عرضه اولیه سکه (ICO) چیست؟ +همه آنچه که باید بدانید

عرضه اولیه سکه (ICO) یکی از روش‌های مهم جمع‌آوری سرمایه در دنیای ارزهای دیجیتال بود که در سال‌های اولیه پس از ظهور اتریوم، به ویژه در سال 2017، توجه زیادی را به خود جلب کرد. در آن زمان، ICOها به یک ترند داغ تبدیل شده بودند و پروژه‌های زیادی از این روش برای جذب سرمایه استفاده کردند. اما مانند بسیاری از ترندهای زودگذر، پس از مدتی توجه به ICOها کاهش یافت و برخی از پروژه‌ها به دلیل نبود شفافیت و استانداردهای مناسب، با مشکلاتی روبه‌رو شدند. اما ICO چیست و چگونه می‌تواند به یک پروژه کمک کند تا سرمایه‌گذارانی را برای تامین منابع مالی جذب کند؟ در این مقاله به بررسی نحوه عملکرد ICO، تفاوت آن با عرضه‌های عمومی سهام (IPO) و مزایا و معایب آن پرداخته شده است

عرضه اولیه سکه  (ICO)چیست؟

عرضه اولیه سکه (Initial Coin Offering) یک روش جمع‌آوری سرمایه برای پروژه‌های مبتنی بر بلاک چین است که در آن یک پروژه رمزارزی، توکن‌های دیجیتال خود را برای اولین بار به سرمایه‌گذاران عرضه می‌کند. این فرآیند مشابه عرضه اولیه سهام (IPO) در بازارهای سنتی است، اما در اینجا توکن‌های دیجیتال به جای سهام به فروش می‌رسند. سرمایه‌گذاران می‌توانند این توکن‌ها را با ارزهای دیجیتال معتبر مانند بیت‌کوین یا اتریوم، یا حتی از طریق ارزهای فیات (مانند دلار یا یورو) خریداری کنند. این روش‌ها به سرمایه‌گذاران گزینه‌های متنوع‌تری برای ورود به پروژه‌ها می‌دهد. توکن‌ها معمولا برای استفاده در پلتفرم یا اپلیکیشن‌های مربوط به پروژه طراحی می‌شوند.

در این میان، توکن ICO یک ارز دیجیتال است که توسط پروژه‌ها به‌منظور جمع‌آوری سرمایه به فروش می‌رسد. این توکن‌ها معمولا قبل از لیست شدن در صرافی‌ها و در مرحله پیش‌فروش (Pre-sale) یا عرضه اولیه (ICO) قرار دارند و به‌طور کامل به ارز دیجیتال تبدیل نمی‌شوند تا زمانی که در صرافی‌ها لیست شوند. این توکن‌ها معمولا برای استفاده در پلتفرم‌های خاص طراحی می‌شوند و سرمایه‌گذاران امیدوارند که با رشد پروژه، ارزش توکن‌ها افزایش یابد.

در فرایند ICO، قراردادهای هوشمند روی بلاکچین اجرا شده و توزیع توکن‌ها را طبق شرایط پروژه انجام می‌دهند که به شفافیت و امنیت کمک می‌کند. البته این فرآیند همواره بدون ریسک نیست؛ برخی پروژه‌ها ممکن است هیچ‌گاه به مرحله لیست شدن در صرافی‌ها نرسند یا حتی به دلیل کلاهبرداری (اسکم بودن) از بین بروند. در چنین مواردی سرمایه‌گذاران ممکن است متحمل زیان کامل شوند.

ICO  به نوعی شبیه به عرضه عمومی اولیه (IPO) در بازارهای سهام است، با این تفاوت که درICO، سرمایه‌گذاران هیچ‌گونه مالکیتی بر پروژه ندارند و تنها به دریافت توکن‌های دیجیتال به‌عنوان ابزار استفاده در پروژه یا سود احتمالی از رشد قیمت آن‌ها امیدوارند. این روش به پروژه‌ها امکان می‌دهد که بدون نیاز به واسطه‌ها یا موسسات مالی، به سرعت سرمایه‌گذاری جذب کنند. با این حال، ICOها معمولا ریسک‌هایی از جمله کلاهبرداری‌ها یا عدم موفقیت پروژه دارند، بنابراین تحقیق و دقت در انتخاب پروژه‌های مناسب بسیار مهم است.

