامین سرمایه تمدن)
حلال فاند	سبدگردان الگوریتم
رضوی	کارگزاری و بورس اوراق بهادار رضوی
زرین کراود	کارگزاری دانایان
رایان	کارگزاری سهم آشنا
استارتامین	تامین سرمایه بانک مسکن
اینوستوران	مشاور سرمایه گذاری ارزش پرداز آریان
هم آشنا	——–
آیفاند	سبدگردان الگوریتم
کاریزماکراد	گروه مالی کاریزما و کارگزاری کاریزما
زیما	کارگزاری بانک صادرات ایران
مسکن پلاس	تامین سرمایه بانک مسکن
پولسار	——–
مبین کراد	——–
دانایان کراد	گروه مالی دانایان
فاندوکراد	——–
زچ	سبدگردان نوین نگر آسیا
آتی کراد	——–
سپهرینو	سبدگردان الگوریتم
وستاکراد	مشاور سرمایه‌گذاری کاریزما
اسمارت فاندینگ	سبدگردان ایساتیس پویا
نوین کراد	مشاور سرمایه‌گذاری فراز نوآفرین تک
اوپال کراد	کارگزاری سهم آشنا
پرش کراد	کارگزاری سرمایه گذاری ملی ایران
رای‌فاند	کارگزاری سهم آشنا
ایساتیس کراد	——–
شریف کراد	مشاور سرمایه‌گذاری فراز نوآفرین تک
گلرنگ کراد	سبدگردان کوروش

جمع‌بندی

به طور کلی، تامین مالی جمعی به‌عنوان یک ابزار مؤثر و نوآورانه، تغییرات چشم‌گیری در نحوه جذب سرمایه و حمایت از ایده‌های کارآفرینانه ایجاد کرده است. این روش نه‌تنها به کارآفرینان امکان می‌دهد تا منابع مالی لازم را به‌سرعت تامین کنند، بلکه به سرمایه‌گذاران نیز فرصتی برای مشارکت در پروژه‌های متنوع و کسب بازدهی مالی و اجتماعی می‌دهد. با توجه به مزایای متعدد کراودفاندینگ، از جمله کاهش هزینه‌های تامین مالی و ایجاد ارتباط نزدیک‌تر بین جامعه و کارآفرینان، می‌توان انتظار داشت که این مدل مالی در آینده به‌عنوان یک راهکار پایدار و محبوب در دنیای تجارت باقی بماند.

---

سوالات متداول