بازار رنج (خنثی) چیست؟ نحوه شناسایی و معامله در آن

معنی بازار رِنج یا بازار خنثی این است که قیمت یک دارایی در بازه‌ای مشخص، بین دو سطح نوسان می‌کند و روند مشخصی ندارد. در چنین وضعیتی، قیمت یک دارایی مانند سهام، کالا یا ارز دیجیتال در بازه‌ای مشخص بین دو سطح نوسان می‌کند. این سطوح شامل یک سطح حمایت در پایین و یک سطح مقاومت در بالا هستند. درک ساختار بازار رنج برای تحلیلگران و معامله‌گران اهمیت زیادی دارد. این شناخت می‌تواند امکان کسب سود از نوسانات محدود قیمت را فراهم کند. مقاله حاضر به بررسی مفهوم بازار رنج، نحوه شناسایی و استراتژی‌های معاملاتی مربوط به آن می‌پردازد.

انواع بازار رنج

بازارهای رنج در قالب‌های مختلفی ظاهر می‌شوند و هرکدام الگوی بصری متفاوتی در نمودار قیمت دارند. آشنایی با این الگوها برای تشخیص دقیق وضعیت بازار ضروری است.

رنج مستطیلی (Rectangular Range)

رایج‌ترین نوع بازار خنثی، رنج مستطیلی است. مطابق با تصویر زیر قیمت به‌صورت افقی بین یک سطح حمایت و مقاومت نوسان می‌کند و نمودار شکلی مستطیل‌ مانند به خود می‌گیرد. این الگو اغلب بیانگر فاز تثبیت قیمت است. تشخیص آن با سطوح مشخص حمایت و مقاومت، میانگین‌های متحرک افقی و سقف‌ها و کف‌های ثابت، آسان است.

رنج مورب (Diagonal Range)

در رنج مورب، قیمت در کانالی شیب‌دار به سمت بالا یا پایین حرکت می‌کند. کانال‌ها ممکن است مستطیلی، پهن‌شونده یا باریک‌شونده باشند. همچنین شکست این نوع رنج‌ها می‌تواند به‌صورت ناگهانی یا در بازه‌ای طولانی رخ دهد. در ادامه نمونه‌ای رنج مورب قابل مشاهده است.

رنج ادامه‌دهنده (Continuation Range)

رنج ادامه‌دهنده در میانه یک روند شکل می‌گیرد و نوعی اصلاح موقت خلاف جهت روند اصلی است. این رنج‌ها اغلب منجر به شکست سریع قیمت می‌شوند. الگوی مثلث‌ و الگوی پرچم‌ در این دسته قرار می‌گیرند. تصویر نمونه‌ای از رنج ادامه‌دهنده است.

رنج بی‌قاعده (Irregular Range)

در رنج بی‌قاعده، قیمت الگوی مشخصی ندارد و نوسانات اغلب حول یک خط محوری مرکزی انجام می‌شود. شناسایی نواحی حمایت و مقاومت در این حالت دشوار است. با این حال، برای تحلیلگرانی که توانایی تشخیص محدوده‌های قیمتی دارند، فرصت‌هایی به وجود می‌آید. در ادامه نمونه‌ای رنج بی‌قاعده قابل مشاهده است.

نحوه شناسایی بازار رنج

در ادامه نحوه تشخیص بازار رنج مطرح شده است:

۱. بررسی ساختار قیمت

در بازار رنج، قیمت فاقد روند مشخص است و حرکت آن در جهت صعودی و نزولی مشخصی دیده نمی‌شود. این وضعیت معمولا با نوسانات محدود در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت همراه است؛ به‌طوری که سقف‌ها و کف‌های قیمتی در محدوده‌ای ثابت تکرار می‌شوند. شباهت نقاط بازگشت قیمت به یکدیگر، نشان‌دهنده‌ی تثبیت قیمت در یک محدوده معین است. در چنین شرایطی، سطوح حمایت و مقاومت ثبات نسبی دارند و به‌سادگی شکسته نمی‌شوند. از منظر نموداری نیز، الگوهایی مانند مستطیل یا مثلث متقارن اغلب در بازار رنج شکل می‌گیرند.

