کد نقش چیست؟ + نحوه دریافت آن از سامانه جامع تجارت

شفافیت و نظارت بر فعالیت‌های تجاری در سطح داخلی یا بین‌المللی اهمیت زیادی دارد. یکی از ابزارهای کلیدی برای دستیابی به این شفافیت، کد نقش تجاری است. وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) برای نظارت بر فعالیت‌های تجاری و جلوگیری از گسترش قاچاق کالا، تمامی واحدهای اقتصادی از جمله واردکنندگان، تولیدکنندگان، عمده‌فروشان و خرده‌فروشان را ملزم به دریافت این کد کرده است. به عبارت دیگر، بدون کد نقش تجاری، هیچ‌گونه فعالیت تجاری مجاز نخواهد بود. در این مقاله، به توضیح مفهوم کد نقش تجاری، نحوه ثبت‌نام و دریافت آن و همچنین معرفی کالاهایی که مشمول این کد هستند، پرداخته شده است.

کد نقش تجاری چیست؟

کد نقش تجاری برای هر شخص حقیقی یا حقوقی فعال در عرصه تجارت، ضروری است. با استفاده از این شناسه منحصر به فرد، افراد می‌توانند فعالیت تجاری خود را در سطح داخلی یا بین‌المللی انجام دهند. اما لازم به ذکر است که دریافت کد نقش تنها محدود به واردات یا صادرات نمی‌شود، بلکه این کد باید در تمام مراحل و فرآیندهای تجاری، از جمله انبارداری و فروش، ثبت شود تا وزارت صمت بتواند بر تمامی مراحل نظارت داشته باشد.

فعالان اقتصادی برای دریافت کد نقش باید به سامانه جامع تجارت به نشانی ntsw.ir مراجعه کنند. این سامانه برای نظارت بر عملکرد دستگاه‌ها در زمینه واردات، صادرات و تولید طراحی شده است. همچنین از طریق این سامانه، امکان دریافت برخی دیگر از مجوزهای واردات و صادرات کالا نیز فراهم است. تجار برای آغاز فعالیت خود ابتدا کد نقش را دریافت کرده و سپس کالاهای خود را در این سامانه ثبت می‌کنند. به این ترتیب، تنها کالاهایی که در سامانه ثبت شده‌اند، قانونی تلقی می‌شوند و می‌توانند در بورس کالا ثبت شوند. علاوه بر این، معاملات گواهی سپرده کالایی در صنایع سیمان و شیشه نیز نیازمند کد نقش هستند.

از بهمن ماه سال 1400، تنها کالاهایی که در سامانه جامع تجارت ثبت شده‌اند، می‌توانند وارد بورس کالا شوند. همچنین خریداران محصول از بورس کالا باید فاکتور خرید خود را در سامانه جامع تجارت تایید یا رد کنند. در صورت عدم تایید فاکتورها در زمان مقرر، امکان خرید کالا در سامانه بورس برای مشتری دیگر وجود نخواهد داشت.

کد نقش برای گواهی سپرده کالایی

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، گواهی سپرده کالایی نیز نیازمند کد نقش است. گواهی سپرده کالایی نوعی اوراق بهادار است که نشان‌دهنده مالکیت فرد بر مقدار معینی از کالایی است که در انبارهای مورد تایید بورس کالا ذخیره می‌شوند. افراد با استفاده از این گواهی می‌توانند کالای مورد نظر خود را از انبارهای بورس تحویل بگیرند. همچنین، اگر گواهی سپرده کالایی قابلیت معاملات ثانویه داشته باشد، فرد می‌تواند آن را خرید و فروش کند. در غیر این صورت، تنها می‌تواند کالای خود را از انبارهای بورس تحویل بگیرد. در آخر، نکته‌ی قابل ذکر این است که گواهی‌های سپرده کالایی برای کالاهایی نظیر سیمان، شیشه، میلگرد و سنگ آهن نیازمند کد نقش تجاری هستند.

چه کسانی و چه کالاهایی مشمول دریافت کد نقش هستند؟

به منظور افزایش شفافیت در زنجیره تامین و نظارت دقیق‌تر بر کالاها، مشاغل زیر برای شروع یا ادامه فعالیت تجاری خود نیاز به دریافت کد نقش دارند:

تولیدکنندگان: به‌منظور شناسایی کالاهای قاچاق و اطمینان از عرضه کالاهای قانونی، تمامی تولیدکنندگان کالاهای مصرفی، صنعتی، فنی، دارویی و بهداشتی ملزم به دریافت کد نقش تجاری هستند.

واردکنندگان و صادرکنندگان: تمامی اشخاص حقیقی یا حقوقی فعال در حوزه واردات یا صادرات کالا، باید به‌ منظور کنترل مبادلات ارزی، جلوگیری از ورود کالاهای غیرقانونی و پیگیری مسائل مالیاتی، کد تجاری دریافت کنند.

خرده‌فروشان و عمده‌فروشان: کسانی که به فروش کالا به مصرف‌کننده نهایی یا توزیع عمده کالا می‌پردازند، باید کد نقش داشته باشند. همچنین تمامی افرادی که نیاز به ذخیره کالا در انبارها دارند نیز باید برای دریافت این کد اقدام کنند.

