آموزش اندیکاتور استوکاستیک + مزایای استفاده از آن

با وجود اهمیت نمودارها در تحلیل تکنیکال همیشه مواردی از چشم تحلیلگران بازار دور مانده یا توانایی مشاهده‌ی آن روی نمودار مثل پیش‌بینی روند آینده و شتاب حرکتی سهم، وجود ندارد. به همین منظور برای درک بهتر و بیشتر نمودارهای قیمت تعدادی ابزار به کمک تحلیلگران آمده‌، که یکی از کاربردی‎‌ترین و شاید محبوب‌ترین این ابزارها، اندیکاتورها هستند. اندیکاتورها با اطلاعات نمودار قیمت فرمول ساخته و این فرمول‌ها به‌ صورت گرافیکی در کنار نمودار اصلی و یا با یک نمودار مجزا نمایش داده می‌شوند. همچنین این ابزارها از نظر روند قیمت به دو دسته پیشرو (هدایت‌گر) و پسرو (تحکیم کننده) تقسیم می‌شوند. هدف از نوشتن این مقاله توضیح در خصوص یکی از اندیکاتورها یعنی اندیکاتور استوکاستیک است. که تحلیلگران تکنیکال به کمک آن استراتژی‌های معاملاتی شخصی خود را طراحی می‌کنند.

اندیکاتور استوکاستیک چیست؟

استوکاستیک (Stochastic) یکی از کاربردی‌ترین اندیکاتورها است، که سیگنال‌های خرید و فروش را در اختیار تحلیلگران تکنیکال قرار می‌دهد. این اندیکاتور در دامنه صفر تا 100 نوسان دارد. به ناحیه بالاتر از سطح 80 «اشباع خرید» و به ناحیه کمتر از سطح 20 «اشباع فروش» گفته می‌شود. اندیکاتور استوکاستیک از دو خط K% (خط سریع) و D% (خط آهسته یا کند) تشکیل شده است، که تقاطع این دو خط سیگنال‌ خرید یا فروش را صادر می‌کند. به این صورت که وقتی در منطقه اشباع فروش است و خط آبی (K%) خط قرمز (D%) را به سمت بالا می‌شکند، سیگنال خرید می‌دهد. همچنین زمانی‌که در منطقه اشباع خرید باشد و خط آبی (K%) خط قرمز (D%) را به سمت پایین بشکند، سیگنال فروش می‌دهد. باید در نظر داشت که استوکاستیک برای یک نمودار، مقدار زیادی سیگنال صادر می‌کند پس با هر تقاطعی، اقدام به خرید یا فروش نباید کرد. همچنان که نمودار قیمت خود از اهمیت بیشتری برخوردار است.

همچنین در اندیکاتور استوکاستیک پارامترهای زیر قابل تنظیم است:

دوره زمانی: این پارامتر تعداد کندل‌ها یا بازه زمانی را مشخص می‌کند. پیش‌فرض دوره زمانی 14 است، که می‌توان بسته به نیاز، این پارامتر را تغییر داد. طبیعتا هرچقدر دوره‌ کوتاه‌تر باشد، روند حساس‌تر و سریع‌تر و هر چقدر دوره‌ی بازه زمانی بیشتر باشد، روند کندتر خواهد بود.

پارامتر K: تعداد دوره‌های میانگین متحرک خط K را نشان می‌دهد، که پیش‌فرض این پارامتر 3 است.  این پارامتر را نیز می‌توان با توجه به نیاز خود آن را تغییر داد.

پارامتر D: این پارامتر تعداد دوره‌هایی را مشخص می‌کند، که برای محاسبه میانگین متحرک خط D به کار می‌رود. همانند پارامتر قبل، پیش فرض آن 3 است.

هموارسازی: امکان هموارسازی بیشتر بین خطوط K و D با استفاده از میانگین‌های متحرک اضافی است، که باعث کاهش سیگنال‌های نادرست و نوسانات شود.

محدوده‌های Overbought و Oversold: محدوده‌های Overbought و Oversold معمولاً بین 80 و 20 هستند، که می‌توان این محدوده‌ را نیز تغییر داد.

قابل ذکر است، معمولا تحلیلگران با آزمون و خطا به پارامترهای عددی مناسبی برای استراتژی‌های معاملاتی خود می‌رسند. در تصویر زیر دو سیگنال متفاوت اندیکاتور استوکاستیک متعلق به نماد خودرو قابل مشاهده است.

فرمول و تنظیمات اندیکاتور استوکاستیک

خط K که به عنوان خط سریع شناخته می‌شود، قیمت پایانی کندل فعلی (کلوز) را با بالاترین و پایین‌ترین قیمت در یک بازه زمانی مشخص، مقایسه می‌کند. در تصویر زیر فرمول محاسبه خط k در اندیکاتور استوکستیک نشان داده شده است:

برای مثال اگر بازه زمانی مورد نظر 12 روز، بالاترین قیمت این دوره 360 تومان و پایین‌ترین قیمت هم 300 تومان باشد، با توجه به اینکه قیمت کلوز 340 تومان است. مقدار K به این صورت خواهد شد:

خط D که به عنوان خط آهسته شناخته می‌شود، در واقع میانگین متحرک خط K است. فرمول محاسبه این خط در تصویر زیر به نمایش گذاشته شده است:

بنابراین وقتی خط K و خط D در کنار هم رسم می‌شوند، نقاط تقاطع آن‌ها سیگنال‌های خرید یا فروش می‌دهد، که در متن فوق زمان این سیگنال‌ها توضیح داده شد.

