نقشه بازار چیست و چه کاربردی دارد؟
باتوجه به نوسانات بازار بورس، فعالان این عرصه نیاز دارند که از تغییرات لحظه‌ای قیمت سهام و وضعیت هر شرکت مطلع شوند. نقشه بازار ابزاری کارآمد است که به تحلیلگران و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا وضعیت کلی نمادها را در یک نگاه بررسی کنند که در این مقاله به بررسی انواع نقشه بازار و کاربردهای آن پرداخته می‌شود. به طور کلی نقشه بازار در کنار تحلیل‌های اصلی بورس در پیگیری روندهای کلی بازار و شناسایی سهم‌های فعال و پربازده موثر است.
آشنایی با نقشه بازار
نقشه بازار (Market Map) نمای تصویری است که وضعیت کلی بازار و شرکت‌های بورسی را در لحظه نشان می‌دهد. نقشه بازار بورس شامل اطلاعات مختلفی مانند قیمت سهام، حجم معاملات، ارزش معاملات، عملکرد صنایع و دیگر شاخص‌های مالی است. هر نماد یا سهم به صورت یک مستطیل یا مربع در نقشه بازار نمایش داده می‌شود. تغییر رنگ و اندازه هر نماد در نقشه نشانگر تغییر قیمت و حجم معاملات است. تحلیل نقشه بازار به فعالان عرصه بورس این امکان را می‌دهد که دید کلی و سریعی از وضعیت بازار داشته باشند. نقشه بازار بورس در سایت tsetmc به طور آنلاین و به‌روزرسانی شده در دسترس است. همچنین نقشه بازار بورس در سایت‌های تحلیلی بسیاری قابل مشاهده است.
اجزای اصلی نقشه بازار بورس
نقشه بازار نمای گرافیکی از اطلاعات شرکت‌های بورسی است. این ابزار با استفاده از رنگ‌ها و اندازه‌های مختلف، اطلاعات مهم را به طور تصویری ارائه می‌دهد که در ادامه به بررسی هر کدام از اجزای نقشه بازار پرداخته می‌شود.
نمادها
هر نماد یا سهم در بازار به صورت یک مستطیل یا مربع در نقشه بازار نمایش داده می‌شود. هر نماد نمایانگر یک شرکت یا اوراق بهادار خاص است. روی هر نماد اطلاعات مختلفی مانند نام نماد و شرکت، تغییرات قیمت، حجم معاملات، درصد تغییر قیمت و نسبت P/E نمایش داده می‌شود. تصویر زیر نماد شستا را در نقشه بازار نشان می‌دهد.
رنگ هر نماد
مستطیل یا مربع هر نماد در نقشه بازار با یک رنگ نمایش داده می‌شود. رنگ‌ها برای نشان دادن تغییرات قیمت سهم در یک بازه زمانی مشخص استفاده میشوند. نمادها در نقشه بازار به صورت رنگ سبز، قرمز، زرد یا خاکی هستند. تصویر زیر نمادها را بر اساس عملکردشان با رنگ‌بندی در نقشه بازار نشان می‌دهد.
رنگ سبز: نشان‌دهنده افزایش قیمت نماد است. هرچه رنگ سبز تیره‌تر باشد رشد قیمت بیشتر و سهم مثبت‌تر است.
رنگ قرمز: نشان‌دهنده کاهش قیمت نماد است. هر چه رنگ قرمز تیره‌تر باشد کاهش قیمت بیشتر و سهم منفی‌تر است.
رنگ زرد یا خاکستری: نشان‌دهنده عدم تغییر قیمت (تغییرات نزدیک به صفر) نماد است.
لازم به ذکر است که میزان تغییرات قیمت هر نماد با طیف‌های مختلفی از یک رنگ نمایش داده می‌شود. طیف روشن برای تغییرات 0 تا 2 درصد، طیف متوسط برای 2 تا 5 درصد و طیف تیره برای تغییرات بیش از 5 درصد است.
اندازه هر نماد
اندازه مستطیل‌ها هر نماد در نقشه بازار بورس نشان‌دهنده حجم معاملات یک سهم در آن بازه زمانی است. هر چه حجم معاملات یک سهم بیشتر باشد، اندازه مستطیل آن بزرگتر است. سرمایه‌گذاران با مقایسه اندازه مستطیل نمادها متوجه میشوند که چه سهم‌هایی بیشترین معاملات را داشته‌اند. اگر مبنای نقشه بازار تغییر کند اندازه‌ها نیز متفاوت خواهد بود. به طور مثال اگر نقشه بازار هم‌وزن باشد تمامی نمادها اندازه یکسانی دارند و یا اگر نقشه بازار برمبنای ارزش بازار باشد سهم‌های بزرگ بازار، بزرگتر نشان داده میشوند.
