مارجین چیست؟ راهنمای کامل مارجین در فارکس و ارزهای دیجیتال
مارجین (Margin)، در بازار مالی به وثیقهای گفته میشود که معاملهگر نزد کارگزار یا صرافی قرار میدهد تا بتواند با حجم بزرگ‌تری از سرمایه واقعی خود معامله کند. به زبان ساده، مارجین پیش‌پرداختی است که تضمین می‌کند کارگزار در برابر زیان احتمالی حفاظت شود. برخلاف تصور رایج، مارجین کارمزد یا هزینه معامله نیست، بلکه بخشی از سرمایه معاملهگر است که قفل میشود تا موقعیت معاملاتی باز بماند.
در خصوص مارجین در بازار فارکس، معمولا بین ۱ تا ۵ درصد ارزش معامله به عنوان مارجین لازم است؛ یعنی با سپرده‌ای کوچک میتوان معامله‌ای بزرگ باز کرد. در مارجین در بازار ارزهای دیجیتال نیز سازوکار مشابه است، با این تفاوت که صرافیها عموما شرایط سختگیرانه‌تری برای تایید هویت و محدودیت اهرم اعمال می‌کنند.
نقش مارجین در معاملات اهرمی
نقش مارجین در معاملات اهرمی بسیار کلیدی است و اساسا بدون آن مفهوم اهرم شکل نمی‌گیرد. در این معاملات، معاملهگر تنها بخشی از سرمایه موردنیاز را بهعنوان مارجین یا وثیقه در حساب خود قرار میدهد و باقی سرمایه را از کارگزار یا صرافی قرض می‌گیرد. همین مکانیزم باعث میشود قدرت خرید معاملهگر چندین برابر شود و بتواند موقعیت‌هایی بزرگتر از سرمایه واقعی خود باز کند. نتیجه این فرآیند آن است که سود بالقوه افزایش پیدا می‌کند، اما ریسک زیان هم به همان نسبت بزرگتر میشود.
- مقاله پیشنهادی: معاملات مارجین در بایننس؛ آموزش جامع از صفر تا صد
در بازار سهام معمولا بین ۳۰ تا ۵۰ درصد ارزش معامله بهعنوان مارجین پرداخت میشود، اما در فارکس و بازار ارزهای دیجیتال شرایط متفاوت است. در این بازارها نرخ مارجین بسیار پایینتر بوده و امکان استفاده از اهرمهای سنگین‌تری مانند ۱:۵۰ یا حتی ۱:۱۰۰ وجود دارد. این اهرمهای بالا فرصت سودآوری بیشتری ایجاد می‌کنند، اما خطر مارجین کال و لیکویید شدن حساب را نیز افزایش میدهند. به همین دلیل نقش مارجین در معاملات اهرمی همزمان با ایجاد فرصت‌های جذاب، ضرورت مدیریت ریسک دقیق را دوچندان می‌کند.
انواع مارجین
برای درک بهتر سازوکار معاملات اهرمی و مدیریت ریسک، آشنایی با انواع مارجین ضروری است. هر نوع مارجین نقش متفاوتی در روند معامله دارد و دانستن تفاوت آن‌ها به معاملهگر کمک می‌کند کنترل بهتری بر سرمایه خود داشته باشد.
مارجین اولیه (Initial Margin): مارجین اولیه مبلغی است که معاملهگر هنگام باز کردن یک موقعیت معاملاتی باید به حساب خود واریز کند. این مبلغ بهعنوان وثیقه عمل می‌کند و تضمین میدهد که معاملهگر توانایی پوشش زیان‌های احتمالی اولیه را دارد. بدون تامین مارجین اولیه، امکان آغاز معامله وجود ندارد.
مارجین نگهداری (Maintenance Margin): مارجین نگهداری حداقل موجودی الزامی در حساب معاملاتی است که برای باز نگه‌داشتن یک موقعیت باید حفظ شود. اگر موجودی حساب به زیر این سطح برسد، کارگزار یا صرافی اخطاریه‌ای تحت عنوان مارجین کال صادر می‌کند و از معاملهگر میخواهد سرمایه بیشتری واریز کند یا بخشی از موقعیتهای باز را ببندد.
