شورت اسکوییز و لانگ اسکوییز؛ دلایل رخ دادن و نحوه شناسایی آن‌ها

شورت اسکوییز زمانی رخ می‌دهد که قیمت یک دارایی برخلاف انتظار فروشندگان استقراضی به طور ناگهانی افزایش یابد. در این شرایط، معامله‌گرانی که روی کاهش قیمت حساب کرده‌اند برای جلوگیری از زیان بیشتر ناچار می‌شوند موقعیت‌های شورت خود را ببندند. بستن موقعیت شورت به معنای خرید همان دارایی است و همین خریدهای اجباری، فشار تقاضا ایجاد می‌کند و به شتاب‌گیری روند صعودی قیمت منجر می‌شود.

معمولا احتمال وقوع شورت اسکوییز در دارایی‌هایی بالاتر است که نرخ فروش استقراضی (Short Interest) زیاد، Days to Cover بزرگ و شناوری پایین داشته باشند. همچنین، انتشار یک خبر مثبت یا رویداد غیرمنتظره می‌تواند جرقه لازم برای آغاز این روند را فراهم کند. بنابراین، شورت اسکوییز ترکیبی از شرایط ساختاری و رفتاری بازار است که می‌تواند جهش شدید و کوتاه‌مدت قیمت را رقم بزند.

اسکوییز چیست؟

اسکوییز (Squeeze) به وضعیتی در بازارهای مالی گفته می‌شود که در آن نوسان‌های ناگهانی قیمت باعث فشار خرید یا فشار فروش اجباری بر معامله‌گران شود. این پدیده معمولا زمانی رخ می‌دهد که تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران در یک سمت بازار (لانگ یا شورت) موقعیت باز داشته باشند و حرکت شدید قیمت برخلاف انتظار آن‌ها اتفاق بیفتد.

در چنین شرایطی، فعال شدن حد‌ ضررها، مارجین کال و لیکویید شدن موجب می‌شود معامله‌گران ناچار به بستن موقعیت خود شوند و همین رفتار زنجیره‌ای فشار بیشتری بر بازار وارد کند. به این ترتیب، اسکوئیز می‌تواند به دو شکل شورت اسکوییز (فشار خرید ناشی از بستن موقعیت‌های شورت) و لانگ اسکوییز (فشار فروش ناشی از بستن موقعیت‌های لانگ) ظاهر شود.

نمونه‌های واقعی اسکوییز در بازارهای مالی

برخی رخدادهای تاریخی در بازارهای مالی نشان داده‌اند که لانگ و شورت اسکوییز می‌توانند در مقیاسی وسیع رخ دهند و مسیر قیمت‌ها را به‌طور موقت دگرگون کنند.

Volkswagen 2008: در اکتبر ۲۰۰۸، انتشار خبر خرید بخش عمده‌ای از سهام فولکس‌واگن توسط پورشه باعث شد شناوری آزاد سهم به‌شدت کاهش یابد. در نتیجه، فروشندگان استقراضی برای بستن موقعیت‌های خود با کمبود عرضه مواجه شدند و قیمت سهم به طور موقت تا حدود ۱۰۰۰ یورو جهش کرد. این رویداد که به «مادر همه شورت اسکوییزها» معروف شد، اهمیت حیاتی شفافیت در افشای اطلاعات و نقش شناوری در ثبات بازار را برجسته کرد.

GameStop 2021: در ژانویه ۲۰۲۱، تمرکز بی‌سابقه موقعیت‌های فروش استقراضی در سهام GameStop و هجوم هماهنگ‌شده سرمایه‌گذاران خرد از طریق شبکه‌های اجتماعی، یکی از بزرگ‌ترین شورت اسکوییزهای تاریخ بازار سهام آمریکا را رقم زد. قیمت سهم از حدود ۲۰ دلار به بیش از ۴۸۰ دلار رسید و صندوق‌‌های پوشش ریسک میلیاردها دلار ضرر متحمل شدند. این اتفاق در گزارش رسمی SEC نیز بررسی شد و نمونه‌ای کم‌سابقه از نقش سرمایه‌گذاران خرد در تغییر موقت روند بازار تلقی می‌شود.