۲. استفاده از اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال

در ادامه تعدادی اندیکاتور که به شناسایی بازار رنج کمک می‌کنند، نوشته شده است:

• اندیکاتور RSI

نوسان مداوم RSI بین سطوح ۳۰ تا ۷۰ نشان‌دهنده نبود روند قوی و احتمال وجود بازار رنج است. از آن جایی که معامله‌گران از RSI برای تایید اشباع خرید (بالاتر از ۷۰ یا ۸۰) یا اشباع فروش (پایین‌تر از ۳۰ یا ۲۰) استفاده می‌کنند، زمانی که این شاخص در محدوده میانی باقی می‌ماند، بازار در حالت اشباع خرید و فروش قرار ندارد.

• اندیکاتور ADX

زمانی که مقدار اندیکاتور ADX کمتر از ۲۰ یا ۲۵ باشد، قدرت روند ضعیف است و بازار در حالت خنثی قرار دارد. زیرا ADX نشان‌دهنده شدت روند و مقدار پایین آن به معنای نبود روند قوی است. همچنین افزایش ناگهانی ADX به بالای ۲۵ می‌تواند هشدار آغاز یک روند جدید باشد

• باندهای بولینگر

در بازار رنج، باندهای بولینگر باریک می‌شوند و به یکدیگر نزدیک می‌مانند که نشان‌دهنده کاهش نوسانات است. قیمت معمولا بین باند بالا و پایین نوسان می‌کند و این باندها نقش حمایت و مقاومت را ایفا می‌کنند. باز شدن باندها نشانه‌ای از افزایش نوسانات و احتمال شکل‌گیری روند جدید است.

• میانگین‌ متحرک

در شرایط خنثی، میانگین‌ متحرک مسطح و یا در هم تنیده‌ می‌شوند. بنابراین نوسان قیمت حول میانگین‌های متحرک از جمله نشانه‌های بازار رنج است. زمانی که چند میانگین متحرک، مانند میانگین‌های ۵۰ و ۲۰۰ روزه، در یک ناحیه فشرده قرار گیرند، احتمال وجود رنج افزایش می‌یابد.

• اندیکاتور MACD

کوچک بودن میله‌های هیستوگرام در اندیکاتور مکدی نشانه کاهش قدرت حرکت قیمت و وضعیت خنثی است.

• ویلیامز الیگیتور (Williams Alligator)

در حالت رنج، سه خط اندیکاتور ویلیامز الیگیتور (لب، دندان و آرواره) به هم نزدیک شده و در هم تنیده می‌شوند که به آن «خواب الیگیتور» گفته می‌شود. این حالت به‌معنای نبود روند مشخص است و معمولا معامله‌گران در این وضعیت از موقعیت‌های رونددار خارج می‌شوند.

• کانال دانچیان

باریک شدن باندهای اندیکاتور کانال دانچیان بیانگر کاهش نوسان قیمت و شکل‌گیری بازار رنج است.

• اندیکاتور ATR

کاهش مقدار ATR نشان‌دهنده افت دامنه نوسانات و نشانه‌ای از ورود به فاز رنج است. این اندیکاتور اندازه حرکت قیمت را می‌سنجد و مقدار پایین آن حاکی از آرام بودن بازار است.

۳. بررسی حجم معاملات

در شرایط بازار رنج، حجم معاملات معمولا کاهش می‌یابد یا در سطحی ثابت باقی می‌ماند که این وضعیت، بلاتکلیفی و انتظار معامله‌گران را بازتاب می‌دهد. زمانی که قیمت در یک بازه مشخص نوسان دارد، تغییر محسوسی در حجم دیده نمی‌شود. اما در لحظه عبور قیمت از سطوح حمایت یا مقاومت، حجم معاملات معمولا افزایش می‌یابد؛ تغییری که می‌تواند نشانه‌ای از آغاز یک روند جدید باشد.

