طرح بیمه سهام بورس چیست؟

افراد همواره در تلاش هستند تا از دارایی خود در برابر ریسک‌های موجود در بازارهای مالی محافظت کرده و ارزش آن را حفظ کنند. یکی از اقداماتی که سازمان بورس برای حمایت از بازار سرمایه انجام داد، طرح بیمه سهام است. این طرح یک بسته حمایتی برای سرمایه‌گذاران فعال در بورس و فرابورس است که افراد می‌توانستند با استفاده از آن پرتفوی سرمایه‌گذاری خود را بیمه کنند. در ادامه این مقاله به معرفی طرح بیمه سهام بورس و نحوه اجرای آن پرداخته شده است.

طرح بیمه سهام بورس

مطابق بسته 10 بندی مطرح‌شده از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص حمایت از بازار سرمایه، یکی از آن‌ها مربوط به بیمه سبد سهام بورس است. از آن جایی که یکی از اقدامات لازم برای جلوگیری از زیان سرمایه‌گذاران خرد (اشخاص حقیقی)، بیمه‌کردن پرتفوی است، بنابراین سازمان بورس با اجرای طرح بیمه سهام، شرایطی را برای سرمایه‌گذاران فراهم کرد تا آن‌ها بتوانند علاوه بر تضمین سود، از اصل سرمایه خود نیز محافظت کنند. بنابر اعلام سازمان بورس، اوراق طرح بیمه پرتفوی سهام یا اوراق اختیار فروش تبعی سبد سهام از شنبه 21 آبان 1401 در نماد سهم یار اعلام و چند روز پس از آن، این نماد به عموم عرضه شد. اما در حال حاضر این طرح وجود ندارد و تنها در مدت زمان محدود سرمایه‌گذاران می‌توانستند از این امکان استفاده کنند.

بیمه سهام شامل چه کسانی می‌شد؟

اشخاص حقیقی که ارزش پرتفوی آن‌ها تا پایان روز معاملاتی 4 آبان ماه 1401، حداکثر مبلغ 100 میلیون تومان بود (که طبق آمار سازمان بورس حدود 96 درصد سرمایه‌گذاران حقیقی، پرتفوی زیر 100 میلیونی در اختیار داشتند)، می‌توانستند از طرح بیمه بورس سهام استفاده کنند. در این طرح دولت تضمین کرد که سال آینده اختلاف قیمت پرتفوی آن‌ها را با 20 درصد بالاتر از ارزش روز 4 آبان ماه 1401 به صورت نقدی پرداخت کند. لازم به ذکر است این طرح برای سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار بورس و فرابورس بود و سهام شرکت‌های بازار پایه فرابورس شامل این طرح نبودند.

گاهی سهامداران سهام خود را از طریق دریافت اعتبار از کارگزاری خریداری می‌کنند، در این طرح شرطی بابت خرید اعتباری از کارگزاری وجود نداشت و سرمایه‌گذاران به راحتی می‌توانستند سهام خریداری‌شده با اعتبار کارگزاری را بیمه کنند.

شرایط لازم برای استفاده از طرح بیمه سهام بورس

برای استفاده و بهره‌مندی از این طرح سازمان بورس، سرمایه‌گذاران می‌بایست شروط زیر را رعایت می‌کردند.

• سقف ارزش سهام برای استفاده از بیمه: همانطور که گفته شد، این طرح مناسب سرمایه‌گذارانی با سقف سبد پرتفوی بورسی صد میلیون تومان بود. فرض کنید سرمایه‌گذاری تا تاریخ مشخص‌شده (4 آبان 1401) پرتفویی به ارزش 70 میلیون تومان دارد و اقدام به خرید یک ورق اختیار تبعی برای سبد سهام خود می‌کند. در این صورت کل پرتفوی آن تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد. اما در آذرماه تصمیم به خرید 10 میلیون تومان سهام می‌کند. در این صورت سهام جدید دیگر شامل بیمه نمی‌شود و سرمایه‌گذار می‌تواند به راحتی به خرید و فروش پرتفوی 10 میلیون تومانی خود بپردازد.

• واگذاری و انتقال اوراق اختیار: در این طرح، سهامداران امکان واگذاری و انتقال اوراق اختیار به دیگران را نداشتند. به عبارتی سهامداران نمی‌توانستند بیمه سهام خود را به دیگری انتقال دهند.

• عدم اجازه فروش سهام: سرمایه‌گذاران تنها در صورتی می‌توانستند از بیمه سهام استفاده کنند که تا یک سال آینده، سهام بیمه‌شده را به فروش نرسانند. در صورت فروش تمام یا بخشی از پرتفو، تمام سبد سهامدار از این طرح خارج می‌شد.

نحوه فعال‌سازی طرح بیمه سهام بورس

متقاضیان برای استفاده از این طرح، می‌بایست به کارگزاری (سامانه معاملاتی) مورد نظر خود مراجعه و نماد مورد نظر خود به نام سهام یار را انتخاب می‌کردند. در این بخش سهامداران باید در بخش تعداد و قیمت خرید عدد 1 را ثبت و مثل دیگر سفارش خریدها بر روی گزینه خرید کلیک می‌کردند. با خرید این نماد کل پرتفوی آن‌ها مشمول طرح بیمه می‌شد. لازم به ذکر است با خرید این سهام تنها مبلغی که تا 4 آبان ماه 1401 در پرتفوی متقاضی وجود داشت، تحت پوشش بیمه قرار می‌گرفت.

نحوه لغو بیمه سهام بورس

طرح بیمه سهام بورس با هدف تضمین سود 20 درصدی و حفظ سرمایه سهامداران مطرح شد. این طرح در شرایط نزولی بازار سرمایه (بورس و فرابورس)، به نفع سهامداران بود. اما ممکن بود پس از گذشت یک سال از نگهداری سبد سهام مذکور، سهامدار با سودی بیش از 20 درصد مواجه شود. در این شرایط می‌توانست از اوراق اختیار تبعی استفاده نکند و سود خود را از بازار بورس دریافت کند.

اعلام جزئیات طرح جدید بیمه سهام در سال 1403

در حال حاضر با توجه به شرایط و تنگنای مالی که ناشران درگیر آن هستند، سازمان بورس به شورا پیشنهاد داد که در کنار انتشار بیمه سهام از سوی سهامداران عمده 32 ناشر بورس تهران، صندوق تثبیت بازار نیز 50 درصد از پوشش بیمه را بدون ارائه تضامین و وثایق برعهده بگیرد. برای تصمیم‌گیری در این طرح، تمامی جزئیات سهامداری 32 ناشر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و مقرر شد به منظور حمایت اثربخش از سرمایه‌گذاران حقیقی، 52 ناشر برتر بورسی و فرابورس (32 ناشر بورسی و 20 ناشر فرابورسی) در قالب طرح پوشش بیمه سهام سهامداران حقیقی، ملزم به انتشار اوراق فروش تبعی به منظور تضمین نرخ بازدهی ارزش دارایی سهامداران خود شوند. همچنین به منظور کاهش ریسک ناشران، صندوق تثبیت بازار سرمایه پس از تصویب موضوع در هیات امنای خود، 50 درصد مبلغ پوشش بیمه را بدون ارائه تضامین و وثایق تامین خواهند کرد.

سوالات متداول