آشنایی با الگوهای تحلیل تکنیکال و انواع آن

تحلیل تکنیکال یکی از روش‌های مؤثر و پرکاربرد است که با استفاده از الگوهای شکل گرفته بر اساس تغییرات قیمت و حجم معاملات، روندهای آتی بازار را طبق وضعیت گذشته آن پیش‌بینی می‌کند. این الگوها در نمودارهای قیمتی قابل مشاهده هستند و تحلیلگران و معامله­‌گران می­‌توانند با استفاده از اطلاعات دریافتی از الگوها در تحلیل تکنیکال تصمیمات معاملاتی بهتری اتخاذ کنند. در این مقاله انواع الگوها در تحلیل تکنیکال به طور کامل توضیح داده می‌­شود.

الگوهای تحلیل تکنیکال چگونه هستند؟

الگوهای تحلیل تکنیکال یا الگوهای نموداری (chart patterns) به مجموعه‌ای از اشکال در نمودارهای قیمتی بازار گفته می‌شود که به‌طور مداوم و تکرار شونده مشاهده می‌شوند. این الگوها طبق نسبت‌های هندسی و ریاضی شکل می­‌گیرند و یا بر اساس روانشناسی بازار و عملکرد معامله­‌گران به وجود آمده‌­اند. الگو در تحلیل تکنیکال به تحلیلگران کمک می‌کند تا با مطالعه تغییرات گذشته، روندهای آینده بازار را پیش‌بینی کنند. شناخت و یادگیری الگوهای تحلیل تکنیکال می‌تواند دقت پیش‌بینی روندهای قیمتی را افزایش دهد و به تحلیلگران این امکان را می‌دهد که نقاط مناسب برای ورود و خروج در معاملات را شناسایی کنند.

الگو در تحلیل تکنیکال بر اساس اطلاعات و تغییرات گذشته دارایی شکل می­‌گیرد. تحلیلگران با شناخت و تحلیل این الگوها می‌­توانند وضعیت آینده دارایی یا بازار را پیش‌­بینی کنند و هر چه در تحلیل خود از الگوها و شاخص‌­های تایید کننده بیشتر استفاده کنند پیش­­­‌بینی قابل اطمینان­‌تری خواهند داشت.

انواع الگوها در تحلیل تکنیکال

در تحلیل تکنیکال الگوهای مختلفی برای پیش‌بینی تغییرات قیمت و روند بازار وجود دارد که هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. به‌طور کلی می‌توان الگوهای تحلیل تکنیکال را به چهار دسته اصلی تقسیم کرد که به شرح زیر است.

• الگوهای قیمتی
• الگوهای شمعی ژاپنی

در ادامه الگوهای قیمتی، شمعی ژاپنی و انواع آن­‌ها به‌طور کامل توضیح داده می­‌شود.

الگوهای قیمتی

الگوهای قیمتی یکی از شناخته‌شده‌ترین الگوهای تحلیل تکنیکال هستند و تشخیص درست خطوط روند در شناسایی و تحلیل این الگوها نقش مهمی دارد. خطوط روند که به‌عنوان مناطق حمایت و مقاومت شناخته می‌شوند؛ نقاطی در نمودار هستند که می‌توانند به‌عنوان سیگنال‌های تأییدکننده برای تداوم روند یا نشانه‌ای مبنی بر تغییر و بازگشت روند شناخته شوند. شناسایی و تایید الگوها با استفاده از این خطوط به تحلیلگران کمک می‌کند تا نقاط حساس قیمت را شناسایی کنند و نحوه حرکت نمودار را در آینده پیش­‌بینی کنند.

الگوهای قیمتی بر اساس شکل حرکتی روند تغییرات قیمت شامل دو دسته اصلی الگوهای ادامه دهنده و الگوهای بازگشتی هستند. این الگوها در نمودار تغییرات قیمت به صورت تکرار شونده شکل می­‌گیرند و برای شناسایی نقاط برگشت یا ادامه روند از آن‌­ها استفاده می­‌شود. البته لازم به ذکر است که برخی از الگوها در هر دو دسته قرار می‌­گیرند. در ادامه به توضیح انواع الگوهای ادامه‌دهنده و برگشتی پرداخته می­‌شود.

الگوهای قیمتی ادامه‌­دهنده

الگوهای قیمتی ادامه‌دهنده معمولا در میانه یک روند قوی شکل می‌­گیرند و نشان­‌دهنده ادامه روند فعلی در نمودار خواهند بود. در این الگوها قیمت پس از یک وقفه یا اصلاح قیمت، دوباره به روند خود ادامه می­‌دهد. الگوهای ادامه دهنده قیمتی شامل الگوی مثلث، الگوی مثلث متقارن، الگوی مثلث افزایشی، الگوی مثلث کاهشی و الگوی پرچم، الگوی مستطیل و الگوی کانال هستند.