تاریخچه عرضه اولیه سکه

تاریخچه عرضه اولیه سکه (ICO) به سال 2013 باز می‌گردد، زمانی که اولین پروژه، Mastercoin (که بعدها به Omni تغییر نام داد)، برای جمع‌آوری سرمایه از این روش استفاده کرد. یکی از نقاط عطف مهم در تاریخ ICO، پروژه اتریوم بود که در سال 2014 از طریق عرضه اولیه، سرمایه جذب کرد، اما شبکه اصلی آن در سال 2015 راه‌اندازی شد. اتریوم با معرفی قراردادهای هوشمند، اجرای پروژه‌ها را روی بستر بلاکچین ساده‌تر کرد و زمینه‌ساز گسترش سریع‌تر و آسان‌تر ICOها شد.

در سال‌های 2017 و 2018، ICOها به اوج خود رسیدند و پروژه‌های بزرگی مانند EOS و Tezos توانستند میلیون‌ها دلار جذب کنند. اما این رشد سریع باعث بروز کلاهبرداری‌ها شد، که منجر به افزایش نظارت و اعمال قوانین جدید توسط نهادهای نظارتی شد

در حال حاضر، با وجود تمام چالش‌ها و خطرات، ICO همچنان به‌عنوان یکی از روش‌های جذاب برای جمع‌آوری سرمایه در صنعت بلاکچین شناخته می‌شود، اگرچه اخیرا مدل‌های جدیدتری مانند عرضه اولیه صرافی (IEO) و عرضه اولیه توکن‌های اوراق بهادار (STO) محبوبیت یافته‌اند.

نحوه کار عرضه اولیه سکه

نحوه کار عرضه اولیه سکه (ICO) به این شکل است که پروژه‌ها برای جذب سرمایه از طریق فروش توکن‌های خود به سرمایه‌گذاران عمل می‌کنند. در این فرآیند، مراحل زیر طی می‌شود:

1. تهیه وایت‌پیپر (Whitepaper): پروژه‌ها ابتدا یک وایت‌پیپر منتشر می‌کنند که شامل توضیحات مفصل درباره هدف پروژه، نحوه استفاده از توکن‌ها، جزئیات فنی و برنامه زمان‌بندی آزادسازی توکن‌ها (vesting schedule) است. این سند به عنوان مرجع اصلی برای ارزیابی پروژه توسط سرمایه‌گذاران عمل می‌کند.

2. برگزاری عرضه اولیه سکه: پس از معرفی پروژه، توکن‌ها به سرمایه‌گذاران عرضه می‌شود. این توکن‌ها معمولا برای خرید و استفاده در پلتفرم پروژه به کار می‌روند. سرمایه‌گذاران می‌توانند با پرداخت ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین، اتریوم یا حتی فیات در ICO شرکت کنند.

3. انتقال توکن‌ها به کیف پول‌ها: توکن‌ها معمولا بلافاصله پس از خرید در ICO به کیف پول سرمایه‌گذاران منتقل نمی‌شوند. در بسیاری از پروژه‌ها، این انتقال در رویداد Token Generation Event (TGE) انجام می‌شود که ممکن است ماه‌ها بعد از فروش باشد. تا آن زمان، سرمایه‌گذاران فقط رسید خرید دریافت می‌کنند.

4. استفاده از سرمایه جذب‌شده: سرمایه جمع‌آوری‌شده در ICO برای توسعه پروژه و اجرای اهداف آن استفاده می‌شود. این می‌تواند شامل تحقیق و توسعه، بازاریابی یا گسترش شبکه پروژه باشد.

مقایسه عرضه اولیه سکه با روش‌های جایگزین ICO

عرضه اولیه سکه (ICO) و عرضه اولیه سهام (IPO) هر دو روش‌هایی برای جمع‌آوری سرمایه هستند، اما تفاوت‌های اساسی دارند. در ICO، پروژه‌های مبتنی بر بلاکچین توکن‌های دیجیتال خود را به فروش می‌رسانند و سرمایه‌گذاران مالک توکن‌ها می‌شوند. در حالی که در IPO، سرمایه‌گذاران سهام یک شرکت را خریداری کرده و به‌طور قانونی بخشی از مالکیت آن شرکت را به‌دست می‌آورند. همچنین، ICO‌ها معمولا نظارت قانونی کمتری دارند و می‌توانند با ریسک‌های قانونی و کلاهبرداری همراه باشند، در حالی که IPO‌ها تحت نظارت دقیق نهادهای مالی مانند SEC قرار دارند.

مقایسه ICO و IEO

در عرضه اولیه سکه، پروژه‌ها مستقیما توکن‌های خود را به سرمایه‌گذاران عرضه می‌کنند، اما در IEO (عرضه اولیه صرافی)، صرافی‌های معتبر ارز دیجیتال مسئولیت فروش توکن‌ها را برعهده دارند. این تفاوت باعث می‌شود که درIEO، نظارت بیشتری بر روی پروژه‌ها انجام شود و سرمایه‌گذاران احساس امنیت بیشتری داشته باشند. همچنین، فرآیند فروش توکن‌ها در IEO به‌طور معمول با اعتبار و نظارت صرافی‌ها همراه است که ریسک کلاهبرداری را کاهش می‌دهد.

