استراتژی سرمایه‌ گذاری چیست؟ انواع آن کدام‌اند؟

احتمالا همه افرادی که قصد سرمایه ‌گذاری داشته‌اند، با کلمه «استراتژی» مواجه شده‌اند. برخی این تصور را دارند که داشتن استراتژی سرمایه ‌گذاری تنها مختص افراد باتجربه است، در صورتی که کوچکترین برنامه‌ریزی برای سرمایه‌گذاری خود یک استراتژی است، هرچند ثمربخش نباشد. در این مقاله علاوه بر تعریف استراتژی سرمایه‌ گذاری و انواع آن، روش‌های انتخاب یک استراتژی مناسب تشریح شده است.

• پیش از مطالعه در خصوص استراتژی های سرمایه‌ گذاری مطالعه مقاله سرمایه گذاری چیست پیشنهاد می‌شود.

استراتژی سرمایه‌ گذاری چیست؟

پیش از تعریف استراتژی سرمایه گذاری باید گفت که استراتژی (Strategy) به معنای راهبرد برای رسیدن به هدف است. اما به زبان ساده‌تر به راه‌ها و تصمیماتی که افراد برای رسیدن به هدف مشخص شده در نظر می‌گیرند، استراتژی گفته می‌شود. این استراتژی ممکن است از ساده‌ترین روش تا پیچیده‌ترین آن و در تمام ابعاد زندگی افراد به کار گرفته شود. استراتژی هر فردی برای رسیدن به اهداف خود با استراتژی دیگران می‌تواند کاملا متفاوت باشد. در امور مالی، استراتژی سرمایه گذاری افراد را برای رسیدن به اهداف مالی یاری می‌کند.

مهم‌ترین هدف از سرمایه‌گذاری کسب بازدهی مطلوب است که البته مطلوبیت امری نسبی و میزان آن برای هر فرد متفاوت است. به مجموعه‌ای از راه‌ها، قوانین، تصمیمات و روش‌های رسیدن به بازدهی مطلوب در سرمایه‌گذاری (هدف)، استراتژی سرمایه‌ گذاری گفته می‌شود. استراتژی های سرمایه گذاری محصول تصمیمات و تفکرات فردی است که برای تحقق اهداف به کار گرفته می‌شود. بنابراین این نوع استراتژی باید اهداف مالی سرمایه‌گذار را محقق کند، در عین حال باید میزان ریسک‌پذیری و افق زمانی آن‌ها را نیز مد نظر قرار دهد.

استراتژی سرمایه‌ گذاری تدافعی و تهاجمی چیست؟

ریسک و بازده مورد انتظار رابطه مستقیمی با یکدیگر دارند. در سرمایه‌گذاری‌ها هرچه میزان ریسک بالاتر رود، احتمال رشد بازدهی بسیار است. افراد بر اساس میزان ریسک‌پذیری باید اهداف خود از سرمایه‌گذاری را تعیین کنند. بر اساس میزان ریسک‌پذیری افراد ممکن است استراتژی سرمایه گذاری تدافعی یا تهاجمی در پیش بگیرند.

استراتژی تدافعی برای افراد ریسک‌گریز مناسب است. این استراتژی زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که افراد در پی کاهش ریسک سرمایه‌گذاری خود هستند. در این حالت افراد در سرمایه‌گذاری خود روش‌های کم ریسک یا بدون ریسک را برای حفاظت از سرمایه خود در نظر می‌گیرند.

درست در مقابل استراتژی تدافعی استراتژی تهاجمی قرار دارد. افراد در این حالت با پذیرش ریسک بالاتر انتظار بازدهی بیشتر دارند. در نتیجه تمام یا بخش عمده سرمایه‌گذاری‌های خود را به بازارهایی با ریسک بالا اختصاص می‌دهند.

انواع استراتژی سرمایه گذاری

استراتژی های سرمایه‌ گذاری بسته به اینکه تدافعی باشد یا تهاجمی، انواع و روش‌های مختلفی دارد که تصمیم به استفاده از آن فرد به فرد متفاوت است. در ادامه انواع استراتژی آورده شده است:

استراتژی ‌سرمایه گذاری منفعل و فعال (Passive and Active Strategy)

افراد ممکن است بسته به شرایط و وضعیت موجود استراتژی منفعل یا فعال داشته باشند. اگر فردی تصمیم به سرمایه‌گذاری با هدف نگهداری و عدم معامله مکرر داشته باشد، استراتژی سرمایه گذاری منفعل در پیش گرفته است. در مقابل افرادی که با هدف کسب بازدهی بیشتر در مدت زمان کمتر خرید و فروش مکرر دارند، استراتژی فعالی دارند. در واقع سرمایه‌گذاری منفعل نگاه بلندمدت به سرمایه‌گذاری دارد، اما در سرمایه گذاری فعال افراد با خرید و فروش در کوتاه مدت نسبت به کسب بازدهی اقدام می‌کنند.