انواع نقشه بازار بورس
نقشه بازار بر اساس چندین مبنای اصلی شامل نوع بازار، بازه زمانی، نوع صنعت و نحوه نمایش داده‌ها تهیه می‌شود. هر یک از این مبناها به تحلیلگران کمک می‌کند تا با توجه به استراتژی و اهدافشان تحلیل‌های دقیق‌تر و موثرتری از بازار داشته باشند.
نقشه بازار بر اساس نوع بازار
نقشه بازار می‌تواند بر اساس نوع بازار تهیه شود. بازارهای قابل مشاهده در این ابزار شامل بازار اصلی بورس و فرابورس است. با استفاده از نقشه بازار هر کدام از این بازارها می‌توان اطلاعات مالی مربوط به سهام شرکت‌های مربوطه را بررسی کرد.
نقشه بازار بر اساس بازه زمانی
نقشه بازار را می‌توان بر مبنای زمان‌بندی‌های مختلف مشاهده کرد. زمان‌بندی نقشه بازار بر مبنای لحظه‌ای، روزانه، هفتگی و ماهانه منتشر می‌شود. به‌روزرسانی لحظه‌ای هر سهام به سرمایه‌گذارانی که به تحلیل‌های فوری نیاز دارند کمک می‌کند که وضعیت قیمت و حجم معاملات هر سهام را در هر برهه بررسی کنند. همچنین افرادی که به دنبال سرمایه‌گذاری بلندمدت هستند با بررسی زمان‌بندی ماهانه نقشه بازار می‌توانند اطلاعات مفیدی درباره وضعیت سهام یک شرکت به تنهایی و در مقایسه با رقبا به دست بیاورند.
نقشه بازار بر اساس نوع صنعت
در نقشه بازار امکان بررسی صنایع مختلف بورس به طور جداگانه فراهم شده است. این کار به تحلیلگران کمک می‌کند تا وضعیت شرکت‌های هر صنعت را به طور خاص بررسی کنند. برخی صنایع قابل مشاهده در نقشه بازار شامل خودرو و ساخت قطعات، فلزات اساسی، فروآورده‌های نفتی و سوخت هسته‌ای، محصولات شیمایی، بانک‌ها و موسسات اعتباری، سرمایهگذاری‌ها، مواد و محصولات دارویی، انبوه سازی و املاک و مستغلات میباشد.
کاربردهای نقشه بازار
نقشه بازار بورس برای اهداف مختلفی از جمله تحلیل روزانه بازار، شناسایی سهم‌های پربازده و روندهای کلی بازار استفاده می‌شود.
بررسی کلی بازار: نقشه بازار بورس به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که در هر لحظه وضعیت کلی بازار را بررسی کنند و به این ترتیب متوجه رشد یا افت در بازار میشوند.
شناسایی سهام‌های فعال و غیر فعال: نقشه بازار بورس در لحظه به‌روزرسانی می‌شود و آخرین وضعیت هر سهام را نشان می‌دهد. سرمایه‌گذاران با نگاه کلی به نقشه بازار متوجه میشوند که کدام سهم‌ها فعال هستند و نمادهایشان در بازار معامله می‌شود.
تحلیل لحظه‌ای: این ابزار برای تحلیل‌های لحظه‌ای و آنی کاربرد بسیاری دارد. به عنوان مثال اگر یک خبر مهم اقتصادی منتشر شود، نقشه بازار می‌تواند نشان دهد که کدام سهم‌ها تحت تاثیر این اتفاق قرار گرفته‌اند و چه سهم‌هایی از بازار تغییرات بزرگی را تجربه کرده‌اند.
شناسایی روند تغییرات قیمت: نقشه بازار به تحلیلگران کمک می‌کند تا روندهای کلی بازار و تغییرات هر سهام را در زمان‌های مختلف شناسایی کنند. الگوی این روندها می‌تواند به‌عنوان سیگنالی برای خرید یا فروش سهام استفاده شود.
جمع‌بندی
نقشه بازار ابزاری کلیدی و کارآمد در تحلیل بازار بورس است که با به‌روزرسانی لحظه‌ای به تحلیلگران و سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد تا ارزیابی دقیقی از وضعیت کلی بازار و هر سهم به دست آورند. افراد برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و بلندمدت در بورس می‌توانند از این ابزار کمک بگیرند. نقشه بازار با نمایش گرافیکی و ارائه اطلاعات جامع درباره هر سهام در بازار و صنایع مختلف به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا باوجود نوسانات تصمیمات بهتری بگیرند و از سودآوری بیشتری بهره‌مند شوند.