فروشندگان و توزیع‌کنندگان کالاهای اساسی: تولیدکنندگان، واردکنندگان و توزیع‌کنندگان کالاهای اساسی مانند برنج، روغن و دیگر کالاهای مشابه، باید کد نقش تجاری دریافت کنند. در صورتی که این کد در سامانه وزارت صمت ثبت نشده باشد، فرد اجازه پخش و توزیع کالاها را نخواهد داشت.

سایر مشاغل: تمامی شرکت‌های توزیع‌کننده، کسب‌وکارهای فعال در مناطق آزاد تجاری، شرکت‌های حمل‌ونقل کالاهای اساسی و فروشگاه‌های بزرگ نیز ملزم به دریافت کد تجاری هستند.

کالاهایی که مشمول کد نقش تجاری هستند شامل محصولات کشاورزی، لوازم یدکی و قطعات مصرفی خودرو، تایر سنگین، دخانیات، محصولات آرایشی و بهداشتی، مصالح ساختمانی، مواد غذایی، لوازم خانگی و صوتی تصویری، محصولات معدنی، منسوجات خانگی مانند موکت، مواد نساجی و الیاف می‌شوند. همچنین برخی از کالاها برای معامله در بورس نیز مانند محصولات فلزی (فولاد و آلومینیوم)، محصولات پتروشیمی، محصولات کشاورزی (گندم، جو و برنج)، فرآورده‌های نفتی و انرژی نیازمند کد نقش هستند.

نحوه ثبت‌نام کد نقش تجاری در سامانه جامع تجارت

برای دریافت کد نقش تجاری، باید به سامانه جامع تجارت به نشانی ntsw.ir مراجعه شود. همان‌طور که در تصویر زیر قابل مشاهده است، در صفحه‌ی ورود، باید گزینه‌ی «ثبت‌نام کاربران ایرانی» انتخاب شود.

پس از انتخاب گزینه «ثبت‌نام کاربران ایرانی»، کاربر باید مشخصات خود را وارد کرده و در پایان، گزینه «ذخیره اطلاعات و ادامه» را انتخاب کند.

در مرحله بعد، برای اعتبارسنجی شماره تلفن همراه، دو روش در دسترس است. کاربر می‌تواند گزینه «ارسال کد تایید به شماره تلفن همراه» را انتخاب کرده یا از کد USSD استفاده کند. پس از این مراحل، کاربر باید گزینه «عملیات پایه» و سپس «بارگذاری صلاحیت‌ها» را انتخاب کند. در ادامه، با انتخاب گزینه «فعالیت‌های تجاری جدید»، کاربر اطلاعات مربوط به مجوز فعالیت را وارد می‌کند. پس از تکمیل اطلاعات، باید گزینه «افزودن مجوزهای فعالیتی» را انتخاب کرده و در نهایت گزینه «ثبت اطلاعات» را کلیک کند. پس از بررسی درخواست، در صورت تایید، کد نقش تجاری در بخش «بارگذاری صلاحیت‌ها» نمایش داده می‌شود.

نحوه حذف کد نقش در سامانه جامع تجارت

به شرطی که فرد هیچ‌گونه فعالیتی با کد نقش ثبت شده نداشته باشد، می‌تواند از طریق سامانه جامع تجارت اقدام به حذف آن کند. مراحل حذف کد نقش به شرح زیر است:

کاربر ابتدا باید وارد صفحه شخصی خود در سامانه جامع تجارت شود. سپس گزینه «بارگذاری صلاحیت‌ها» را انتخاب کرده و در مرحله بعد، گزینه «استعلام تاجر داخلی» را کلیک کند. به این ترتیب، به صفحه‌ای منتقل می‌شود که تمامی نقش‌ها نمایش داده می‌شوند. در این بخش، با کلیک بر روی گزینه «ویرایش»، فرد می‌تواند اسناد و مدارک بارگذاری شده را حذف کند. اگر کاربر با مشکلی مواجه شود یا قبلاً با کد نقش خود فعالیتی انجام داده باشد، باید با پشتیبانی سامانه تماس بگیرد تا مشکل بررسی و حل شود.

جمع‌بندی

دریافت کد نقش از سامانه جامع تجارت ایران برای تمامی تجار و فعالان اقتصادی یک گام ضروری و اساسی محسوب می‌شود. این فرآیند تنها به قانونی شدن فعالیت‌های تجاری کمک نمی‌کند، بلکه نظارت بر آن‌ها را نیز تسهیل کرده و موجب افزایش شفافیت در معاملات تجاری می‌شود. کد نقش به عنوان شناسه‌ای برای ثبت سفارشات، کنترل مبادلات ارزی و جلوگیری از تخلفات نظارتی، اهمیت زیادی برای افراد فعال این زمینه‌ها دارد. بنابراین، دریافت و استعلام کد نقش از سامانه جامع تجارت ایران گامی حیاتی در جهت انجام فعالیت‌های تجاری به‌صورت قانونی و تحت نظارت است.