مقایسه ICO و IDO

IDO (عرضه اولیه دکس) شباهت زیادی به ICO دارد، با این تفاوت که فروش توکن‌ها معمولا از طریق صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) و لانچ‌پدهای مرتبط با آن‌ها انجام می‌شود. برخلاف ICO که می‌تواند روی هر بستر بلاکچینی برگزار شود، IDOها معمولا به پلتفرم‌های غیرمتمرکز محدود است که با ایجاد امکان دسترسی عمومی و نقدشوندگی فوری، امنیت و شفافیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند. این ویژگی‌ها باعث شده‌اند که IDO در مقایسه با ICO، مزایایی از نظر نظارت، سرعت اجرا و اعتمادسازی داشته باشد.

مقایسه ICO و STO

عرضه اولیه توکن اوراق بهادار (STO) و ICO هر دو از روش‌های جمع‌آوری سرمایه هستند، اما در STO، توکن‌ها به‌عنوان اوراق بهادار قانونی شناخته می‌شوند و تحت نظارت‌های قانونی دقیق قرار دارند. این ویژگی باعث می‌شود که STO  نسبت به ICO از امنیت بالاتری برخوردار باشد، زیرا درICO‌ها نظارت قانونی و امنیت کمتری وجود دارد. همچنین درSTO، توکن‌ها ممکن است حقوق مالکیت یا درآمد ثابت برای سرمایه‌گذاران به همراه داشته باشند، در حالی که در ICO معمولا فقط توکن‌هایی برای استفاده در پروژه‌ها عرضه می‌شود.

راه‌های کاهش ریسک مشارکت در ICO چیست؟

برای مدیریت ریسک مشارکت در عرضه اولیه سکه (ICO)، چندین استراتژی و تدابیر می‌توان اتخاذ کرد. این راه‌ها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا بهتر بتوانند ریسک‌های مربوط به پروژه‌های ICO را ارزیابی کنند و تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند. در ادامه برخی از مهم‌ترین راه‌های کاهش ریسک مشارکت در ICO آورده شده است:

مطالعه دقیق وایت‌پیپر (Whitepaper): وایت‌پیپر یک ابزار کلیدی است که جزئیات پروژه، اهداف آن، نحوه استفاده از توکن‌ها، تیم توسعه‌دهنده، نقشه راه (roadmap) و تحلیل‌های فنی پروژه را بیان می‌کند. بررسی دقیق وایت‌پیپر به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا ارزیابی کنند که آیا پروژه‌ای که قصد دارند در آن مشارکت کنند واقعی و معتبر است یا خیر.

بررسی تیم توسعه‌دهنده: یکی از مهم‌ترین عوامل در موفقیت یک پروژه ICO، تیم آن است. سرمایه‌گذاران باید به بررسی سوابق، تجربیات و شهرت اعضای تیم پرداخته و مطمئن شوند که آن‌ها در دنیای ارزهای دیجیتال یا صنعت مربوطه سابقه قوی دارند.

تحقیق در مورد پروژه و جامعه حمایتی آن: یکی از راه‌های ارزیابی مشروعیت یک ICO، بررسی جامعه حمایتی و حضور پروژه در رسانه‌های اجتماعی و فروم‌های آنلاین است. پروژه‌های معتبر معمولا دارای یک جامعه قوی و فعال هستند که از پروژه حمایت می‌کنند و اطلاعات مربوط به آن را به اشتراک می‌گذارند.

بررسی قانونی بودن ICO: در برخی کشورها، ICOها تحت قوانین خاصی قرار دارند. سرمایه‌گذاران باید اطمینان حاصل کنند که پروژه‌ای که قصد دارند در آن سرمایه‌گذاری کنند، از نظر قانونی مشکلی ندارد و مطابق با قوانین محلی و بین‌المللی پیش می‌رود.

تنوع در سبد سرمایه‌گذاری: یکی از راه‌های کاهش ریسک کلی، تنوع در سبد سرمایه‌گذاری است. به جای سرمایه‌گذاری تمام دارایی در یک پروژه، بهتر است که سرمایه‌گذاران توکن‌های مختلف از پروژه‌های گوناگون را خریداری کنند تا ریسک کمتری متحمل شوند.

