چگونه می‌توان با تورم بالا، سرمایه‌گذاری سودآور داشت؟
در دنیای امروز، تورم به‌عنوان یک چالش بزرگ برای سرمایه‌گذاران مطرح است. افزایش مداوم قیمت‌ها باعث کاهش ارزش پول و تضعیف قدرت خرید می‌شود. با این حال، انتخاب استراتژی‌های مناسب و ابزارهای مالی متناسب امکان سودآوری در دوران تورم را فراهم می‌کند. سرمایه‌گذاری در دارایی‌هایی مانند طلا، املاک و مستغلات، سهام شرکت‌های با درآمد ثابت به حفظ و افزایش ارزش سرمایه کمک کند.
لزوم و اهمیت سرمایه‌گذاری در زمان تورم بالا
در سال 1404، ایران با نرخ تورم بالای ۴۳٪ مواجه است که آن را به یکی از کشورهای با بالاترین نرخ تورم در جهان تبدیل کرده است. این نرخ تورم، به‌ویژه در بخش‌های مواد غذایی و مسکن، فشار زیادی بر خانوارها وارد کرده است. برای مثال، نرخ تورم مواد غذایی در سپتامبر 1404 به ۵۸٪ رسید که بیش از دو برابر نرخ تورم عمومی بود.
در چنین شرایطی، نگه‌داشتن پول نقد در حساب بانکی یا به‌صورت پس‌انداز، به‌مرور زمان منجر به کاهش قدرت خرید می‌شود. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری در دارایی‌هایی مانند طلا و املاک می‌تواند به حفظ و افزایش ارزش سرمایه کمک کند. در سال 1404، قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار در ایران به حدود ۸ تا ۱۰ میلیون تومان رسید که نشان‌دهنده افزایش تقاضا برای این فلز گران‌بها به‌عنوان یک دارایی امن است.
بنابراین، با توجه به کاهش قدرت خرید پول نقد در دوران تورم، سرمایه‌گذاری در دارایی‌های با بازدهی بالاتر می‌تواند راهی موثر برای حفظ و افزایش ارزش سرمایه باشد.
راه‌های سرمایه‌گذاری در دوران تورم بالا
در ادامه برخی از راه‌های سرمایه‌گذاری در زمان تورم بالا نوشته شده است.
طلا و کالاهای پایه؛ نخستین سپر در برابر تورم
مطالعات World Gold Council نشان می‌دهد که در دوره‌های تورمی، طلا عملکردی پایدارتر نسبت به اوراق قرضه و سهام دارد. میانگین بازده سالانه طلا بین سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۴۰۲ حدود ۱۱٪ بوده، در حالی‌که بازده اوراق خزانه‌داری آمریکا در همین دوره کمتر از ۳٪ ثبت شده است.
تحلیل Goldman Sachs نشان می‌دهد رابطه‌ای مستقیم بین رشد قیمت طلا و شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) وجود دارد. در نتیجه، هرگاه تورم افزایش یافته، قیمت طلا نیز رشد کرده است. همچنین در بحران مالی ۲۰۰۸، زمانی که شاخص S&P 500 بیش از ۳۸٪ افت کرد، طلا حدود ۵.۵٪ رشد داشت.
در کنار طلا، کالاهای پایه مانند نفت و گاز نیز به طور طبیعی در دوره‌های تورم رشد می‌کنند، زیرا افزایش قیمت انرژی و مواد خام بخشی از فرایند تورمی است. بسیاری از سرمایه‌گذاران از صندوق‌های کالایی (Commodity ETFs) برای پوشش ریسک تورم استفاده می‌کنند.
املاک و مستغلات؛ دارایی‌هایی با ارزش ذاتی
بازار املاک یکی از شناخته‌شده‌ترین پناهگاه‌ها در دوره‌های تورمی است. طبق داده‌های National Association of Realtors (NAR)، میانگین قیمت مسکن در آمریکا در بازه ۱۳۸۹ تا ۱۴۰۲ حدود ۸۷٪ افزایش داشته است، در حالی که نرخ تورم کل در این دوره نزدیک به ۳۵٪ بوده است. این نشان می‌دهد املاک در بلندمدت توانسته از تورم پیشی بگیرد.
تحلیل‌های J.P. Morgan Asset Management تاکید دارد که دارایی‌های واقعی مانند املاک و زیرساخت‌ها می‌توانند منبع بازدهی باثبات در زمان افزایش تورم باشند، زیرا درآمد حاصل از اجاره یا تعرفه‌ها معمولا با نرخ تورم تعدیل می‌شوند.