WTI 2020: در آوریل ۲۰۲۰، هم‌زمان با بحران همه‌گیری کرونا و اشباع ذخایر نفتی، قرارداد آتی نفت خام WTI نزدیک به سررسید با محدودیت‌های تحویل فیزیکی و فشار مارجین شدید روبه‌رو شد. در نتیجه، معامله‌گران لانگ ناچار به بستن موقعیت‌های خود شدند و قیمت برای نخستین‌بار در تاریخ وارد محدوده منفی شد. این رویداد نمونه‌ای شاخص از لانگ اسکوییز بود که نشان داد فشار ساختاری در بازارهای آتی می‌تواند پیامدهایی بی‌سابقه‌ای ایجاد کند.

لانگ اسکوییز چیست؟

لانگ اسکوییز فشار فروش اجباری روی دارندگان موقعیت لانگ است که با ریزش سریع قیمت، فعال شدن حد‌ ضررها و کال مارجین، فروش‌های پیاپی ایجاد شده و افت قیمت بیشتری رقم می‌خورد. در واقع، معنی لانگ اسکوییز، وضعیتی است که افت ناگهانی قیمت، لانگ‌ها را به بستن موقعیت وادار می‌کند و با کاهش نقدشوندگی، موج فروش تشدید می‌شود. این فروش‌های زنجیره‌ای در بازاری که عمق سفارش پایین دارد شدت بیشتری پیدا می‌کند و افت قیمت را شتاب می‌دهد.

احتمال وقوع لانگ اسکوییز در بازارهایی بیشتر است که حجم معاملات اهرمی بالا و نقدینگی محدود داشته باشند. در چنین شرایطی، انتشار یک خبر منفی غیرمنتظره، شکست سطوح تکنیکال یا تغییرات ناگهانی در نرخ‌های تامین مالی می‌تواند ماشه سقوط را بچکاند و فشار فروش گسترده ایجاد کند.

تفاوت لانگ اسکوییز و شورت اسکوییز

لانگ اسکوییز زمانی رخ می‌دهد که روند نزولی بازار باعث فروش اجباری معامله‌گران لانگ شود. در این حالت، افت شدید قیمت موجب فعال شدن حد‌ ضررها و مارجین کال لانگ‌ها می‌شود و فشار فروش گسترده، نزول قیمت را تشدید می‌کند. در مقابل، شورت اسکوییز نتیجه خرید اجباری معامله‌گران شورت در روند صعودی است. وقتی قیمت برخلاف انتظار فروشندگان استقراضی بالا می‌رود، آن‌ها برای پوشش زیان مجبور به خرید دارایی می‌شوند. این چرخه با Short Interest و Days to Cover بالا شدت بیشتری پیدا می‌کند و جهش قیمتی سریع ایجاد می‌کند.

روش‌های شناسایی اسکوییز در بازارهای مالی

شناسایی اسکوییز در بازارهای مالی با بررسی چند نشانه کلیدی امکان‌پذیر است:

انباشت موقعیت‌های یک‌طرفه: زمانی که داده‌های مربوط به بهره باز، Short Interest یا نسبت Days to Cover نشان‌دهنده تمرکز بالای موقعیت‌ها در یک سمت بازار باشند، احتمال وقوع اسکوییز افزایش می‌یابد. این تمرکز به این معناست که با تغییر ناگهانی قیمت، تعداد زیادی معامله‌گر ناچار به خروج از موقعیت می‌شوند و فشار خرید یا فروش شدید ایجاد می‌کنند.

کمبود شناوری یا شناوری پایین: سهامی که بخش کوچکی از آن در دسترس بازار آزاد باشد یا رمزارزهایی که نقدینگی محدودی دارند، بیشتر مستعد وقوع اسکوییز هستند. در چنین شرایطی، حجم معاملات نسبتا کوچک می‌تواند تغییرات قیمتی بزرگی ایجاد کند و اسلیپیج شدید به وجود آورد.