مارجین آزاد (Free Margin): مارجین آزاد به بخشی از سرمایه اشاره دارد که درگیر معاملات باز نشده و معاملهگر می‌تواند از آن برای باز کردن موقعیتهای جدید استفاده کند. این مفهوم در عمل نشان میدهد چه میزان از سرمایه هنوز در دسترس است و چه میزان بهعنوان وثیقه برای معاملات فعال قفل شده است.
مارجین کال چیست؟
مارجین کال یکی از مهم‌ترین و در عین حال پرریسک‌ترین مفاهیم در معاملات مارجین است. این وضعیت زمانی رخ میدهد که زیان معاملات باعث شود موجودی حساب کمتر از حداقل سطح مورد نیاز یا همان مارجین نگهداری شود. در چنین شرایطی، کارگزار یا صرافی اخطاریه‌ای تحت عنوان مارجین کال صادر می‌کند و از معاملهگر میخواهد یا وجه نقد جدیدی به حساب واریز کند، یا بخشی از موقعیتهای باز خود را ببندد تا سطح مارجین مجددا به حد قابل قبول برسد.
اگر معاملهگر به این اخطار پاسخ ندهد و سرمایه بیشتری به حساب خود اضافه نکند، کارگزار برای جلوگیری از افزایش زیان، به صورت خودکار وارد عمل میشود. در این حالت، موقعیتهای باز بسته می‌شوند و در اصطلاح حساب لیکوئید میشود. لیکوئید شدن یعنی تمام یا بخشی از دارایی موجود معاملهگر به منظور پوشش بدهی ناشی از زیان معاملات برداشت خواهد شد.
کال مارجین به معاملهگر یادآوری می‌کند که سطح ریسک او بسیار بالا رفته است. هر چه اهرم بالاتر انتخاب شده باشد، احتمال مواجهه با مارجین کال نیز بیشتر میشود. به همین دلیل، استفاده از ابزارهایی مانند حد ضرر (Stop Loss)، انتخاب اهرم منطقی و مدیریت سرمایه اصولی، برای جلوگیری از این وضعیت حیاتی است.
مارجین در بازارهای مالی
مفهوم مارجین در بازارهای مختلف مالی یکسان است، اما نحوه استفاده و سطح ریسک آن با توجه به نوع بازار تفاوت دارد. در ادامه نقش مارجین در سه بازار مالی اصلی بررسی میشود:
مارجین در بازار فارکس
در فارکس، مارجین به معاملهگر امکان میدهد با چندین برابر سرمایه واقعی خود معامله کند. برای نمونه، اگر فرد ۱۰۰۰ دلار سپرده بگذارد و از اهرم ۱:۱۰۰ استفاده کند، می‌تواند موقعیتی به ارزش ۱۰۰ هزار دلار باز کند. این سپرده نزد کارگزار به عنوان وثیقه باقی می‌ماند تا در صورت زیان، بخشی از ضررها جبران شود. به همین دلیل، مارجین در فارکس از مفاهیم پایه‌ای است که بدون درک آن، فعالیت در این بازار بسیار پرریسک خواهد بود.
مارجین در بازار ارزهای دیجیتال
مارجین در بازار رمزارز شباهت زیادی به فارکس دارد، اما به دلیل نوسانات شدید قیمت، ریسک آن بالاتر است. صرافی‌های رمزارز برای مدیریت ریسک خود، معمولا دو مدل ارائه میدهند؛ مارجین ایزوله که در آن هر موقعیت معاملاتی وثیقه مستقل دارد و ریسک محدود به همان پوزیشن است و کراس مارجین که در آن کل موجودی حساب بهعنوان وثیقه عمل می‌کند و ضرر یک موقعیت می‌تواند کل سرمایه را تحت تاثیر قرار دهد.
مارجین در بازار سهام
در بازار سهام، مارجین به سرمایه‌گذار این امکان را میدهد که بخشی از مبلغ خرید سهام را از کارگزار وام بگیرد. برای مثال، اگر فرد بخواهد ۱۰ هزار دلار سهام بخرد و مارجین اولیه ۵۰ درصد باشد، باید ۵ هزار دلار از سرمایه خود پرداخت کند و ۵ هزار دلار دیگر را کارگزار تامین می‌کند. این نوع معامله باعث افزایش قدرت خرید میشود، اما در صورت کاهش قیمت سهام، زیان سرمایه‌گذار چند برابر میشود و حتی ممکن است منجر به مارجین کال و فروش اجباری دارایی توسط کارگزار شود.