بر اساس گزارش‌ها، بازار مسکن در ایران در سال ۱۴۰۴ با رشد سالانه حدود ۱۰٪ مواجه بوده و نرخ بازده سرمایه‌گذاری در پروژه‌های مسکونی و تجاری بین ۱۰٪ تا ۱۸٪ متغیر است. این نرخ بازدهی به‌ویژه در شهرهای بزرگ مانند تهران، مشهد و اصفهان مشاهده می‌شود که تقاضای بالایی برای مسکن و املاک تجاری وجود دارد.
سهام شرکت‌های مقاوم به تورم؛ انعطاف در برابر هزینه‌ها
بر اساس پژوهش Hartford Funds، سهام شرکت‌هایی که در بخش‌های انرژی، کالاهای مصرفی ضروری و مالی فعالیت دارند، در دوره‌های تورم بالا عملکرد بهتری داشته‌اند. این شرکت‌ها به دلیل قدرت قیمت‌گذاری، می‌توانند افزایش هزینه‌های تولید را به مصرف‌کننده منتقل کنند.
در بازار ایران، شرکت‌هایی مانند پتروشیمی‌ها، پالایشگاه‌ها و تولیدکنندگان مواد غذایی می‌توانند بازده خوبی داشته باشند. این شرکت‌ها به دلیل تقاضای پایدار و توانایی در افزایش قیمت محصولات، معمولا عملکرد بهتری در دوره‌های تورم بالا دارند. برای سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها، می‌توان از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک یا ETFهای مرتبط با این بخش‌ها استفاده کرد. این ابزارها امکان دسترسی به سبدی از سهام شرکت‌های مقاوم به تورم را فراهم می‌کنند و می‌توانند ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش دهند.
اوراق قرضه محافظ تورم؛ ثبات در زمان بی‌ثباتی
اوراق قرضه‌ای که ارزش اسمی آن‌ها بر اساس شاخص تورم تعدیل می‌شود (مانند TIPS در آمریکا)، یکی از ابزارهای مطمئن برای حفظ قدرت خرید هستند. بر اساس داده‌های Fidelity Investments، بازده واقعی TIPS در دوره ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ حدود ۵.۳٪ بوده، در حالی که بازده اوراق خزانه عادی در همین بازه منفی ثبت شده است.
این نوع اوراق برای سرمایه‌گذاران محافظه‌کار که به دنبال ثبات بیشتر هستند، گزینه‌ای جذاب محسوب می‌شوند، هرچند بازده نهایی آن‌ها معمولا کمتر از دارایی‌های پرریسک‌تر است.
در ایران، اوراق قرضه‌ای که به‌صورت مستقیم با نرخ تورم مرتبط باشند، به‌طور رسمی وجود ندارند. با این حال، برخی ابزارهای مالی مانند اوراق خزانه اسلامی (اخزا) به‌عنوان ابزارهای با درآمد ثابت و کم‌ریسک در بازار سرمایه ایران شناخته می‌شوند. این اوراق معمولا دارای نرخ سود ثابت هستند و در سررسیدهای مختلفی مانند ۶ ماهه یا یک‌ساله منتشر می‌شوند.
استراتژی سبد سرمایه‌گذاری در دوران تورم بالا در ایران
در سال 1404، با توجه به افزایش نرخ تورم و نوسانات اقتصادی، سرمایه‌گذاران ایرانی به سمت استراتژی‌های متنوع‌تری برای حفظ ارزش دارایی‌های خود حرکت کرده‌اند. در این شرایط، سبدهای سرمایه‌گذاری تک‌دارایی ریسک بالاتری دارند. به عنوان مثال، سرمایه‌گذاری صرف روی طلا در دوره ۲۰۱۱–۲۰۱۳، علی‌رغم افزایش قیمت اولیه، بازده واقعی سبد در مقایسه با ترکیب طلا و سهام منفی شد.
تخصیص دارایی‌ها در ایران
در ایران، به‌جای استفاده از روش‌های سنتی مانند تخصیص ۶۰/۴۰ (۶۰٪ سهام و ۴۰٪ اوراق قرضه)، سرمایه‌گذاران به ترکیب‌های زیر تمایل دارند:
- طلا و سکه: به‌عنوان دارایی امن در برابر تورم.
- دلار و ارزهای معتبر: برای حفظ ارزش سرمایه در برابر کاهش ارزش ریال.
- املاک و مستغلات: به‌عنوان دارایی مولد با قابلیت اجاره و افزایش ارزش در بلندمدت.
- ارزهای دیجیتال: به‌عنوان دارایی با پتانسیل رشد بالا، اگرچه با ریسک‌های خاص خود.