۴. تعادل میان خریداران و فروشندگان

در بازار رنج، تعادل نسبی میان خریداران و فروشندگان برقرار می‌شود؛ نه تمایلی برای افزایش قیمت از سوی خریداران وجود دارد و نه توان لازم برای کاهش قابل‌توجه از سوی فروشندگان دیده می‌شود.

لازم به ذکر است رفتار قیمت در بازار رنج بسته به نوع دارایی متفاوت است. در بازار ارز، برخی جفت‌ارزها به ویژه آن‌هایی که به اقتصادهای پایدار متصل هستند، تمایل بیشتری به شکل‌گیری الگوهای رنج نشان می‌دهند. همچنین بازار رنج در بورس معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که بازار در فازهای تثبیت یا شرایط عدم قطعیت وجود دارد. در بازار کالاها، به دلیل حساسیت بالا به اخبار و رویدادهای بنیادی، دوره‌های رنج معمولا کوتاه‌تر بوده و با شکست‌های سریع و ناگهانی همراه هستند. در نهایت ترکیب تحلیل قیمتی، ابزارهای تکنیکال و بررسی حجم معاملات، چارچوبی منسجم برای شناسایی این وضعیت فراهم می‌کند و دقت تحلیل را در تشخیص فاز خنثی بازار افزایش می‌دهد.

نحوه معامله در بازار رنج

همانطور که گفته شد شناسایی محدوده‌های رنج با تحلیل ساختار قیمت و بهره‌گیری از ابزارهای تکنیکال امکان‌پذیر است. نقاط ورود معمولا در نزدیکی سطوح حمایت یا مقاومت انتخاب می‌شوند تا نسبت ریسک به بازده بهینه باشد. همچنین، تعیین حد ضرر در نواحی کلیدی از ضررهای پیش‌بینی‌نشده جلوگیری می‌کند.

معامله در بازار رنج، مبتنی بر درک دقیق محدوده قیمتی و رفتار قیمت در این فضا است. معامله‌گران معمولا از دو رویکرد اصلی معامله در داخل محدوده و معامله پس از شکست آن استفاده می‌کنند. هر دو روش نیازمند تشخیص صحیح سطوح کلیدی، تعیین نقاط ورود و خروج منطقی و به‌کارگیری اصول مدیریت ریسک هستند.

۱. استراتژی معامله در داخل محدوده (Range-Bound Trading)

هدف استراتژی معامله بازار رنج در داخل محدوده بهره‌برداری از نوسانات قیمت بین سطوح حمایت و مقاومت است. در این روش، معامله‌گر زمانی اقدام به خرید می‌کند که قیمت به سطح حمایت نزدیک شود و نشانه‌هایی از برگشت قیمت مشاهده شود. در مقابل، هنگام رسیدن قیمت به سطح مقاومت و مشاهده علائم بازگشت نزولی، موقعیت فروش اتخاذ می‌شود.

برای تایید این تصمیم‌ها، می‌توان از اندیکاتورهایی مانند RSI یا Stochastic کمک گرفت. به عنوان نمونه، اگر قیمت به سطح حمایت برسد و RSI نیز در ناحیه اشباع فروش قرار داشته باشد، احتمال بازگشت قیمت افزایش می‌یابد. باید در نظر داشت برای کاهش ریسک، تعیین حد ضرر ضروری است. در معاملات خرید، حد ضرر کمی پایین‌تر از سطح حمایت و در معاملات فروش، بالاتر از سطح مقاومت قرار می‌گیرد. همچنین، حد سود به‌گونه‌ای تعیین می‌شود که اندکی پایین‌تر از سطح مقاومت یا بالاتر از سطح حمایت باشد تا احتمال رسیدن قیمت به آن بیشتر شود.

