امیدنامه چیست؟ بررسی امیدنامه شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری
شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای آگاه‌سازی سرمایه‌گذاران در خصوص قوانین و شرایط خود موظف به نوشتن اساسنامه و امیدنامه هستند. در اساسنامه و امیدنامه اطلاعات مهمی ارائه می‌شود. در این مقاله نیز به تعریف و چیستی امیدنامه شرکت‌های بورسی و فرابورسی پرداخته شده است. با مطالعه این مقاله آگاهی حاصل خواهد شد از اینکه سرمایه‌گذار با خواندن امیدنامه به چه اطلاعاتی از شرکت مدنظر دسترسی خواهد داشت.
امیدنامه چیست؟
امیدنامه شرکت‌های بورسی و فرابورسی شامل اطلاعاتی است که متقاضی پذیرش جهت عرضه اوراق خود در سازمان بورس ملزم به ارائه آن‌ها است. سرمایه‌گذاران با مطالعه امیدنامه می‌توانند تصمیم بهتری در خصوص سرمایه‌گذاری یا عدم سرمایه‌گذری در آن شرکت اتخاذ کنند؛ چرا که تمامی امیدنامه‌های شرکت‌های فعال در بورس معتبر بوده و قبل از انتشار به تایید حسابرس و مدیران نهاد ناظر می‌رسد.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز ملزم به تهیه امیدنامه‌ی خود و ارائه‌ی آن به سازمان بورس هستند. همچنین این صندوق‌ها باید اطلاعات کامل‌تر و جزئی‌تری از اساسنامه خود منتشر کنند، چراکه می‌توان گفت اساسنامه صندوق‌ها تا حدودی شبیه به یکدیگر هستند و قوانین کلی حاکم بر آن‌ها برابر و یکسان است. اما امیدنامه هر صندوق، مختص به خود صندوق و شامل اطلاعاتی مانند نحوه‌ی گردش سرمایه‌ی آن است، که در ادامه به تفصیل موارد ذکر شده در امیدنامه‌ها بررسی خواهد شد.
موارد ارائه شده در امیدنامه
اطلاعات ارائه شده در امیدنامه‌ی شرکت‌ها مواردی مثل نحوه فعالیت، محل شرکت، تاریخ و شماره ثبت و معرفی طرح‌هایی است که شرکت قصد اجرا کردن آن‌ها را دارد. همچنین بیان اهداف و استراتژی‌های شرکت، انواع واحدهای سرمایه‌گذاری و ارکان آن نوشته می‌شود، که به صورت دقیق‌تر به ترتیب شامل موارد زیر هستند:
- مقدمه
- معرفی شرکت
- تاریخچه‌ای از شرکت
- موضوع فعالیت شرکت
- سهامداران
- مدیران
- ساختار نیروی انسانی
منظور از نحوه فعالیت اطلاعاتی مانند محل فعالیت اصلی شرکت، دارایی‌های ثابت، محصولات، ظرفیت تولید، مواد اولیه و منابع تامین مالی آن، بازار محصولات، رقبا و طرح‌های توسعه آن شرکت است. همچنین منظور از نحوه فعالیت در شرکت تولیدی ارائه اطلاعاتی مانند تولید واقعی، ترکیب بهای تمام شده، تغییرات نرخ مواد اولیه، فروش، نحوه قیمت‌گذاری و فروش محصولات یا فروش درصدی از محصولات از طریق بورس و… است. نحوه فعالیت در شرکت‌های سرمایه‌گذاری نیز علاوه بر موارد فوق (محل فعالیت اصلی شرکت، دارایی‌های ثابت و…) مواردی مانند استراتژی‌های سرمایه‌گذاری، برنامه‌های آتی شرکت و طرح توسعه شرکت‌های سرمایه‌پذیر نیز مطرح می‌شوند.
اطلاعات ارائه شده در امیدنامه‌ی صندوق‌ها شامل مواردی مثل تمامی هزینه‌هایی است که صاحبان و مدیران صندوق پرداخت و در قالب کارمزد از سرمایه‌گذاران دریافت می‌کنند. همچنین مواردی مثل استفاده یا عدم استفاده از اهرم صندوق ذکر می‌شود. اسامی تمامی مدیران و صاحبان صندوق، همچنین میزان سرمایه‌ی هر کدام در امیدنامه درج می‌شود. به صورت کلی موارد ارائه شده در امیدنامه صندوق‌ها شامل موارد زیرهستند:
- ارکان صندوق سرمایه‌گذاری
- مکان صندوق
- حداقل و حداکثر واحدهای سرمایه‌گذاری نزد سرمایه‌گذاران
- اهداف صندوق
- ریسک سرمایه‌گذاری در صندوق
- انواع واحدهای سرمایه‌گذاری
- صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری
- درآمدهای حاصل از تعهد پذیره‌نویسی یا تعهد خرید اوراق بهادار
- اطلاع‌رسانی
- میزان حقوق مدیران صندوق
در خصوص ذکر ریسک‌های سرمایه‌گذاری در صندوق که در بالا عنوان شد، می‌توان به این صورت توضیح داد که برای مثال اگر نوع صندوق، اهرمی باشد، یکی از ریسک‌هایی که سرمایه‌گذار باید متحمل شود، رشد و ریزش صندوق توسط اهرم است. در ادامه فهرست نمونه‌ای از امیدنامه یکی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری از نوع «صندوق در صندوق» قابل مشاهده است.
تفاوت امیدنامه و اساسنامه
اساسنامه و امیدنامه هر دو سندهایی هستند، که اطلاعات شرکت در آن تنظیم و منتشر می‌شود. در واقع امیدنامه تکمیل‌کننده‌ی اساسنامه است، اما تفاوت‌هایی با هم دارند که در ادامه به آن‌ها پرداخته خواهد شد:
- در اساسنامه کلیات قوانین و مقررات مربوط به شرکت و در امیدنامه جزئیات این اطلاعات درج شده است.
- در برخی از نهادها مثل صندوق‌های سرمایه‌گذاری امیدنامه‌ها از اهمیت بالاتری برخوردار هستند، چرا که راهبرد و اطلاعات مهم‌تری به نسبت اساسنامه داخل آن‌ها نوشته می‌شود.
- با مطالعه امیدنامه فرد اطلاعات بیشتری در خصوص آینده شرکت یا صندوق کسب می‌کند. اما در اساسنامه بیشتر موارد و ابعاد قانونی شرکت یا صندوق ذکر می‌شود.
در آخر نمی‌توان گفت امیدنامه مهم تر است یا اساسنامه، اما چون امیدنامه اطلاعات دقیق‌تری از روند کار را نشان می‌دهد برای آگاهی سرمایه‌گذار می‌تواند مفیدتر باشد. البته عناوینی مانند اطلاع‌رسانی، حداقل و حداکثر میزان مشارکت در امیدنامه صندوق‌های سرمایه گذاری کاملا یکسان است.
- برای درک بهتر تفاوت امیدنامه با اساسنامه مطالعه مقاله «اساسنامه» پیشنهاد می‌شود.
جمع‌بندی
سازمان بورس و اوراق بهادار یکی از قوانین ورود شرکت‌ها را انتشار امیدنامه و اساسنامه قرار داده است تا سرمایه‌گذاران با اطمینان خاطر و شفافیت اطلاعات سرمایه‌گذاری کنند. همچنین سازمان بورس تمامی شرکت‌ها و صندوق‌ها را موظف به پیروی از قوانین تعیین شده، در امیدنامه‌ی آن‌ها می‌کند.
