بازار موازی چیست؟ معرفی انواع بازارهای موازی با بازار سرمایه
خریداران و فروشندگان معاملات خود را در بستر بازارهای مالی انجام می‌دهند و به همین دلیل بازارهای مختلفی برای این کار به وجود آمده که باهم در رقابت هستند. بازارهای مالی یکی از ارکان اصلی اقتصاد جهانی محسوب می‌شوند و نقش واسطه‌ای بین عرضه‌کنندگان و متقاضیان ایفا می‌کنند. این بازارها شرایطی فراهم می‌کنند تا دارایی‌های مالی در بستری شفاف بین خریداران و فروشندگان مبادله شوند. به بازارهای رقیبی که در یک راستا حرکت می‌کنند و بر فعالیت یکدیگر تاثیرگذار هستند، بازارهای موازی گفته می‌شود. در این مقاله به تعریف بازارهای موازی، انواع و مقایسه آن‌ها با یکدیگر پرداخته شده است.
آشنایی با بازار موازی
بازار موازی به بازارهای مالی گفته می‌شود که به صورت غیرمستقیم باهم در ارتباط بوده و بر فعالیت یکدیگر اثر می‌گذارند و با هم رقابت می‌کنند. سرمایه‌گذاران برای کسب درآمد و سرمایه‌گذاری بنا بر اهداف خود در این بازارها فعالیت می‌کنند. این بازارها شامل دارایی‌هایی مانند ارز، طلا، مسکن، بورس، خودرو و سایر کالاهای سرمایه‌ای هستند. در ایران رایج‌ترین بازار در بین بازارهای مالی، بازار طلا است.
همانطور که گفته شد، فعالیت بازارهای موازی بر روی یکدیگر اثرگذار است و معاملات انجام شده در بعضی از این بازارها وابسته به عملکرد و تغییرات در سایر بازارهای موازی است. به طور مثال اگر بهای تمام شده یک شرکت ساختمانی بر اساس نرخ دلار تعیین شود و محصول نهایی آن نیز مسکن باشد، تغییرات قیمت دلار بر میزان تولیدات و هزینه‌های شرکت تاثیرگذار است. همچنین بالا رفتن هزینه‌ها در بهای تمام شده نیز منجر به گران شدن کالای ساختمانی نهایی شده که در نهایت بر بازار مسکن تاثیر می‌گذارد.
انواع بازارهای موازی با بازار سرمایه
بازار سرمایه یکی از بازارهای معتبر در ایران برای سرمایه‌گذاری است. در این بخش به معرفی بازارهای موازی با این بازار پرداخته شده است. بازارهای موازی با بازار سرمایه شامل بازار ارز، طلا، مسکن، خودرو، ارز دیجیتال و همچنین سپرده‌های بانکی هستند که در ادامه هر کدام به طور کامل توضیح داده می‌شود.
- بازار ارز
یکی از بازارهای موازی با بورس در ایران، بازار ارز است؛ زیرا نرخ ارز بر میزان تولید، هزینه، قیمت‌گذاری شرکت‌های بورسی و همچنین قدرت خرید مصرف‌کنندگان اثر می‌گذارد. معامله‌گران با سرمایه‌گذاری در بازار ارز، تلاش می‌کنند که با توجه به نوسانات قیمت از دارایی خود سود کسب کنند. این بازار ریسک بالایی دارد و عواملی مثل روابط بین‌المللی، واردات و صادرات، شرایط سیاسی و سیاست‌های بانک مرکزی بر آن تاثیر دارد. در این بازار انواع ارزهای خارجی معامله می‌شود که مهم‌ترین و رایج‌ترین آن‌ها، دلار است که بازدهی سالانه آن تا زمان نگارش این مقاله برابر با 52.71 است.
- بازار طلا و سکه
بازار طلا و سکه یکی از بازارهای موازی با بازار سرمایه در ایران است که محبوبیت زیادی در بین سرمایه‌گذاران دارد، این بازار مناسب سرمایه‌گذاری در بلند مدت است و افراد با مقدار سرمایه دلخواه می‌توانند در بازار طلا فعالیت داشته باشند. این بازار به طور مستقیم از تغییرات قیمت ارز تاثیر می‌گیرد، به طوری که قیمت طلا در بازار ایران به صورت لحظه‌ای با توجه به نوسانات دلار تغییر می‌کند. به طور کلی قیمت طلا در ایران وابسته به دو فاکتور است که به شرح زیر است:
- قیمت طلای جهانی (انس جهانی طلا)
- قیمت دلار در ایران
لازم به ذکر است که بازدهی سالانه طلای 18 عیار تا زمان نگارش این مقاله در ایران برابر 111.85 است.
- بازار مسکن
بازار مسکن یکی دیگر از بازارهای موازی با بازار سرمایه و از بسترهای سرمایه‌گذاری پرطرفدار در ایران است. این بازار در ایران تحت تاثیر تورم قرار دارد و با رشد قابل توجه در سال‌های اخیر در بلندمدت سودآوری قابل توجهی داشته است. این بازار در مقایسه سایر بازارهای موازی نیاز به سرمایه بیشتری دارد. بازدهی بازار موازی مسکن را نمی‌توان به طور دقیق پیش‌بینی کرد، زیرا در این بازار اطلاعات کافی در دسترس قرار ندارد.