۲. استراتژی معامله بر اساس شکست محدوده (Breakout Trading)

در استراتژی معامله بر مبنای شکست محدوده، فرض بر این است که قیمت با عبور از یکی از سطوح کلیدی، وارد یک روند تازه خواهد شد. در این روش، معامله در جهت شکست انجام می‌شود؛ به این صورت که پس از عبور قیمت از مقاومت، موقعیت خرید اتخاذ می‌شود و در صورت شکست حمایت، فروش انجام می‌گیرد. برخی معامله‌گران ترجیح می‌دهند برای کاهش ریسک، تا وقوع بازگشت قیمت به سطح شکسته‌شده (پولبک) صبر کنند و سپس وارد معامله شوند. برای تشخیص اعتبار شکست، دو معیار اصلی افزایش حجم معاملات در زمان عبور از سطح و بسته‌شدن کندل خارج از محدوده پیشین مورد توجه قرار می‌گیرد. در مدیریت ریسک این استراتژی، حد ضرر معمولا پشت سطح شکسته‌شده یا در میانه ناحیه رنج قرار داده می‌شود. هدف سود نیز غالبا برابر با پهنای محدوده پیشین تعیین می‌شود.

از آن جا که مدیریت ریسک در هر دو استراتژی معامله در داخل محدوده و معامله بر اساس شکست محدوده نقش تعیین‌کننده‌ای دارد، توجه به چند نکته ضروری است. ابتدا اندازه موقعیت معاملاتی باید متناسب با میزان ریسک قابل تحمل تعیین شود تا احتمال زیان‌های بزرگ کاهش یابد. همچنین پایبندی به برنامه معاملاتی، مانع از تصمیم‌گیری‌های هیجانی می‌شود و نهایتا صبر و انضباط در انتظار رسیدن قیمت به سطوح کلیدی برای اجرای معاملات موفق بسیار حیاتی است.

مزایا و معایب معامله در بازار رنج range trading

مزایای بازار رنج شامل موارد زیر می‌شوند:

• فرصت‌های معاملاتی متعدد در بازه‌های زمانی کوتاه
• نقاط ورود و خروج قابل شناسایی
• سادگی اجرای استراتژی
• امکان کنترل بهتر ریسک
• بازدهی سریع در شرایط مناسب

همچنین در ادامه معایب بازار رنج نوشته شده است:

• خطر شکست‌های کاذب و فریب‌دهنده
• سود محدود در رنج‌های باریک
• ناکارآمدی در بازارهای رونددار
• نیاز به پایش مداوم و واکنش سریع
• ریسک بالای شکست ناگهانی محدوده

چه کسانی برای رنج تریدینگ مناسب‌ هستند؟

رنج تریدینگ بیشتر برای معامله‌گران کوتاه‌مدت، صبور و منظم مناسب است. این استراتژی با وجود سادگی نسبی، نیاز به دقت بالا در تعیین سطوح و رعایت اصول مدیریت ریسک دارد. همچنین، معامله‌گرانی که در تایم‌فریم‌های ۱۵ دقیقه تا یک ساعت فعالیت می‌کنند، بیشترین بهره را از این روش خواهند برد.

جمع‌بندی

بازار رنج به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن قیمت یک دارایی میان دو سطح مشخص حمایت و مقاومت در نوسان است و جهت‌گیری مشخصی به سمت بالا یا پایین ندارد. در چنین بازاری، امکان بهره‌برداری از نوسانات قیمت با خرید در محدوده حمایت و فروش در محدوده مقاومت وجود دارد. همچنین، در صورت خروج قیمت از این محدوده همراه با افزایش حجم، می‌توان استراتژی شکست را به‌کار گرفت. برای شناسایی این شرایط، ابزارهایی مانند اندیکاتور ADX با مقادیر پایین، نوسان اندیکاتور RSI در محدوده میانی و کاهش حجم معاملات به کار می‌روند. استفاده از حد ضرر در این شرایط به‌ویژه برای مقابله با شکست‌های کاذب، نقش مهمی در کنترل ریسک ایفا می‌کند.