استراتژی سرمایه‌گذاری رشد (Growth Investing)

این استراتژی به عنوان یک استراتژی سرمایه گذاری برای افرادی مناسب است که عمدتا قصد سرمایه گذاری در صنایع، شرکت‌ها یا کسب و کارهای کوچک و تازه تاسیس را دارند که خدمات و فناوری‌های آن در حال توسعه هستند. به عبارتی شرکت‌هایی که طرح توسعه دارند و این امر امکان سودآوری آن‌ها را بیش از هم‌گروه‌های آن می‌کند. این افراد در پی رشد سرمایه خود هستند و همواره در تلاش‌اند تا سود یا درآمد کسب شده را به سرمایه خود اضافه کنند.

استراتژی های سرمایه‌گذاری ارزشی (Value Investing)

در این نوع استراتژی سرمایه‌ گذاری، فرد معتقد است که ارزش ذاتی یک دارایی همچون سهام یا ملک، بسیار کمتر از ارزش بازاری آن است، در نتیجه در زمان رشد بازدهی بیشتری خواهد داشت. این نوع استراتژی که وارن بافت نیز بر استفاده مکرر از آن معروف بود، زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که در اصلاح و ریزش یک بازار مانند بورس، ارزش یک دارایی یا سهم کمتر از ارزش ذاتی شود. در این حالت افراد معتقدند در زمان رشد، این دارایی بیش از سایرین رشد خواهد کرد.

استراتژی شاخص‌سازان (indexing)

این نوع استراتژی یک استراتژی منفعل و غیرفعال است که افراد بر اساس آن سعی بر سرمایه‌گذاری مطابق با شاخص‌های هر بازاری را دارند. این کار جزو سرمایه گذاری‌های کم ریسک است. برای مثال در بازار سهام افراد برای کسب بازدهی مطابق با شاخص کل، سهامی را خریداری و نگهداری می‌کنند که وزن بیشتری بر شاخص کل دارند.

استراتژی سرمایه‌ گذاری درآمد (Income Investing)

این نوع استراتژی های سرمایه ‌گذاری مناسب افرادی است که ترجیح می‌دهند از محل سرمایه‌گذاری درآمد منظم کسب کنند. هدف این استراتژی ایجاد یک جریان ثابت درآمد است. سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت، سپرده‌های بانکی با سود ثابت، سود پرداختی سهام و… از جمله روش‌های سرمایه‌گذاری درآمد هستند.

استراتژی سرمایه ‌گذاری معکوس (Contrarian Investing)

این نوع استراتژی به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا در زمان نزول بازار خریدار باشند و در زمان رشد فروشنده شوند. این استراتژی سرمایه گذاری بر خرید در قیمت پایین و فروش در قیمت بالا متمرکز است. بر اساس این استراتژی افراد معتقدند که واکنش‌های منفی به دلایل غیرمنطقی همچون شایعه و… صورت گرفته و در این حالت برخلاف سایرین عمل می‌کنند.

مراحل تجزیه و تحلیل استراتژی سرمایه گذاری

افراد برای سرمایه‌گذاری بر اساس ویژگی‌های شخصیتی، میزان بازده، زمان تحقق مورد انتظار و اهداف مالی استراتژی تعیین می‌کنند. ممکن است فردی تنها یکی از انواع استراتژی را انتخاب و فردی دیگر ترکیبی از چند استراتژی سرمایه‌ گذاری را انتخاب کند. در این حالت فرد با تجزیه و تحلیل استراتژی یا استراتژی‌های مدنظر ارزیابی می‌کند که آیا این استراتژی‌ها فرد را به اهدافش می‌رساند؟

در ادامه روش تجزیه و تحلیل و در نهایت انتخاب استراتژی های سرمایه‌ گذاری به ترتیب آورده شده است:

شناخت ویژگی‌های فردی، امکانات شغلی و کسب درآمد

شناخت فردی در تهیه و تدوین استراتژی سرمایه‌ گذاری از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. با تشخیص میزان ریسک‌پذیری، صبر، هیجان، مدیریت بحران، کنترل حرص و طمع و… می‌توان به شناخت نسبی رسید. البته برخی ویژگی‌ها به راحتی شناسایی نخواهند شد و در موقعیت‌های مختلف خود را نشان می‌دهد. در نظر گرفتن سن افراد نیز در انتخاب نوع استراتژی بسیار حائز اهمیت است.