مزایای استفاده از مارجین
معامله با مارجین برای بسیاری از سرمایه‌گذاران جذاب است زیرا امکان استفاده بیشتر از سرمایه و افزایش سود را فراهم می‌کند. مهم‌ترین مزایا عبارت‌اند از:
قدرت خرید بیشتر: مارجین به معاملهگر اجازه میدهد تنها با پرداخت بخشی از ارزش کل معامله، موقعیتهای بزرگ‌تری را باز کند. این موضوع حتی با سرمایه محدود، امکان انجام معاملات پرحجم و استفاده از فرصت‌های بیشتر را فراهم می‌کند.
سود چندبرابر: با استفاده از اهرم در معاملات مارجین، سود بالقوه می‌تواند چندین برابر شود. اگر تحلیل و پیش‌بینی بازار صحیح باشد، بازده حاصل بسیار بیشتر از حالتی خواهد بود که معامله فقط با سرمایه شخصی انجام می‌شد.
تنوع استراتژی: مارجین امکان توزیع سرمایه در چند موقعیت مختلف را فراهم می‌کند. این تنوع به معاملهگر کمک می‌کند استراتژی‌های متنوع‌تری اجرا کند و در کنار افزایش سودآوری، ریسک کلی پرتفوی معاملاتی خود را بهتر مدیریت کند.
ریسک استفاده از مارجین
اگرچه استفاده از مارجین روش قدرتمندی برای افزایش سودآوری است، اما همزمان می‌تواند ریسک‌های سنگینی را به معاملهگر تحمیل کند. مهم‌ترین ریسک‌های آن عبارت‌اند از:
زیان چندبرابر: اهرم نه تنها سود را چند برابر می‌کند بلکه زیان را نیز به همان نسبت افزایش میدهد. یک تغییر جزئی در قیمت کافی است تا بخش بزرگی از سرمایه معاملهگر از بین برود.
مارجین کال: اگر موجودی حساب کمتر از سطح تعیینشده شود، کارگزار پیام مارجین کال صادر می‌کند. در صورت بی‌توجهی، حساب به طور خودکار لیکویید میشود و سرمایه از دست می‌رود.
فشار روانی: معاملات مارجین نیازمند تصمیم‌گیری در شرایط پرریسک و پرنوسان هستند. این فشار روانی می‌تواند باعث تصمیمات عجولانه و اشتباه شود و عملکرد کلی معاملهگر را تضعیف کند.
هزینه‌های اضافی: پول قرض گرفته‌شده رایگان نیست و کارگزار یا صرافی بابت آن بهره دریافت می‌کند. این هزینه‌ها به مرور از سود خالص کم می‌کنند و در صورت ضرردهی، فشار مالی بیشتری بر معاملهگر تحمیل می‌کنند.
تفاوت مارجین و لوریج
شناخت تفاوت میان مارجین و لوریج برای هر معاملهگر ضروری است، زیرا این دو مفهوم به‌طور مستقیم بر میزان ریسک و بازده معاملات اثر می‌گذارند. مارجین همان وجه تضمین یا وثیقهای است که معاملهگر نزد کارگزار یا صرافی قرار میدهد تا بتواند یک موقعیت معاملاتی باز کند. مارجین تضمین می‌کند که معاملهگر توانایی پوشش زیان‌های احتمالی را دارد و کارگزار می‌تواند در صورت نیاز از آن برای جبران ضرر استفاده کند. به بیان ساده، مارجین سرمایه اولیه‌ای است که معاملهگر باید برای شروع معامله کنار بگذارد.
لوریج (اهرم) ابزاری است که امکان معامله با حجم بزرگتر از سرمایه واقعی را فراهم می‌کند. لوریج به صورت یک نسبت بیان میشود؛ برای مثال در اهرم ۱:۱۰۰، معاملهگر می‌تواند با ۱۰۰ دلار مارجین، موقعیتی به ارزش ۱۰ هزار دلار باز کند. لوریج سود بالقوه را چند برابر می‌کند، اما به همان میزان نیز زیان‌ها را افزایش میدهد.