کاتالیزور خبری یا رویداد غیرمنتظره: انتشار یک خبر مثبت یا منفی مانند گزارش سودآوری، تصمیم ناگهانی یک نهاد قانون‌گذار، یا حتی افشای محدودیت عرضه می‌تواند ماشه حرکت شدید قیمتی را بچکاند. این کاتالیزورها معمولا آغازگر چرخه اسکوییز هستند و با تحریک احساسات بازار، معامله‌گران را به بستن یا باز کردن فوری موقعیت‌ها وادار می‌کنند.

استراتژی‌های مدیریت ریسک در برابر اسکوییز

برای کاهش آسیب‌پذیری در برابر لانگ اسکوییز یا شورت اسکوییز، معامله‌گران می‌توانند با رعایت چند اصل کلیدی مدیریت ریسک از زیان‌های شدید جلوگیری کنند:

انتخاب اهرم معقول: استفاده از لوریج بالا می‌تواند احتمال لیکویید شدن را در زمان اسکوییز به شدت افزایش دهد. انتخاب اهرم معقول و به‌روزرسانی نسبت وجه تضمین باعث می‌شود سرمایه‌گذار در برابر تغییرات شدید قیمت انعطاف بیشتری داشته باشد و از زیان‌های غیرقابل جبران دور بماند.

تعیین حد‌ ضرر و برنامه خروج: داشتن حد‌ ضرر مشخص و برنامه خروج مکتوب، یکی از ضروری‌ترین ابزارهای مدیریت ریسک است. اجرای بی‌درنگ این دستورها به معامله‌گر کمک می‌کند که در شرایط پرنوسان بازار از تصمیم‌گیری احساسی پرهیز کند و زیان خود را کنترل کند.

رصد شناوری و ساختار سهامداری: کمبود شناوری در یک سهم یا رمزارز می‌تواند زمینه‌ساز اسکوییز شود. بررسی دقیق میزان شناوری و ترکیب سهام‌داران کمک می‌کند تا ریسک دستکاری قیمت و حرکت‌های غیرمنتظره کاهش یابد.

پایش شاخص‌های موقعیت‌گیری: شاخص‌هایی مانند Short Interest و Days to Cover ابزارهای مهمی برای سنجش احتمال وقوع اسکوییز هستند. نظارت مستمر بر این داده‌ها به معامله‌گران امکان می‌دهد که از تمرکز غیرمعمول موقعیت‌ها در یک سمت بازار آگاه شوند.

بررسی تقویم رویدادها: انتشار گزارش‌های مالی، اعلام تصمیم‌های سیاست‌گذار یا سررسید قراردادهای آتی می‌تواند جرقه وقوع اسکوییز باشد. بررسی منظم تقویم رویدادها و اجتناب از نگه‌داشتن موقعیت‌های پرریسک در این بازه‌ها از زیان احتمالی جلوگیری می‌کند.

پایش داده‌ها در بازار رمزارزها: بازار کریپتو محیطی مستعد اسکوییز است. رصد داده‌هایی مانند حجم لیکوئیدیشن، فاندینگ ریت و تغییرات اپن اینترست به معامله‌گران کمک می‌کند تا مدیریت پوزیشن دقیق‌تری داشته باشند و از فشارهای ناگهانی در امان بمانند.

جمع‌بندی

لانگ اسکوییز و شورت اسکوییز دو پدیده مهم در بازارهای مالی هستند که می‌توانند با فشار اجباری خرید یا فروش، روند قیمت‌ها را به طور ناگهانی تغییر دهند. لانگ اسکوییز در اثر سقوط سریع قیمت و بستن موقعیت‌های خرید شکل می‌گیرد، در حالی که شورت اسکوییز با جهش قیمتی و خرید اجباری فروشندگان استقراضی رخ می‌دهد. آگاهی از معنی لانگ اسکوییز و معنی شورت اسکوییز و توجه به شاخص‌هایی مانند Short Interest و Days to Cover به معامله‌گران کمک می‌کند تا ریسک خود را مدیریت کنند و در برابر نوسان‌های شدید بازار آماده باشند.