برای تهیه و تدوین یک استراتژی سرمایه گذاری اینکه سرمایه‌گذار چه نوع شغلی دارد، بسیار مهم است. علت این موضوع آن است که افرادی که امنیت شغلی دارند یا دغدغه کسب درآمد در آن‌ها کمتر است، کمتر در معرض فشار هستند و احتمالا تصمیمات بهتری اخذ می‌کنند. فشار روانی منجر به واکنش‌های آنی افراد در سرمایه ‌گذاری خواهد شد. از طرفی اینکه افراد تا روزانه چه میزان زمان آزاد برای مدیریت سرمایه‌گذاری دارند، بسیار مهم است. افراد پرمشغله نظارت کمتری بر سرمایه‌گذاری دارند و به نظر استراتژی سرمایه گذاری نگهداری و رشد مناسب این افراد باشد. شغل افراد میزان و مدت زمان ریکاوری شکست را نیز مشخص می‌کند.

تعیین میزان و منبع تامین سرمایه اولیه

میزان سرمایه اولیه در انتخاب استراتژی های سرمایه‌ گذاری بسیار اهمیت دارد. برخی بازارها نیازمند سرمایه بیشتر و در مقابل برخی دیگر بازارها برای حداقل‌ترین سرمایه‌گذاری مناسب است. نکته بسیار مهم این است که افراد باید در زمان شروع استراتژی حتما با حداقل سرمایه آغاز کنند. علت این کار آن است که فرد با آزمون و خطا می‌تواند بهترین استراتژی را انتخاب و در صورت عدم موفقیت، میزان شکست در حداقلی‌ترین مقدار خود باشد. در زمان موفقیت، افراد می‌توانند میزان سرمایه خود را بیشتر کنند.

اینکه سرمایه اولیه از چه منبعی تامین می‌شود، اهمیت بسیاری دارد. افراد عمدتا پولی که در یک بخت‌آزمایی برنده شده‌اند را به راحتی خرج می‌کنند. در مقابل پول کسب شده از کار عمدتا با احتیاط بیشتری خرج می‌شود. در واقع می‌توان گفت سرمایه‌گذاری با پول بادآورده به مراتب به سادگی سرمایه‌گذاری می‌شود، این در حالی است که پول به دست آمده از فروش دارایی یا زحمت بسیار با استرس و ریسک بیشتری همراه است.

تعیین مدت زمان مورد انتظار

اینکه در چه مدت زمانی، چه میزان بازدهی مدنظر افراد است، بسیار اهمیت دارد. برخی انتظار کسب بازدهی در کوتاه مدت را دارند که البته بسیار پرریسک است. در مقابل برخی دیگر نگاه بلندمدت به سرمایه‌گذاری دارند که ریسک کمتر و احتمالا بازدهی بیشتری دارد.

هدف‌گذاری کردن

هر سرمایه‌گذار تعدادی اهداف برای خود دارد که عمدتا به کسب بازدهی مالی ختم می‌شود. برای هدف‌گذاری باید واقعیت‌ها را در نظر گرفت. همچنین میزان بازده مورد انتظار باید منطقی و معقول باشد، چرا که بیش انتظاری هم احتمال شکست را افزایش می‌دهد و هم گرایش به سرمایه‌‌گذاری افراد را تعدیل می‌کند، بنابراین افراد در سرمایه‌ گذاری مایوس خواهند شد.

انتخاب بازاری مناسب برای سرمایه‌ گذاری

در این مرحله افراد با توجه به شرایط و اهداف مشخص شده، یک بازار مناسب برای سرمایه ‌گذاری انتخاب می‌کنند. این کار در گام نخست مستقیما بر عملکرد سرمایه گذاری افراد اثرگذار است و بر بازده و سطح ریسکی که در معرض آن هستند، تأثیر می‌گذارد. لازم به توضیح است که لازمه موفقیت این است که حتما باید شناخت و دانش کافی نسبت به ماهیت بازار منتخب کسب شود، در غیر این‌صورت امکان موفقیت بسیار اندک خواهد بود. همچنین مشورت با افراد متخصص و کارشناسان باتجربه در هر بازاری، افراد را در تعیین استراتژی های سرمایه ‌گذاری مناسب کمک می‌کند.

تعیین و ارزیابی دوره‌ای استراتژی سرمایه گذاری

پس از طی کردن مراحل قبل، افراد برای خود استراتژی سرمایه‌ گذاری تعریف می‌کنند. تعداد این استراتژی برای هر فرد می‌تواند متفاوت باشد. استراتژی زمانی موفق عمل می‌کند که افراد به آن پایبند باشند. تعیین استراتژی های سرمایه گذاری پایان کار نیست و حتما باید استراتژی‌های در پیش گرفته به صورت دوره‌ای ارزیابی شوند. در این حالت بهتر است فرد چند استراتژی برای سرمایه ‌گذاری تعریف کند و در نهایت با ارزیابی دوره‌ای بهترین روش‌ها را برای خود حفظ کند. همچنین گاهی یک استراتژی برای یک مدت زمان کوتاهی عملکرد مطلوبی رقم می‌زند و بعدها با تغییر در شرایط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و… کارایی لازم را ندارد. بنابراین فرد روش دیگری را انتخاب می‌کند.