دقت در انتخاب زمان ورود به ICO: بعضا بعضی از ICOها ممکن است در مرحله پیش‌فروش یا عرضه عمومی قرار داشته باشند. سرمایه‌گذاران باید با دقت زمان ورود به عرضه اولیه سکه (ICO) را انتخاب کنند، زیرا ورود در زمان نامناسب می‌تواند آن‌ها را در معرض نوسانات شدید قیمت و ریسک‌های پیش‌بینی‌نشده قرار دهد.

محدود کردن میزان سرمایه‌گذاری: برای کاهش ریسک، سرمایه‌گذاران می‌توانند میزان سرمایه‌گذاری خود را محدود کنند. این کار به آن‌ها کمک می‌کند تا در صورت شکست پروژه، زیان زیادی متحمل نشوند.

توجه به رگولاتوری و نقدینگی: ICOهایی که در صرافی‌های معتبر لیست می‌شوند یا تحت نظارت رگولاتورهای مالی قرار دارند، معمولا ریسک کمتری دارند. سرمایه‌گذاران باید از لیست شدن توکن‌ها در صرافی‌های معتبر و نقدینگی پروژه اطمینان حاصل کنند.

مزایا عرضه اولیه سکه

جمع‌آوری سرمایه سریع و بی‌واسطه: یکی از بزرگ‌ترین مزایای ICO این است که پروژه‌ها می‌توانند سرمایه‌گذاری‌های زیادی را بدون نیاز به واسطه‌ها یا موسسات مالی جمع‌آوری کنند. این فرآیند سریع‌تر و کارآمدتر از روش‌های سنتی مانند IPO است.

دسترسی جهانی: به دلیل ماهیت دیجیتالی و آنلاین ICO، افراد از سراسر جهان می‌توانند در آن شرکت کنند و از هر نقطه‌ای به راحتی به سرمایه‌گذاری بپردازند.

کاربرد بی‌نظیر برای استارتاپ‌ها: ICO به‌ویژه برای استارتاپ‌های بلاکچینی و فناوری‌های نوظهور بسیار مفید است، زیرا این پروژه‌ها به راحتی می‌توانند سرمایه اولیه خود را برای توسعه محصولات و خدمات جمع‌آوری کنند بدون اینکه نیازی به تامین مالی از سوی بانک‌ها یا سرمایه‌گذاران خطرپذیر داشته باشند.

فرصت‌های سودآور برای سرمایه‌گذاران: ICO به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که در مراحل اولیه پروژه‌های نوآورانه و با پتانسیل بالا سرمایه‌گذاری کنند. این امر می‌تواند منجر به سود قابل توجهی از رشد قیمت توکن‌ها شود.

معایب عرضه اولیه سکه

ریسک بالای کلاهبرداری: به دلیل کمبود نظارت و تاییدیه‌های قانونی، ICO‌ها ممکن است هدف کلاهبرداری قرار گیرند. پروژه‌های جعلی یا ناکارآمد می‌توانند سرمایه‌گذاران را متضرر کنند.

عدم موفقیت پروژه‌ها: بسیاری از پروژه‌های ICO به دلیل مشکلات اجرایی یا عدم توانایی در جذب کاربران و مشتریان، به موفقیت نرسیده‌اند و ارزش توکن‌ها کاهش یافته است.

عدم نظارت قانونی: ICO‌ها معمولا تحت قوانین مالی رسمی قرار ندارند، به همین دلیل ممکن است در برخی مناطق با مشکلات حقوقی مواجه شوند.

نوسانات شدید بازار: به دلیل نوسانات بالا در بازار ارزهای دیجیتال، قیمت توکن‌ها ممکن است به طور چشمگیری تغییر کند و منجر به زیان‌های جدی برای سرمایه‌گذاران شود.

جمع‌بندی

به‌طور کلی، عرضه اولیه سکه (ICO) به‌عنوان یک روش نوین و جذاب برای جمع‌آوری سرمایه در دنیای رمزارزها و فناوری بلاکچین شناخته می‌شود. این روش مزایای زیادی از جمله دسترسی آسان به سرمایه‌گذاران و تامین مالی سریع پروژه‌ها دارد. با این حال، ICOها با چالش‌ها و ریسک‌هایی نیز همراه هستند. از جمله می‌توان به کلاهبرداری‌ها، نبود نظارت کافی، و مشکلات قانونی اشاره کرد که ممکن است به سرنوشت نهایی پروژه آسیب بزنند. همچنین، تفاوت‌های مهمی بین ICO و روش‌های سنتی جمع‌آوری سرمایه مانند IPO وجود دارد؛ از جمله عدم مالکیت مستقیم در پروژه توسط سرمایه‌گذاران. موفقیت یک ICO نیز به عوامل مختلفی مانند اعتبار تیم توسعه‌دهنده، شفافیت نقشه راه، و کیفیت وایت‌پیپر بستگی دارد.