حجم نمایشی معاملات در بورس چیست؟ قوانین آن در بورس ایران
حجم معاملات یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها در تحلیل بازارهای مالی است که اطلاعات زیادی در مورد قدرت یک روند قیمتی می‌دهد. این شاخص نشان‌دهنده تعداد واحدهایی از یک دارایی است که در یک بازه زمانی مشخص معامله شده‌اند. حجم بالای معاملات معمولا به معنای نوسانات بیشتر در بازار است و حجم پایین نیز می‌تواند نشان‌دهنده عدم اطمینان یا رکود در بازار باشد. تحلیلگران از حجم معاملات به عنوان یکی از ابزارهای اصلی برای ارزیابی قدرت روندها، تشخیص نقاط بازگشتی، تایید سیگنال‌های قیمتی و شناسایی نقاط ورود و خروج از معامله استفاده می‌کنند. در کنار حجم نمایش داده شده روی تابلو، مفهومی به نام «حجم نمایشی معاملات در بورس» نیز وجود دارد که طبق قانون از سال 99 در بورس ایران ممنوع شد. در این مقاله به این موضوع به صورت کامل پرداخته می‌شود.
مقاله‌ی پیشنهادی: «سرمایه‌گذاری در بورس»
حجم نمایش داده شده روی تابلو چیست؟
برای تحلیل دقیق‌تر وضعیت یک نماد در بازار بورس، تابلوخوانی یک ابزار مهم به شمار می‌آید. بدین منظور می‌توان از وبسایت مدیریت فناوری بورس تهران یا tsetmc.com استفاده کرد تا اطلاعات مورد نیاز در مورد حجم معاملات و وضعیت نمادها را مشاهده کرد. در این سایت اطلاعاتی مانند وضعیت نمادهای پرتراکنش و حجم معاملات وجود دارد. حجم معاملات که در این تابلو ثبت می‌شود نشان‌دهنده میزان خرید و فروش سهام در یک روز معاملاتی است. بررسی حجم معاملات می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره تمایل بازار به یک سهم خاص ارائه دهد. همچنین با مقایسه حجم معاملات با حجم مبنا و دیگر موارد می‌توان روند قیمتی را بهتر تحلیل کرد. در ادامه تصویری از حجم معاملات در سایت بورس تهران قابل مشاهده است.
آیا می‌توان نمایش حجم معاملات یا بخشی از آن را پنهان کرد؟
در بورس جهان این امکان وجود دارد که بخشی از حجم معاملات را پنهان کرد. این کار معمولا با استفاده از حجم نمایشی صورت می‌گیرد. به این صورت که یک معامله‌گر می‌تواند تمام حجم سفارش خود را به صورت آشکار در تابلو نمایش ندهد و دیگر معامله‌گران از حجم سفارش او مطلع نشوند. در بازارهای مختلف این نوع سفارشات تحت عنوان‌هایی مانند “Hidden Orders” شناخته می‌شوند. در ادامه به تعریف حجم نمایشی معاملات در بورس پرداخته می‌شود.
حجم نمایشی یا مخفی معاملات در بورس چیست؟
حجم نمایشی در بورس به معنای ثبت بخشی از سفارش‌های خرید یا فروش در سیستم معاملاتی است که به‌صورت آشکار برای دیگر معامله‌گران نمایش داده می‌شود. این در حالی است که حجم اصلی سفارش پنهان می‌ماند. حجم نمایشی به‌طور معمول برای کاهش تاثیرات روانی و جلوگیری از نوسانات ناخواسته در قیمت‌ها به کار می‌رود. در این راستا زمانی که یک سرمایه‌گذار قصد دارد حجم بالایی از یک سهم را خریداری کند یا به فروش برساند، شاید بهتر باشد حجم معامله‌ی او به صورت عمومی در تابلوهای معاملاتی نمایش داده نشود. چرا که ممکن است باعث تغییر رفتار سایر معامله‌گران و قیمت سهم شود. به همین دلیل، به‌منظور حفظ استراتژی معاملاتی و جلوگیری از تغییرات غیرضروری در بازار، حجم سفارش‌ها به‌صورت مخفی یا «نمایشی» ثبت می‌شود.
لازم به ذکر است که اولویت ثبت سفارش بخش مخفی پس از آن‌هایی است که به صورت آشکار ثبت شده‌اند.
در گذشته که افراد امکان استفاده از حجم نمایشی در بورس ایران داشتند، طبق قانون می‌توانستند تا 70 درصد از حجم سفارشات را به صورت مخفی در سیستم ثبت کرده و 30 درصد آن را در تابلو معاملات نمایش دهند.
چرا افراد از حجم نمایشی استفاده می‌کنند؟
یکی از دلایلی که افراد از حجم نمایشی استفاده می‌کنند به استراتژی معاملاتی آن‌ها برمی‌گردد. همچنین یکی از دلایل اصلی استفاده از حجم نمایشی، جلوگیری از تاثیر منفی حجم سفارش‌های بزرگ بر تصمیم‌گیری سایر معامله‌گران است. برای مثال زمانی که یک فرد می‌خواهد سفارش خرید یا فروش به میزان بالایی ثبت کند، نمایش آن حجم باعث ایجاد ترس در سایر معامله‌گران می‌شود. یکی دیگر از دلایل استفاده از حجم نمایشی، جلوگیری از تاثیرات روانی بازار است. چرا که حجم‌های بزرگ در تابلو می‌توانند دیگران را وادار به تغییر مسیر کنند.
در نهایت، حجم نمایشی برای حفاظت از استراتژی‌های معاملاتی و حفظ اطلاعات خصوصی به کار گرفته می‌شود. به‌ویژه در مواردی که یک سرمایه‌گذار بخواهد در یک محدوده قیمتی خاص وارد بازار شود، ممکن است استفاده از حجم نمایشی کمک کند تا استراتژی او فاش نشود. همچنین فرد بتواند با شرایط بهتری وارد معامله شود.
حجم نمایشی در بورس ایران
طبق تصمیم سازمان بورس در خرداد ماه ۱۳۹۹ تغییرات مهمی در نحوه ثبت سفارش‌ها در بازار بورس اعمال شد. از این تاریخ به بعد معامله‌گران دیگر قادر نخواهند بود سفارش‌های خود را با حجم نمایشی ثبت کنند و تمامی سفارش‌ها باید به صورت کاملا آشکار در تابلو معاملات قرار گیرند. این تغییر در راستای شفاف‌سازی بیشتر و جلوگیری از مخفی ماندن حجم سفارشات در بازار صورت گرفته است.
در پایان استفاده از حجم نمایشی در معاملات بورس به معامله‌گران این امکان را می‌دهد که بدون فاش کردن تمام حجم سفارشات، استراتژی‌های معاملاتی خود را با دقت بیشتری اجرا کنند. این روش به ویژه زمانی که حجم سفارشات بزرگ باشد، می‌تواند از تاثیرات روانی بر بازار و تغییر رفتار سایر معامله‌گران جلوگیری کند. به علاوه این ابزار به حفظ اطلاعات حساس و استراتژی‌های پنهان سرمایه‌گذاران کمک می‌کند. چرا که حجم کامل سفارش در تابلو معاملات نمایش داده نمی‌شود. البته با توجه به تغییرات قانونی اخیر در بورس ایران، استفاده از حجم نمایشی محدودتر شده و تنها سفارش‌های آشکار مجاز هستند. این امر می‌تواند نشان‌دهنده تلاش برای شفاف‌سازی بیشتر در بازار باشد.