الگوی مثلث (Triangle): این الگو زمانی رخ می‌دهد که تغییرات قیمت‌ بین دو خط روند هم­گرا حرکت می­‌کند و در نقطه‌ای مشخص به راس مثلث می­‌رسد. الگوی مثلث نشان‌دهنده کاهش نوسانات است و به ادامه روند قبلی منتهی می‌شود که در ادامه هر نوع از این الگو توضیح داده می‌شود. تصویر زیر الگوی مثلث را در نمودار شرکت ایران‌خودرو نشان می‌دهد.

الگوی مثلث متقارن (Symmetrical Triangle): این الگو زمانی شکل می‌گیرد که قیمت در محدوده‌ای بین دو خط روند مورب متضاد (یکی صعودی و دیگری نزولی) نوسان کند. این الگو نشان‌دهنده کاهش نوسانات قیمت است و معمولا بعد از یک حرکت قوی در زمانی که بازار ثبات دارد مشاهده می‌شود. در انتهای این الگو قیمت می‌تواند به سمت بالا یا پایین از این محدوده خارج شود و روند قبلی خود را ادامه دهد.

الگوی مثلث افزایشی (Ascending Triangle): الگوی مثلث صعودی پس از یک روند صعودی شکل می‌گیرد و ویژگی اصلی آن وجود یک خط مقاومت افقی در بالای مثلث و یک خط حمایت مورب صعودی در پایین است. این الگو می‌تواند نشان­دهنده ادامه روند صعودی باشد.

الگوی مثلث کاهشی (Descending Triangle): در این الگو خط مقاومت ثابت یا افقی است در حالی که خط حمایت به سمت پایین تمایل دارد. این الگو در روندهای نزولی شکل می‌گیرد و نشان‌دهنده ادامه روند نزولی است.

الگوی پرچم (Flag): الگوی پرچم بعد از یک تغییر قیمت شدید (افت یا رشد) به شکل یک مستطیل کوچک در خلاف جهت حرکت اصلی روند نمودار شکل می‌گیرد. این الگو به معنی توقف موقت در روند حرکت نمودار است. تصویر زیر الگوی پرچم را در نمودار شرکت پالایش نفت تهران نشان می‌دهد.

الگوی مستطیل (Rectangle): این الگو با نوسان قیمت در یک محدوده‌ خاص بین دو خط افقی حمایت و مقاومت در یک بازه زمانی به دو صورت نزولی و صعودی شکل می‌گیرد. الگوی مستطیل نشان­‌دهنده ثبیت در بازار است. تصویر زیر الگوی مستطیل صعودی را در نمودار صندوق سرمایه‌گذاری سهامی کاریزما-اهرمی نشان می‌دهد.

الگوی کانال (Channel): زمانی که قیمت‌ در یک کانال صعودی یا نزولی حرکت کند الگوی کانال شکل می‌­گیرد که طبق تصویر زیر در نمودار صندوق سرمایه‌گذاری سهامی کاریزما-اهرمی قابل مشاهده است.

الگوی کنج (Wedge): الگوی کنج شبیه مثلث‌های متقارن است و با دو خط روند همگرا که در نقطه‌ای به نام راس به هم می‌رسند شکل می‌گیرد. این الگو به عنوان یک الگوی میان‌مدت ادامه‌دهنده است و می‌تواند در روندهای صعودی و نزولی در نمودار دیده شود. کاهش نوسانات در این الگو نشان‌دهنده احتمال بازگشت یا ادامه روند اصلی پس از شکست الگو است. تصویر زیر نشان‌دهنده الگوی کنج در نمودار شرکت پالایش نفت تهران است.

لازم به ذکر است که الگوی مثلث متقارن و الگوی کنج به دلیل اینکه احتمال حرکت در جهت ادامه روند و برگشت برای آن­‌ها وجود دارد؛ جز هر دو دسته الگوهای قیمتی ادامه­‌دهنده و برگشتی به حساب می‌­آیند.

