چگونه سود درآمد ثابت را با اوراق بیشتر کنیم؟
در شرایطی که نرخ سود سپرده‌های بانکی در محدوده ۲۲ تا ۲۴ درصد ثابت مانده است، بسیاری از سرمایه‌گذاران به‌دنبال ابزارهایی با بازدهی بالاتر اما ریسک کنترل‌شده حرکت کرده‌اند. اوراق درآمد ثابت، به‌ویژه اوراق شرکتی فعال در فرابورس ایران، اکنون بازدهی سالانه‌ای تا ۳۰ تا ۳۲ درصد ارائه می‌کنند.
در واقع، تفاوت میان سپرده بانکی و اوراق شرکتی در نقدشوندگی است. سپرده‌ها سریع‌تر نقد می‌شوند اما سود کمتری دارند، در حالی که اوراق شرکتی به‌دلیل دوره‌ی نگهداری طولانی‌تر، پاداشی به‌صورت سود بالاتر پرداخت می‌کنند. این روند نشان می‌دهد بازار پول ایران در حال تجربه‌ی نوعی بازتوزیع آرام ریسک است؛ جایی که سرمایه‌گذاران محتاط، بدون ورود به نوسانات سهام، به سمت ابزارهایی می‌روند که سود بیشتر را با نقدشوندگی کمتر معامله می‌کنند.
ابزارهای اصلی درآمد ثابت در اقتصاد ایران
در نظام مالی ایران، ابزارهای درآمد ثابت گوناگون هستند و تفاوت آنها در ریسک و بازده نیاز به بررسی دارد:
۱) سپرده بانکی: سرمایهگذار با قرار دادن پول خود در بانک برای مدت‌زمان تعیین‌شده، سودی تضمینی دریافت میکند؛ در سال ۱۴۰۴ نرخ سود سپرده‌های بلندمدت (یک‌ساله) عمدتا حدود ۲۰.۵ درصد تا ۲۲.۵ درصد است. سپرده‌های بانکی امنیت بالایی دارند اما به‌دلیل کنترل نرخ بهره توسط بانک مرکزی، بازدهی واقعی آنها معمولا از نرخ تورم پایین‌تر است.
۲) اوراق دولتی (اخزا): اوراق بدهی منتشرشده توسط دولت با ریسک نکول بسیار پایین و بازدهی بیش از 35 درصد سالانه است. این اوراق معمولا توسط سرمایه‌گذاران نهادی و صندوق‌های درآمد ثابت خریداری می‌شوند.
۳) اوراق شرکتی: این ابزارها توسط شرکت‌های خصوصی یا شبه‌دولتی منتشر می‌شوند؛ به دلیل ریسک نقدشوندگی بالاتر، بازده تا سررسید آنها معمولا از اوراق دولتی و سپرده بانکی بیشتر است؛ این ویژگی آنها را برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال درآمد ثابت ولی بازده بالا هستند، جذاب میکند.
چرا اوراق شرکتی سود بیشتری میدهند؟
اوراق شرکتی به‌دلیل نقدشوندگی کمتر و الزام نگهداری تا سررسید، نرخ سود بالاتری نسبت به سپرده بانکی ارائه می‌کنند. بازده بالاتر این اوراق ناشی از سه عامل کلیدی است:
- ریسک نقدشوندگی: فروش پیش از سررسید ممکن است با افت قیمت همراه شود؛ در نتیجه، خریداران برای جبران این ریسک، نرخ سود بالاتری مطالبه می‌کنند.
- ریسک اعتباری شرکت‌ها: هرچند اوراق شرکتی معمولا دارای ضمانت یا وثیقه هستند، اما در مقایسه با اوراق دولتی ریسک نکول بیشتری دارند.
- محدودیت عرضه: حجم پایین انتشار اوراق شرکتی در بازار باعث افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش نرخ بازده موثر میشود.
در نتیجه، اوراق شرکتی به نوعی پاداش تاخیر در نقدشوندگی را به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کنند؛ سود بیشتر در مقابل تعهد نگهداری تا سررسید.
چگونه بازده اوراق را محاسبه کنیم؟
سایت رسمی فرابورس ایران ابزاری با عنوان محاسبه‌گر نرخ سود تا سررسید (YTM) ارائه می‌دهد.
مراحل استفاده:
- ورود به سایت www.ifb.ir
- انتخاب بخش «محاسبه نرخ سود تا سررسید» در منوی سمت راست
- انتخاب نماد اوراق موردنظر
- وارد کردن قیمت روز اوراق و تاریخ سررسید
- مشاهده نرخ سود تا سررسید به‌صورت خودکار
این ابزار برای سرمایه‌گذاران حقیقی مفید است تا پیش از خرید اوراق، بازده واقعی را محاسبه کنند و تصمیم بهینه بگیرند.
جمع‌بندی
اوراق درآمد ثابت در سال ۱۴۰۴ به یکی از موثرترین ابزارهای سرمایه‌گذاری کم‌ریسک تبدیل شده‌اند. اگرچه سپرده بانکی همچنان امن‌ترین گزینه محسوب میشود، اما اوراق شرکتی با بازدهی بالاتر و نظارت دقیق فرابورس، توانسته‌اند فاصله سود میان بازار پول و سرمایه را کاهش دهند. در اقتصادی با تورم بالای ۴۰ درصد، سرمایه‌گذارانی که تنها به سود بانکی بسنده کنند، در واقع بازده واقعی منفی کسب می‌کنند. در مقابل، اوراق شرکتی فرصتی فراهم می‌کنند تا بدون پذیرش نوسانات بازار سهام، سودی بالاتر از بانک و هم‌راستا با تورم به دست آید.
سوالات متداول
سپرده بانکی نقدشوندگی بالاتری دارد اما سود کمتری پرداخت میکند؛ در مقابل، اوراق درآمد ثابت با نقدشوندگی کمتر، بازدهی بالاتر و معمولا سود سالانه بیش از ۳۰ درصد ارائه میدهند.
اوراق دولتی تقریبا بدون ریسک نکول هستند اما اوراق شرکتی درجه‌ای از ریسک اعتباری دارند؛ با بررسی ضامن و سررسید می‌توان این ریسک را کنترل و سود بالاتری دریافت کرد.
در سایت رسمی فرابورس، بخش «محاسبه نرخ سود اوراق» با واردکردن نماد و قیمت، نرخ سود موثر سالانه را نمایش می‌دهد و امکان مقایسه واقعی با سود بانکی را فراهم میکند.
دورههایی که نرخ بهره در حال کاهش یا بازار سهام پرنوسان است، زمان مناسبی برای خرید اوراق محسوب میشود زیرا بازده موثر آنها در این دورهها بیشتر حفظ میشود.
با نگهداری اوراق تا سررسید، سرمایهگذار از نوسان قیمت مصون میماند و سود موثر اعلامشده را به طور کامل دریافت میکند؛ این روش کمریسکترین راه برای درآمد ثابت است.