- سپرده‌های بانکی
یکی دیگر از بازارهای موازی، سرمایه‌گذاری در بانک‌ها و موسسات مالی است که عموما با کمترین ریسک، سود ثابتی برای سرمایه‌گذاران دارد. در این روش، افراد می‌توانند با افتتاح حساب در بانک‌ها از دارایی خود به صورت ماهیانه یا سالیانه سود کسب کنند. با توجه به نرخ تورم در ایران و مقدار ثابت سود، این روش سودآوری کمی دارد و همچنین با نگهداری پول در بانک ممکن است که ارزش پول کاهش یابد. بازدهی سالیانه سپرده‌گذاری در بانک تا زمان نگارش این مقاله برابر با 30 درصد است و مزیت آن سود ثابت و نداشتن ریسک است.
- بازار خودرو
بازار خودرو یکی از بازارهای موازی با بازار سرمایه است و افراد با خرید خودروهای داخلی و خارجی می‌توانند در این بازار سرمایه‌گذاری کنند. سرمایه‌گذاران برای فعالیت در این بازار است لازم است که سرمایه لازم برای خرید خودرو را داشته باشند. بازار خودرو در ایران در سال‌های اخیر باتوجه به تورم، افزایش نرخ ارز، محدودیت در واردات خودرو و تعرفه سنگین آن رشد زیادی داشته است.
لازم به ذکر است که خودرو یک کالای مصرفی بوده و در سایر کشورها به‌عنوان سرمایه‌گذاری محسوب نمی‌شود. اما در ایران باتوجه به نوسانات قیمت در این بازار، افراد خودرو را با نگاه سرمایه‌گذاری نیز استفاده می‌کنند.
- بازار ارز دیجیتال
بازار کریپتوکارنسی یا ارز دیجیتال یک بازار موازی با بازار سرمایه است و به‌عنوان یکی از بازارهای پرطرفدار در بین سرمایه‌گذاران شناخته می‌شود نسبت به سایر بازارها دارای ریسک بیشتری است. این بازار بدون وجود نهادهای مرکزی و نظارت دولتی اداره می‌شود و معامله‌گران می‌توانند به صورت مستقیم با یکدیگر به مبادله ارزهای دیجیتال بپردازند. خرید و فروش ارزهای دیجیتال از طریق صرافی‌های دیجیتال انجام می‌شود. سرمایه‌گذاران برای ورود به این بازار باید در صرافی‌ها ثبت‌نام کرده و پس از تایید هویت می‌توانند کیف‌پول دیجیتال ایجاد کنند. بعد از واریز سرمایه به صرافی، آن‌ها می‌توانند ارز مورد نظر را خریداری کنند. این بازار محدودیت زمانی ندارد و افراد می‌توانند در هر ساعتی در این بازار فعالیت داشته باشند. دو ارز پرطرفدار در این بازار بیت‌کوین و اتریوم هستند.
مقایسه بازارهای موازی برای سرمایه‌گذاری
بازارهای موازی به‌طور کلی فرصت‌های متنوعی برای سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کنند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و بسته به میزان ریسک، نقدشوندگی، سوددهی، بازه زمانی و سرمایه اولیه سرمایه‌گذار با یکدیگر متفاوت هستند. در ادامه به مقایسه بازارهای موازی با یکدیگر از طریق این فاکتورها پرداخته می‌شود.
ریسک: افراد باتوجه به میزان ریسک‌پذیری باید بستر معاملاتی مناسب خود را انتخاب کنند که در بین بازارهای موازی با بورس، کمترین مقدار ریسک برای سپرده بانکی و پس از آن نیز بازار طلا است.
بازدهی: میزان ریسک و بازده باهم رابطه مستقیم دارد و با توجه به این مسئله، بازارهای ارز و ارز دیجیتال در مقایسه با دیگر بازارها دارای نوسانات شدید هستند و درنتیجه سوددهی بیشتری نیز دارند.
سرمایه اولیه: برخی از بازارها مانند مسکن و خودرو، نیاز به مقدار سرمایه مشخص و کافی برای خرید و ورود به معامله دارند اما بازارهای ارز، ارز دیجیتال و در مواردی نیز بازار طلا نیاز به سرمایه مشخص یا زیادی ندارند.
نقدشوندگی: مدت زمان تبدیل دارایی و سود به پول نقد یکی از فاکتورهای مهم برای سرمایه‌گذاری است که در بازارهای مختلف بر حسب مدت زمان سرمایه‌گذاری، شرایط و قوانین بازار متفاوت است. بیشترین نقدشوندگی در بازارهای موازی برای سپرده بانکی، بازارهای ارز و ارز دیجیتال است و افراد می‌توانند پول خود را به سرعت از صرافی (برای ارز دیجیتال از صرافی‌های دیجیتال) یا بانک دریافت کنند.
در جدول زیر به مقایسه انواع بازارهای موازی پرداخته شده است.
جمع‌بندی
بازارهای موازی، بازارهای رقیبی هستند که بر فعالیت یکدیگر تاثیر می‌گذارند. در ایران بازارهای موازی با بازار سرمایه شامل بازار طلا، مسکن، خودرو، ارز دیجیتال و سپرده‌های بانکی هستند که افراد با توجه به اهداف، استراتژی و ریسک‌پذیری خود می‌توانند در هر کدام از این بسترها سرمایه‌گذاری کنند. بازارهای موازی نقش مهمی در مدیریت سرمایه و کاهش ریسک‌های مالی ایفا می‌کنند. این بازارها به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که دارایی‌های خود را در بخش‌های مختلف توزیع کرده و در صورت بروز نوسانات شدید از زیان احتمالی جلوگیری کنند.