نوسان‌گیری با اندیکاتور Stochastic

در اندیکاتور استوکاستیک تقاطع دو خط K و D به‌عنوان سیگنال در نظر گرفته می‌شود. به این صورت که اگر خط K خط D را به سمت بالا قطع کند، سیگنال خرید و در صورتی‌که خط K خط D را به سمت پایین قطع کند، سیگنال فروش صادر می‌شود. همچنین عبور خط استوکاستیک از اشباع فروش یا اشباع خرید نیز نشانه‌ای برای خرید یا فروش می‌تواند باشد. هنگامی که استوکاستیک بالاتر از سطح 80 باشد، نشان‌دهنده‌ی خرید بالا و اگر پایین‌تر از سطح 20 باشد، نشان‌دهنده فروش بالا است. لازم به ذکر است که یکی از کاربرد‌های اندیکاتور استوکاستیک تشخیص «واگرایی» (Divergence) است. به حرکت کردن قیمت یک سهم در خلاف جهت اندیکاتور، واگرایی می‌گویند. هنگامی که سقف یا کف جدید در قیمت‌ها را استوکستیک تأیید نکند، واگرایی به وجود می‌آید. در واقع نشان‌ از ضعیف‌شدن خط روند فعلی و گاهی هم نشان از تغییر جهت قیمت است. همچنین زمانی‌که قیمت‌ها یک کف و اندیکاتور استوکستیک یک کف بالاتر را گزارش کند، یک واگرایی صعودی شکل گرفته‌ است. برعکس آن نیز صادق است، یعنی زمانی‌که قیمت‌ها یک سقف بالاتر و اندیکاتور استوکستیک یک سقف پایین‌تر را گزارش کند، یک واگرایی نزولی شکل گرفته‌ است.

سیگنال‌گیری اندیکاتور استوکاستیک در بورس

زمانی‌که مقدار اندیکاتور Stochastic در بازه 20 تا 80 قرار داشته باشد، نمودار در وضعیت تعادلی است. اما همانطور که قبل‌تر اشاره شد، اگر هر دو خط K و D به زیر 20 برسند، نمودار وارد منطقه اشباع فروش شده است. برای سیگنال فروش نیز اگر هر دو خط K و D به بالای ۸۰ برسند، نمودار وارد منطقه اشباع خرید شده‌ است. در اینجا دو نمونه از اندیکاتور استوکاستیک در بورس نشان داده شده است. برای سیگنال‌گیری خرید و فروش می‌توان از فیلترنویسی استفاده کرد، چرا که اندیکاتور استوکاستیک به قاعده‌ی ریاضی تبدیل شده و قاعدتا امکان فیلترنویسی نیز دارد.

در زیر دو سیگنال متفاوت اندیکاتور استوکاستیک متعلق به نماد شپنا قابل مشاهده است.

اندیکاتور استوکستیک زیرمتعلق به صندوق اهرم است.

مزایا و معایب اندیکاتور Stochastic

استفاده از اندیکاتور استوکاستیک مزایایی دارد، که شامل موارد زیر است:

• اندیکاتور پیش‌رو امکان پیش‌بینی حرکت قیمت و ارائه‌ی سیگنال‌های واضح را دارد.
• نقاط خرید یا فروش بالا را به وضوح نشان می‌دهد.
• قابلیت ترکیب با دیگر اندیکاتورها و ابزارهای تحلیل دارد.

همچنین در کنار مزایای اشاره شده در بالا، به این نکته نیز باید دقت داشت، که احتمال سیگنال‌های اشتباه توسط اندیکاتور وجود دارد. به همین منظور برای کاهش ریسک باید سیگنال‌های استوکستیک را با دیگر ابزارهای تحلیل تکنیکال مقایسه و درآخر آن را تایید کرد.

تفاوت اندیکاتور استوکاستیک با اندیکاتور میانگین متحرک

میانگین متحرک ساده تمام روزهایی که «وزن برابری در معادلات» دارند محاسبه می‌شوند. همچنین در میانگین متحرک نمایی با نزدیک‌تر شدن به زمان حال بازار قیمت‌ کندل‌ها وزن بیشتری پیدا می‌کنند. به طور خلاصه می‌توان گفت میانگین متحرک یک داده‌ی قیمتی را بررسی می‌کند ولی استوکاستیک نسبت داده‌های قیمت را محاسبه می‌کند. بنابراین میانگین متحرک تغییرات را کند نشان می‌دهد. اما استوکستیک تغییر سیگنال‌دهی سریع‌تر و تندتری دارد.

جمع‌بندی

استوکاستیک یک اندیکاتور است، که استفاده از آن می‌تواند به بهتر شدن معاملات کمک کند. همانطور که گفته شد سیگنال‌هایی که اندیکاتو استوکاستیک به تحلیلگران می‌دهد به دو دسته‌ی زیر خلاصه می‌شود:

• سیگنال خرید: زمانی که خط K از پایین به بالای خط D عبور کند و هر دو خط در ناحیه اشباع فروش (زیر 20) باشند.
• سیگنال فروش: زمانی که خط K از بالا به پایین خط D عبور کند و هر دو خط در ناحیه اشباع خرید (بالای 80) باشند.