الگوهای قیمتی برگشتی

الگوهای قیمتی برگشتی یکی از انواع الگوها در تحلیل تکنیکال هستند و معمولا پس از یک روند صعودی یا نزولی شکل می‌­گیرند و با پایان یافتن الگو، انتظار می‌­­رود که جهت حرکت روند تغییر کند. این الگوها زمانی شکل می­‌گیرند که قیمت پس از یک حرکت بزرگ (افت یا رشد شدید) نیاز به تغییر روند دارد و معمولا با پایان یافتن الگو، در خلاف جهت آن حرکت می‌­کند. الگوهای قیمتی برگشتی شامل الگوی سر و شانه، الگوی سر و شانه معکوس، الگوی مثلث معکوس، الگوهای کف و سقف دو قلو و الگوی کف و سقف سه قلو هستند که در ادامه هر کدام توضیح داده می‌­شود.

الگوی سر و شانه (Head and Shoulders): الگوی سر و شانه در انتهای یک روند صعودی شکل می‌­گیرد و نشان‌­دهنده تغییر قیمت در جهت نزولی است. این الگو به شکل یک قله بلند­تر (سر)، در بین دو قله کوتاه‌­تر (شانه) دیده می­‌شود.

الگوی سر و شانه معکوس (Inverse Head and Shoulders): این الگو در انتهای یک روند نزولی ایجاد می‌شود و نشان‌دهنده تغییر قیمت در جهت صعودی است. این الگو به شکل یک قله کوتاه­‌تر (سر)، در بین دو قله بلند­تر (شانه) دیده می‌­شود.

الگوی مثلث معکوس (Inverse Triangle): این الگو زمانی تشکیل می‌شود که قیمت بین دو خط روند همگرا (حمایت و مقاومت) نوسان کند. الگوی مثلث معکوس در روند نزولی شکل می‌گیرد و هنگامی که قیمت از خط مقاومت یا حمایت شکسته شود محتمل است که قیمت در جهت صعودی حرکت کند.

الگوهای کف و سقف دو قلو (Double Bottom or Double Top): در الگوی کف دو قلو، قیمت دو بار به خط حمایت می­‌رسد و با دو کف قیمتی نزدیک به هم در نمودار شبیه به حرف w انگلیسی دیده می­‌شود. انتظار می­‌رود که با پایان یافتن این الگو، روند حرکت نمودار از نزولی به صعودی تغییر کند. الگوی سقف دو قلوزمانی شکل می­‌گیرد که قیمت دو بار به سطح مقاومت می­‌رسد و با دو قله نزدیک به­ هم شبیه به حرف M انگلیسی است. شکل­‌گیری این الگو نشان‌­دهنده تغییر روند از صعودی به نزولی است. تصویر زیر نمایانگر الگوی کف دو قلو در نمودار شرکت ایران‌خودرو است.

الگوهای کف و سقف سه قلو: این الگوها همانند الگوی کف و سقف دو قلو هستند با این تفاوت که یک قله یا دره بیشتر در زمان شکل‌­گیری آن‌­ها ایجاد می­شود و احتمال شکل­‌گیری آن از الگوی کف و سقف دو قلو کمتر است.

الگوهای شمعی ژاپنی

الگوهایی شمعی ژاپنی یک نوع از الگوهای تحلیل تکنیکال است که بر اساس چهار قیمت مختلف در هر بازه زمانی ایجاد می­‌شود. این قیمت‌­ها شامل قیمت باز شدن (open)، بالاترین قیمت (High)، پایین‌ترین قیمت (Low) و قیمت بسته شدن (close) است. این الگو به سه شکل صعودی، نزولی و ادامه‌دهنده در نمودار تغییرات قیمت قابل مشاهده است. الگوی شعمی به تحلیلگران کمک می‌کنند تا عملکرد خریداران و فروشندگان را در بازارهای مالی شبیه‌سازی کنند و پیش‌بینی‌هایی در مورد جهت حرکت قیمت‌ها در آینده به دست بیاورند. این الگوها می‌توانند تک کندلی یا چند کندلی باشند. برای اطلاعات بیشتر درباره نمودار این الگو و انواع آن می­‌توان به مقاله مربوط به کندل مراجعه کرد.

جمع‌­­بندی

الگوها در تحلیل تکنیکال ابزارهای کارآمدی هستند که با استفاده از داده‌­های مربوط به تغییرات قیمت و حجم معاملات در نمودارها شکل می‌­گیرند. تحلیلگران و معامله­‌گران با استفاده از انواع الگوهای تحلیل تکنیکال می‌­توانند نقاط مناسب ورود و خروج به معاملات را شناسایی کنند و همچنین از روند بازار در آینده مطلع شوند. البته لازم به ذکر است که پیش‌بینی­ و سیگنال­‌های خرید و فروش حاصل از این الگوها باید به کمک دیگر ابزارهای تحلیلی تایید شود تا افراد بتوانند با اطمینان در بازارهای مالی وارد معامله شوند.