مدیریت ریسک در معاملات مارجین
مدیریت ریسک در معاملات مارجین اهمیت حیاتی دارد، زیرا کوچک‌ترین بی‌دقتی می‌تواند به از دست رفتن کل سرمایه منجر شود. برای کاهش این ریسک‌ها، رعایت چند اصل کلیدی ضروری است:
استفاده از حد ضرر (Stop Loss): تعیین حد ضرر یکی از مهم‌ترین ابزارهای کنترلی است. با مشخص کردن یک نقطه خروج از پیش تعیینشده، معاملهگر می‌تواند جلوی زیان‌های غیرمنتظره را بگیرد و سرمایه خود را از نابودی کامل محافظت کند.
- مقاله پیشنهادی: حد سود و حد ضرر چیست؟ 4 روش متداول برای محاسبه حد سود و ضرر
سرمایه‌گذاری محدود در هر معامله: بهتر است تنها بخش کوچکی از کل سرمایه وارد هر موقعیت معاملاتی شود. این کار باعث میشود در صورت اشتباه در تحلیل یا تغییر ناگهانی بازار، کل پرتفوی تحت تاثیر قرار نگیرد و زیان‌ها کنترل‌پذیر باقی بمانند.
انتخاب اهرم متناسب با تحمل ریسک: هر چه ضریب اهرم بالاتر باشد، احتمال سود و زیان نیز چند برابر میشود. بنابراین معامله‌گران باید اهرم خود را با توجه به میزان تحمل ریسک و تجربه معاملاتی انتخاب کنند و از وسوسه استفاده از اهرمهای بسیار بالا پرهیز کنند.
استفاده از ماشین‌حساب مارجین: ماشین‌حساب مارجین به معاملهگر کمک می‌کند پیش از باز کردن موقعیت، میزان دقیق سرمایه لازم، سطح ریسک و احتمال مارجین کال را محاسبه کند. این ابزار ساده می‌تواند جلوی بسیاری از خطاهای رایج در مدیریت سرمایه را بگیرد.
پایش مداوم سطح مارجین حساب: ضروری است که سطح مارجین حساب همواره بالاتر از ۱۰۰ درصد باقی بماند. اگر این سطح کاهش یابد، احتمال دریافت مارجین کال بالا می‌رود و معاملهگر مجبور به تزریق سرمایه یا بستن موقعیت‌ها خواهد شد. پایش مستمر وضعیت حساب می‌تواند از زیان‌های سنگین جلوگیری کند.
جمع‌بندی
به طور کلی، مارجین یکی از مهم‌ترین مفاهیم در بازارهای مالی است که به معامله‌گران امکان میدهد با سرمایهای کمتر، موقعیتهای بزرگ‌تری را مدیریت کنند و از نوسانات بازار سود بیشتری به دست آورند. با این حال، استفاده از مارجین همواره با ریسک‌های بالایی همراه است؛ زیرا همان‌طور که می‌تواند سود را چند برابر کند، زیان را نیز به همان نسبت افزایش میدهد. درک دقیق تفاوت مارجین و لوریج، آشنایی با انواع مارجین و رعایت اصول مدیریت ریسک، شرط اصلی برای موفقیت در معاملات اهرمی محسوب میشود.
سوالات متداول
مارجین وثیقهای است که معاملهگر نزد کارگزار یا صرافی قرار میدهد تا بتواند با سرمایهای بیش از موجودی خود معامله کند. این ابزار هم برای افزایش قدرت خرید و هم برای مدیریت ریسک استفاده میشود.
مارجین مبلغی است که بهعنوان تضمین در حساب سپردهگذاری میشود، در حالی که لوریج ضریبی است که نشان میدهد با چه نسبتی میتوان حجم معاملات را بزرگتر کرد.
مارجین کال زمانی رخ میدهد که موجودی حساب کمتر از حداقل سطح تعیینشده شود. در این حالت، کارگزار از معاملهگر میخواهد سرمایه بیشتری واریز کند یا موقعیتهای باز خود را ببندد.
در فارکس مارجین معمولا پایینتر است و امکان استفاده از اهرمهای بسیار بالا (مثل ۱:۱۰۰) وجود دارد، اما در بازار ارزهای دیجیتال به دلیل نوسانات شدید، ریسک مارجین بیشتر است و صرافیها حالتهایی مانند کراس و ایزوله برای مدیریت ریسک ارائه میدهند.