توصیه‌های زیر مربوط به کارشناسان است:
- ری دالیو، بنیان‌گذار Bridgewater Associates، توصیه می‌کند که حدود ۱۵٪ از سبد سرمایه‌گذاری به طلا اختصاص یابد. وی طلا را به‌عنوان یک «تنوع‌دهنده عالی» می‌داند که در شرایط اقتصادی نامطمئن و نوسانات بازار مالی ارزش خود را حفظ می‌کند.
- تحلیلگران داخلی نیز بر اهمیت تنوع‌بخشی سبد سرمایه‌گذاری تاکید دارند و پیشنهاد می‌کنند که سرمایه‌گذاران ایرانی با توجه به شرایط خاص اقتصادی کشور، دارایی‌های خود را در کلاس‌های مختلف دارایی توزیع کنند تا ریسک کلی کاهش یابد.
در شرایط تورمی و نوسانی ایران، استفاده از استراتژی‌های متنوع سرمایه‌گذاری می‌تواند به حفظ ارزش دارایی‌ها و کاهش ریسک کمک کند. سرمایه‌گذاران باید با توجه به شرایط اقتصادی و اهداف مالی خود، ترکیب مناسبی از دارایی‌ها را انتخاب کنند.
اشتباهات رایج سرمایه‌گذاری در زمان تورم
تحقیقات و گزارش‌های اخیر نشان می‌دهند که در دوران تورم بالا، سرمایه‌گذاران معمولا با اشتباهات زیر مواجه می‌شوند:
1. نگه‌داشتن نقدینگی به‌صورت پول نقد
2. تمرکز صرف بر یک دارایی
3. خرید هیجانی در سقف قیمت‌ها
4. نادیده گرفتن هزینه‌ها و نقدشوندگی دارایی‌هایی مثل املاک و مستغلات
آینده سرمایه‌گذاری در اقتصادهای تورمی چگونه خواهد بود؟
با توجه به پیش‌بینی‌های اقتصادی، تورم در سال جاری همچنان بالاتر از هدف ۲٪ بانک‌های مرکزی باقی خواهد ماند. برای مثال، پیش‌بینی می‌شود که نرخ تورم در ایالات متحده تا پایان سال به ۳٪ برسد.
همچنین پیش‌بینی می‌شود که تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۱۴۰۴ به میزان ۱.۷٪ کاهش یابد و در سال 1405 نیز ۲.۸٪ کاهش داشته باشد. این کاهش ناشی از کاهش صادرات نفت و فعالیت‌های غیرنفتی در پی تشدید تحریم‌ها و اختلالات ناشی از درگیری‌های ژوئن ۱۴۰۴ است. ریال ایران در سال ۱۴۰۴ با کاهش شدید ارزش مواجه بوده و نرخ تبدیل آن به دلار آمریکا به حدود ۱,۱۵۰,۰۰۰ ریال رسید. برای مقابله با این وضعیت، مجلس ایران طرحی را تصویب کرده است که بر اساس آن چهار صفر از واحد پول ملی حذف می‌شود.
با توجه به نرخ بالای تورم و نوسانات اقتصادی در سال 1404، سرمایه‌گذاری در ایران نیازمند استراتژی‌های دقیق و متنوع است. یکی از موثرترین رویکردها، تنوع در سبد سرمایه‌گذاری است؛ به این معنی که سرمایه بین دارایی‌های مختلف مانند سهام، املاک و طلا تقسیم شود تا ریسک کاهش یابد و بازدهی پایدارتر حاصل شود.
در کنار این موارد، تحلیل دقیق و به‌روز بازار ضروری است. بررسی روندهای اقتصادی، داده‌های مالی و نوسانات بازارهای مختلف، به اتخاذ تصمیمات سرمایه‌گذاری هوشمندانه کمک کرده و امکان واکنش سریع به تغییرات اقتصادی را فراهم می‌کند.
جمع‌بندی
در دوران تورم بالا، نگه‌داشتن پول نقد باعث کاهش قدرت خرید می‌شود. دارایی‌هایی مانند املاک، سهام مقاوم به تورم و طلا، بازدهی بالاتری نسبت به تورم ارائه می‌دهند. تنوع سبد سرمایه‌گذاری و اختصاص بخشی از دارایی به طلا، کالاها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ریسک را کاهش داده و بازده واقعی سرمایه را حفظ می‌کند. پرهیز از اشتباهاتی مانند تمرکز روی یک دارایی یا خرید هیجانی، برای موفقیت در سرمایه‌گذاری تورمی ضروری است.
